Trách nhiệm hình sự trong kinh doanh bán hàng đa cấp theo Luật Hình sự sửa đổi 2017

Theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Hình sự 2015 số  12/2017/QH14 ngày 20 tháng 6 năm 2017 có quy định mới về “Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp’ cụ thể như sau:

“51. Bổ sung Điều 217a như sau:

“Điều 217a. Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp

1. Người nào tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp mà không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hoặc không đúng với nội dung giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 174 (Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản) và Điều 290  (Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản) của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Gây thiệt hại cho người khác từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại cho người khác 1.500.000.000 đồng trở lên;

c) Quy mô mạng lưới người tham gia 100 người trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.””

Ngoài ra tại bộ luật hình sự 2015 cũng có quy định về hoạt động này như sau:

“Điều 292. Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông

1. Người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép, thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm:

a) Kinh doanh vàng trên tài khoản;

b) Sàn giao dịch thương mại điện tử;

c) Kinh doanh đa cấp;

d) Trung gian thanh toán;

đ) Trò chơi điện tử trên mạng;

e) Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Tái phạm nguy hiểm;

đ) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 2.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội trong trường hợp thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên hoặc có doanh thu 5.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Điều 290. Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản

1. Người nào sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử thực hiện một trong những hành vi sau đây, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 173 và Điều 174 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Sử dụng thông tin về tài khoản, thẻ ngân hàng của cơ quan, tổ chức, cá nhân để chiếm đoạt tài sản của chủ tài khoản, chủ thẻ hoặc thanh toán hàng hóa, dịch vụ;

b) Làm, tàng trữ, mua bán, sử dụng, lưu hành thẻ ngân hàng giả nhằm chiếm đoạt tài sản của chủ tài khoản, chủ thẻ hoặc thanh toán hàng hóa, dịch vụ;

c) Truy cập bất hợp pháp vào tài khoản của cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm chiếm đoạt tài sản;

d) Lừa đảo trong thương mại điện tử, thanh toán điện tử, kinh doanh tiền tệ, huy động vốn, kinh doanh đa cấp hoặc giao dịch chứng khoán qua mạng nhằm chiếm đoạt tài sản;

đ) Thiết lập, cung cấp trái phép dịch vụ viễn thông, internet nhằm chiếm đoạt tài sản.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Số lượng thẻ giả từ 50 thẻ đến dưới 200 thẻ;

đ) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

e) Gây thiệt hại từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;

g) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

b) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

c) Số lượng thẻ giả từ 200 thẻ đến dưới 500 thẻ.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;

c) Số lượng thẻ giả 500 thẻ trở lên.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

Có thể thấy đây là một điểm mới và kịp thời về hoạt động bán hàng đa cấp qua đó góp phần răn đe loại hình kinh doanh này, tuy nhiên với mức phạt kịch khung của cả 03 tội trên là mức 05 năm ( kem theo mức phạt về tài sản khá lớn)  liệu đã đủ tính răn đe? Trong khi thiệt hại do hành vi biến tứng mà loại hình kinh doanh này để lại lại không hề nhỏ!

Bên cạnh đó cũng theo luật hinh sự sửa đổi:

“11. Sửa đổi, bổ sung Điều 76 như sau:

“Điều 76. Phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm quy định tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 200, 203, 209, 210, 211, 213, 216, 217, 225, 226, 227, 232, 234, 235, 237, 238, 239, 242, 243, 244, 245, 246, 300 và 324 của Bộ luật này.”.”

Có thể thấy pháp nhân sẽ không bị truy cứu về 02 tội tại điều 290 và 292 vậy liệu đây cũng còn là một hạn chế?

Rất mong có thêm ý kiến của Dân luật về vấn đề "nhạy cảm" này.

Theo mình nghĩ mức phạt trên đã phần nào thể hiện được tính rắn đe của pháp luật nhưng trên thực tế vẫn "không ăn thua" vì hậu quả để lại là khá nặng nề. Trong khi đó để chuyển từ tội này lên Điều 174 Lừa đảo chiếm đoạt tài sản giữa (hành vi gian dối) với hoạt động không đúng với nội dung giấy chứng nhận còn rất nhiều điểm cần chú ý, đây chắc hẳn sẽ còn nhiều điều đáng để đề cập đến.

Mình thấy bản chất đa cấp đúng nghĩa nó không hề xấu mà qua Việt Nam nó biến tứong thành ra vây. Ra đường mà thấy bọn đa cấp là phải tránh xa cả ngàn km. Chứ không nó lôi kéo nhiều khi còn bắt buộc mua bằng đc nữa na. Đến bây giờ quy định đa cấp phải chịu cả trách nhiệm hình sự như trên là vô cùng hợp lý.

Việc bộ luật hình sự sửa đổi năm 2017 quy định cụ thể đói với tội kinh doanh bán hàng đa cấp là một bước tiến để ngăn ngừa hoạt động này trên thực tế trong thời gian vừa qua đã diễn ra rất nhiều. Sắp tới cần tăng cường xử phạt đối với hoạt động đa cấp vi phạm.

