Chào bạn!
Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội trả lời câu hỏi của bạn như sau:
1. Điều 44 Luật đất đai quy định thẩm quyền thu hồi đất như sau:
"1. Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định thu hồi đất đối với tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
2. Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh quyết định thu hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam.
3. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này không được uỷ quyền."
Như vậy, theo quy định của pháp luật thì chỉ có UBND cấp huyện và UBND cấp tỉnh mới có thẩm quyền thu hồi đất. Trường hợp thu hồi đất phải căn cứ vào Điều 38 Luật đất đai. UBND cấp phường thu hồi đất của gia đình bạn là không đúng thẩm quyền.
2. Theo quy định tại Nghị định 180/2007/NĐ-CP ngày 07/12/2007 của Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành một số điều của luật xây dựng về xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng thì UBND cấp phường không có thẩm quyền cưỡng chế phá dỡ công trình đã được xây dựng (chỉ có quyền cưỡng chế, phá dỡ công trình đang thi công mà vi phạm trật tự xây dựng).
3. Điều 3, Quyết định số 39/2005/QĐ-TTg ngày 28/02/2005 của Thủ tướng chính phủ hướng dẫn thi hành điều 121 Luật xây dựng quy định:
"Điều 3. Công trình xây dựng đang tồn tại nhưng không phù hợp với quy hoạch xây dựng
1. Đối với trường hợp toàn bộ công trình không phù hợp với quy hoạch xây dựng thì được xử lý như sau:
a) Trường hợp thực hiện ngay quy hoạch xây dựng, chủ công trình xây dựng phải di chuyển về khu quy hoạch và được đền bù theo quy định của pháp luật.
b) Trường hợp chưa thực hiện quy hoạch xây dựng thì được phép tồn tại theo hiện trạng. Nếu chủ công trình có nhu cầu thì được sửa chữa, cải tạo, lắp đặt thiết bị bên trong nhưng không được làm thay đổi kiến trúc, kết cấu chịu lực và an toàn của công trình. Trường hợp sửa chữa, nâng cấp, cải tạo mà theo quy định phải xin cấp phép xây dựng thì chủ công trình phải xin cấp phép xây dựng tạm có thời hạn. Khi thực hiện quy hoạch xây dựng, chủ công trình phải tự thực hiện phá dỡ theo quy định của Luật Xây dựng.
2. Đối với trường hợp một phần công trình không phù hợp với quy hoạch xây dựng thì được xử lý như sau :
a) Trường hợp thực hiện ngay quy hoạch xây dựng, chủ công trình xây dựng phải phá dỡ phần không phù hợp với quy hoạch xây dựng và được đền bù theo quy định của pháp luật. Phần diện tích mặt bằng khu đất còn lại được phép xây dựng nhưng phải tuân theo quy hoạch xây dựng, quy định về kiến trúc, cảnh quan của khu vực, quy chuẩn xây dựng, tiêu chuẩn xây dựng và được xử lý cụ thể như sau :
- Nếu phần diện tích đất còn lại nhỏ hơn 15 m2 có chiều rộng mặt tiền hoặc chiều sâu so với chỉ giới xây dựng nhỏ hơn 3 m thì không được phép xây dựng.
- Nếu phần diện tích đất còn lại từ 15 m2 đến nhỏ hơn 40 m2 có chiều rộng mặt tiền từ 3 m trở lên và chiều sâu so với chỉ giới xây dựng từ 3 m trở lên thì được phép xây dựng không quá 2 tầng.
- Các trường hợp còn lại được phép xây dựng nhưng phải tuân theo quy hoạch xây dựng được duyệt.
b) Trường hợp chưa thực hiện quy hoạch xây dựng thì được phép tồn tại theo hiện trạng. Nếu chủ công trình có nhu cầu nâng cấp, sửa chữa, cải tạo công trình ở phần không phù hợp quy hoạch xây dựng thì phải xin cấp phép xây dựng tạm có thời hạn. Trường hợp chủ công trình có nhu cầu nâng cấp, cải tạo, xây dựng mới ở phần diện tích không trái với quy hoạch xây dựng và phần diện tích này có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản này thì phải xin cấp phép xây dựng theo quy định của Luật Xây dựng. Khi thực hiện quy hoạch xây dựng, chủ công trình phải thực hiện theo quy định tại điểm a khoản này.".
Như vậy, nếu công trình xây dựng của gia đình bạn không phù hợp với quy hoạch thì vẫn được phép tồn tại cho đến khi có quy hoạch. Khi có dự án sử dụng đất thì UBND cấp quận huyện mới ra quyết định thu hồi phần đất đó của gia đình bạn. Khi đó gia đình bạn có thể không được bồi thường quyền sử dụng đất nhưng được bồi thường tài sản trên đất theo quy định pháp luật.
4. Theo thông tin bạn nêu trên thì có nhiều biểu hiện vi phạm pháp luật của UBND phường đối với việc cưỡng chế thu hồi đất của gia đình bạn. Do vậy, bạn có thể khiếu nại đến Chủ tịch UBND phường hoặc khởi kiện đến TAND cấp quận để được giải quyết theo quy định pháp luật.
Việc khiếu kiện hành chính đất đai là vụ việc phức tạp, một bên là người dân, một bên là chính quyền... do vậy bạn nên yêu cầu luật sư soạn thảo đơn thư và tư vấn pháp luật cụ thể hoặc mời luật sư trực tiếp tham gia vụ việc thì mới đảm bảo tốt hơn quyền lợi hợp pháp của gia đình bạn.
