PHÂN TÍCH TOÀN VĂN HIẾN PHÁP 2013

2.3.5 Người Việt Nam định cư ở nước ngoài

Điều này được sửa đổi bổ sung trên cơ sở điều 75 của Hiến pháp 1992, theo đó, khẳng định:

- Một là, người Việt Nam định cư ở nước ngoài là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Nghĩa là, người Việt Nam dù ở trong hay ngoài nước đều thuộc cộng đồng dân tộc Việt Nam, thể hiện tính đoàn kết dân tộc cao của người Việt Nam.

- Hai là, nhà nước luôn khuyến khích và tạo điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc Việt Nam, giữ quan hệ gắn bó giữa gia đình và quê hương, góp phần xây dựng quê hương, đất nước. Điều này thể hiện nhà nước không có sự phân biệt đối xử giữa người Việt Nam trong nước hay ngoài nước mà là đối xử ngang nhau.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.7 Bảo đảm quyền con người

Điều này quy định rõ về nhân quyền, gồm các vấn đề sau:

- Một là, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

- Hai là, mọi người không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

- Ba là, không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định.

- Bốn là, mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy định của luật. Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kỳ hình thức thử nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm.

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 71 của Hiến pháp 1992. So với Hiến pháp 1992, điều này được bổ sung quy định “mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy định của luật. Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kỳ hình thức thử nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm”.

Quy định mới này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn, góp phần phát triển y học nước nhà, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho những người không may bị bệnh tật và cứu sống nhiều người bị bệnh hiểm nghèo.

Dù mục đích thử nghiệm là giúp nền y học phát triển, mang lợi ích chung cho xã hội tuy nhiên vẫn đảm bảo quyền con người một cách tuyệt đối, chỉ được tiến hành thử nghiệm trên cơ thể người khi có sự đồng ý của họ.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.9 Bảo đảm quyền chỗ ở[1]

Điều này quy định về quyền chỗ ở, như sau:

- Một là, công dân có quyền có nơi ở hợp pháp.

- Hai là, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.

- Ba là, việc khám xét chỗ ở do luật định.

Về cơ bản điều này được giữ nguyên theo Hiến pháp 1992 nhưng được tách ra thành một điều (trước kia nhập chung với bí mật đời tư).

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

đánh dấu để làm bài

2.3.11 Quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo[1]

Hiến pháp 2013 đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo như sau:

- Một là, mọi người được quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật.

Như vậy, dù theo hay không theo tôn giáo nào thì mọi người đều được đối xử ngang nhau trước pháp luật, không hề có sự phân biệt đối xử nào.

- Hai là, nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Nghĩa là mọi hành vi phân biệt đối xử tôn giáo; xâm phạm đến lợi ích hợp pháp của người theo hoặc không theo tôn giáo sẽ bị pháp luật nghiêm trị.

- Ba là, không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật.

Nghĩa là bên cạnh sự bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng thì cũng nghiêm trị những kẻ lợi dụng sự tự do tín ngưỡng, tôn giáo có hành vi vi phạm pháp luật.

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 70 của Hiến pháp 1992. So với Hiến pháp 1992 thì Hiến pháp 2013 đã thay thế cụm “Những nơi thờ tự của các tín ngưỡng, tôn giáo được pháp luật bảo hộ” thành “Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo”. Việc thay đổi này là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn, mang tính bảo hộ chung đối với tín ngưỡng, tôn giáo chứ không chỉ bảo hộ nơi thờ tự.

Điều này, khẳng định Việt Nam luôn tôn trọng và bảo hộ quyền tự do, tín ngưỡng và đập tan những luận điều của kẻ chống phá đất nước với khẩu hiệu “Việt Nam đàn áp giáo dân, không thực hiện quyền tự do, tín ngưỡng...”.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.13 Bình đẳng giới[1]

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 63 của Hiến pháp 1992. Điều này quy định về vấn đề bình đẳng giới như sau:

- Một là, nam, nữ bình đẳng về mọi mặt; nhà nước có chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới.

So với Hiến pháp 1992 thì Hiến pháp 2013 quy định ngắn gọn nhưng mang tính bao hàm, đầy đủ nghĩa. Cụm từ “nam, nữ bình đẳng về mọi mặt” rộng nghĩa hơn cụm từ “nữ và nam có quyền ngang nhau về mọi mặt chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và gia đình” của Hiến pháp 1992. Hiến pháp 1992 “Nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử với phụ nữ, xúc phạm nhân phẩm phụ nữ” – dường như “ưu ái” đối với phụ nữ mà bỏ bên lề nam giới, nên Hiến pháp 2013 quy định ngắn gọn mà đầy đủ ý nghĩa “Nhà nước có chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới”.

- Hai là, nhà nước, xã hội và gia đình tạo điều kiện để phụ nữ phát triển toàn diện, phát huy vai trò của mình trong xã hội.

Như vậy, so với Hiến pháp 1992, Hiến pháp 2013 quy định điều này ngắn chữ nhưng đủ nghĩa. Đoạn trên đã thay thế đoạn “Lao động nữ và nam việc làm như nhau thì tiền lương ngang nhau. Lao động nữ có quyền hưởng chế độ thai sản. Phụ nữ là viên chức Nhà nước và người làm công ăn lương có quyền nghỉ trước và sau khi sinh đẻ mà vẫn hưởng lương, phụ cấp theo quy định của pháp luật.