Với loại hình kinh doanh đa cấp bị biến tướng như ở nước ta hiện tại thì mình nghĩ các biện pháp trên chưa đủ mức răn đe đủ để có thể ngăn chặn được hoạt động này. Thực tế kinh doanh đa cấp phi hợp pháp mang lại nguồn lợi rất lớn cho các cá nhân. Bằng những chiêu thức ngày càng tinh vi, họ tìm đủ mọi cách để luồn lách pháp luật nhằm thu được những khoạn lợi chủ yếu từ sự ngây thơ, nhẹ dạ của người khác.

Bán hàng đa cấp là loại hình kinh doanh rất phát triển tại các nước. Nhưng tại Việt Nam, nhiều tổ chức đã lợi dùng danh nghĩa để kinh doanh bất chính, từ đó làm cho người tiêu dùng Việt Nam có cái nhìn ái ngịa về kinh doanh "đa cấp". Vốn dĩ bán hàng đa cấp là hình thức kinh doanh được pháp luật thừa nhận và được đăng ký. Người viết nên đặt tiêu đề là bán hàng theo phương thức đa cấp thì chính xác hơn so với quy định của pháp luật hình sự. 

Bán hàng đa cấp là một trong những sáng kiến của việc kinh doanh, mình rất thích sáng kiến này nhưng khi vào Việt Nam có vẻ ban đầu phát triển tự do, luật điều chỉnh chưa cụ thể nên có nhiều biến tướng, gây hệ lụy, mình chắc chắc nếu ai biết kinh doanh bằng hình thức này một cách chính đáng thì sẽ thu được một lợi nhuận đáng kể.

Chỉ có kinh doanh đa cấp mới bị pháp luật cấm và trong một số trường hợp nếu đủ yếu tố truy cứu trách nhiệm hình sự thì mới bị áp dụng hình phạt. Chúng ta có thể thấy là kinh doanh đa cấp bất chính gây ra rất nhiều hậu quả cho xã hội, nhiều gia đình .. nên chăng thay đổi mức phạt nặng hơn để đảm bảo tính răn đe?

Mình thấy nếu nói về bản chất thì hoạt động kinh doanh đa cấp là hoàn toàn hợp lý, hợp pháp, đã được nhà nước ta thừa nhận. Nếu nói bên nước ngoài thì loại hình kinh doanh bán hàng đa cấp này là bình thường thì khi du nhập vào Việt Nam nó đã bị biến chất và hoàn toàn không chỉ kinh doanh mà còn lừa đảo, lợi dụng lẫn nhau.. dẫn đến nhiều trường hợp tan gia bại sản, mất vợ, chồng, con cái. Đối tượng nhắm đến thường là các bạn sinh viên, nhẹ dạ cả tin và không hiểu biết dãn đến bị lừa vào và mất tiền oan trong các loại hình bán hàng này.

Thực tế, mô hình kinh doanh đa cấp đã tồn tại và phát triển ở nhiều quốc gia, ở Việt Nam, mô hình này cũng được pháp luật Việt Nam thừa nhận, nhưng hiện nay lợi dụng những kẽ hở của pháp luật, hình thức bán hàng đa cấp bất chính xuất hiện rất phổ biến, khiến cho người tiêu dùng rất hoang mang và nói đến đa cấp là người ta nghĩ ngay đến “lừa đảo"

Thực ra, kinh doanh đa cấp thường chỉ sử dụng đối với sản phẩm “khó tiêu thụ” như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm… Thế nên, ở Việt Nam nhiều công ty thay vì tập trung cho sản phẩm thì lại vẽ ra một bức tranh mỹ miều, với mức thu nhập khủng để lôi kéo nhiều người tham gia vào hệ thống.

Đó chính là lý do khiến đa số các hình thức bán hàng đa cấp bất chính hiện nay thường áp dụng mô hình hình tháp ảo. Ở mô hình này, lợi nhuận không thực sự được xuất phát từ giới thiệu sản phẩm mà từ việc tuyển dụng các thành viên mới.

Vậy nên việc quy định điều chỉnh mô hình kinh doanh này là đúng và nên làm chặt chẽ hơn nữa. Pháp luật cần kiểm soát, rà soát những công ty đa cấp, biến tướng hiệp tại, phát triển mô hình đa cấp đúng nghĩa để phát triển nền kinh tế nước ta

Trên thực tế chỉ cần 2 từ đa cấp là người dân nghĩ ngay tới 2 từ lừa đảo, cũng không thể trách người dân, cần phải có sự cảnh giác cao độ đã biết bao nhiêu vụ lừa đảo từ đa cấp gây chấn động dự luận. Bản chất thì đa cấp không xấu, do những người thực hiện biến tướng nó nên nó trở thành tiêu cực, có hình phạt để xử lý cũng phù hợp.