Nhà nước và xã hội tạo điều kiện để phụ nữ nâng cao trình độ mọi mặt, không ngừng phát huy vai trò của mình trong xã hội; chăm lo phát triển các nhà hộ sinh, khoa nhi, nhà trẻ và các cơ sở phúc lợi xã hội khác để giảm nhẹ gánh nặng gia đình, tạo điều kiện cho phụ nữ sản xuất, công tác, học tập, chữa bệnh, nghỉ ngơi và làm tròn bổn phận của người mẹ”.

- Ba là, nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới.

Nghĩa là, những hành vi phân biệt đối xử về giới sẽ bị nghiêm trị.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.15 Công dân tham gia quản lý nhà nước

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 53 của Hiến pháp 1992. Điều này quy định về công dân tham gia quản lý nhà nước như sau:

- Một là, công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước.

So với Hiến pháp 1992, Hiến pháp 2013 bổ sung quyền kiến nghị của công dân với cơ quan nhà nước.

- Hai là, nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân.

Đây là quy định mới của Hiến pháp 2013 nhằm tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.17 Quyền khiếu nại, tố cáo[1]

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 74 của Hiến pháp 1992. Quyền khiếu nại, tố cáo được quy định như sau:

- Một là, mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

+ Nguyên tắc khiếu nại và giải quyết khiếu nại: việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại phải được thực hiện theo quy định của pháp luật; bảo đảm khách quan, công khai, dân chủ và kịp thời[2].

+ Trách nhiệm giải quyết khiếu nại và phối hợp giải quyết khiếu nại: cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các khiếu nại, xử lý nghiêm minh người vi phạm; áp dụng biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn thiệt hại có thể xảy ra; bảo đảm cho quyết định giải quyết khiếu nại được thi hành nghiêm chỉnh và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của mình. Cơ quan, tổ chức hữu quan có trách nhiệm phối hợp với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc giải quyết khiếu nại; cung cấp thông tin, tài liệu có liên quan đến việc khiếu nại theo yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân đó. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm kiểm tra, xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật của mình; nếu trái pháp luật phải kịp thời sửa chữa, khắc phục, tránh phát sinh khiếu nại. Nhà nước khuyến khích việc hòa giải tranh chấp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân trước khi cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đó[3].

+ Nguyên tắc giải quyết tố cáo: việc giải quyết tố cáo phải kịp thời, chính xác, khách quan, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định pháp luật; bảo đảm an toàn cho người tố cáo; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị tố cáo trong quá trình giải quyết tố cáo[4].

+ Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc tiếp nhận, giải quyết tố cáo: cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tiếp người tố cáo, tiếp nhận và giải quyết tố cáo theo đúng quy định của pháp luật; xử lý nghiêm minh người vi phạm; áp dụng biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn thiệt hại có thể xảy ra, bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khoẻ, tài sản, danh dự, nhân phẩm, uy tín, việc làm, bí mật cho người tố cáo; bảo đảm quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo được thi hành nghiêm chỉnh và chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định xử lý của mình. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo có trách nhiệm bố trí trụ sở tiếp công dân hoặc địa điểm tiếp công dân để tiếp nhận tố cáo, khiếu nại, kiến nghị, phản ánh. Việc tổ chức tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân thực hiện theo quy định của Luật khiếu nại và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm trong việc tiếp nhận, giải quyết tố cáo mà không tiếp nhận, không giải quyết theo đúng quy định của Luật này, thiếu trách nhiệm trong việc tiếp nhận, giải quyết tố cáo hoặc cố ý giải quyết tố cáo trái pháp luật phải bị xử lý nghiêm minh, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường, bồi hoàn theo quy định của pháp luật[5].

Như vậy, Hiến pháp 2013 quy định đối tượng khiếu nại, tố cáo rộng hơn, đó là mọi người chứ không còn bó hẹp là công dân như Hiến pháp 1992.

- Hai là, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật.

- Ba là, nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác.

Như vậy, điều này bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của mọi người tuy nhiên cũng nghiêm trị hành vi lợi dụng việc khiếu nại, tố cáo để vi phạm pháp luật.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.19 Quyền sở hữu

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 58 của Hiến pháp 1992. Điều này quy định những vấn đề sau:

- Một là, mọi người đều có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong doanh nghiệp hoặc trong các tổ chức kinh tế khác.

Như vậy, Hiến pháp 2013 đã bỏ quy định “đối với đất được Nhà nước giao sử dụng theo quy định tại tại Điều 17 và Điều 18”.

- Hai là, quyền sở hữu tư nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ.

- Ba là, Trong trường hợp cần thiết thì nhà nước trưng mua hoặc trưng dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường.

Đây là quy định mới nhằm đảm bảo lợi ích chung của quốc gia. Với những trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai Nhà nước được trưng mua hoặc trưng dụng đối với tài sản của tổ chức, cá nhân để đảm bảo lợi ích chung của đất nước. Tuy nhiên, Nhà nước phải bồi thường cho tổ chức, cá nhân theo giá thị trường để đảm bảo quyền lợi của tổ chức, cá nhân đó.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.3.21 Quyền an sinh xã hội

Đây là điều mới trong Hiến pháp 2013, theo đó công dân có quyền được bảo đảm an sinh xã hội. Điều này có ý nghĩa hết sức quan trong, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với Nhân dân, nhà nước sẽ tạo mọi thuận lợi để người dân có được một cuộc sống an lành.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)