NHỮNG VƯỚNG MẮC TRONG TRANH CHẤP VỀ ĐẤT ĐAI

Đây là một trong số tình huống thực tế diễn ra, cũng là nguyên nhân cho việc nhà nước ban hành quy định về việc phải có giấy chứng tử mới được tổ chức tang lễ. Tránh trường hợp người đã chết trước đó mấy ngày, tổ chức tang lễ xong xuôi, người thân mới đi làm giấy chứng tử. 

XÁC ĐỊNH ĐỐI TƯỢNG KHỞI KIỆN ÁN HÀNH CHÍNH

Năm 1996 ông A được cấp GCN đối với thửa đất số 111. Năm 1998 ông chuyển nhượng cái ao không rõ diện tích thuộc một phần thửa đất 111 cho ông D bằng giấy tay vì đã có thông tin qui hoạch nên không được làm Hợp đồng chuyển nhượng theo qui định. Năm 2000 Nhà nước thu hồi thửa 111 để  thực hiện dự án khu dân cư X. Để thực hiện việc kiểm tra hiện trạng sử dụng đất và thu hồi, bồi thường, UBND Huyện đã thành lập Ban chỉ đạo kiểm tra hiện trạng và thực hiện bồi thường khu dân cư X (Ban chỉ đạo). Ban chỉ đạo đã đo đạc xác định diện tích cái ao là 1.771m2 và bồi thường cho ông D theo diện tích này, ông D đã ký nhận và cam kết không khiếu nại gì về sau. Năm 2014 ông A là Nguyên đơn trong một vụ án có liên quan tới thửa đất 111, do đó Tòa án đã yêu cầu đo đạc toàn bộ thửa 111, gồm cả cái ao. Đơn vị đo đạc lần này là Trung tâm kiểm định bản đồ và tư vấn tài nguyên môi trường của Sở tài nguyên môi trường tỉnh, kết quả đo đạc thể hiện bằng Bản đồ hiện trạng vị trí cho thấy cái ao có diện tích là 2108,7m2.

Ngày 8/5/2018 Luật sư của ông D khi thu thập chứng cứ để giải quyết một vụ án khác đã tình cờ phát hiện Bản đồ hiện trạng vị trí thửa 111 đo đạc năm 2014 nêu trên nên đã sao chụp và thông báo cho ông D biết có sự chênh lệch diện tích của cái ao mà ông đã được bồi thường năm 2000. Sau đó ông D đã khởi kiện hành vi đo đạc của Ban chỉ đạo vì cho rằng Ban này đã có hành vi đo đạc trái pháp luật khiến ông bị thiệt hại quyền lợi do bị mất 337,7m2 (2108,7m2 - 1771m2) không được bồi thường. Tòa án nhân dân Quận đã nhận đơn nhưng xảy ra việc tranh luận giữa 2 quan điểm:

- Quan điểm 1: Ban chỉ đạo là đơn vị trực thuộc UBND Huyện, không có con dấu riêng nên đối tượng khởi kiện trong trường hợp này phải là hành vi hành chính của UBND Huyện, cần thông báo cho người khởi kiện sửa chữa, bổ sung đơn khởi kiện về người bị kiện, nếu người khởi kiện sửa chữa, bổ sung thì sẽ chuyển vụ án cho Tòa án nhân dân tỉnh giải quyết theo thẩm quyền.

- Quan điểm 2 : Hành vi đo đạc trái pháp luật do nhân viên của Ban chỉ đạo thực hiện theo sự phân công của Ban chỉ đạo để thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai của Ban chỉ đạo do UBND Huyện giao hợp pháp, năm 2000 Ban chỉ đạo không có con dấu nhưng sau đó UBND Huyện đã thành lập Ban bồi thường giải phóng mặt bằng (Ban bồi thường) có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và là cơ quan kế thừa quyền, nghĩa vụ của Ban chỉ đạo, do đó ông D khởi kiện hành vi hành chính trái pháp luật của Ban chỉ đạo do Ban bồi thường kế thừa quyền, nghĩa vụ là đúng, Tòa án nhân dân quận phải thụ lý và giải quyết theo thẩm quyền.

Tranh luận giữa 2 quan điểm đó vẫn chưa ngã ngũ nên đã chậm 1 tuần so với phiếu hẹn nhận kết quả giải quyết Đơn mà ông D vẫn chưa nhận được phản hồi của Tòa án Quận. Việc xác định đối tượng khởi kiện, người bị kiện trong án hành chính là khó và rất quan trọng bởi phải xác định đúng thì mới xác định đúng Tòa án có thẩm quyền giải quyết (đối tượng là hành vi hành chính của Ban chỉ đạo thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án Quận, đối tượng là hành vi hành chính của UBND Huyện thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án tỉnh), xác định sai sẽ dẫn tới tòa án có thẩm quyền giải quyết sai, Bản án chắc chắn sẽ bị hủy do xét xử trái thẩm quyền. Vậy theo các bạn, trường hợp này quan điểm nào đúng, quan điểm nào sai ?

Với kết quả xem xét Đơn khởi kiện bằng Thông báo sửa đổi, bổ sung Đơn khởi kiện như vậy đã chứng minh Quan điểm 1 đang tạm thời thắng thế, chờ xem sau khi ông D nộp Đơn khởi kiện sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu của Tòa án thì kết quả sẽ như thế nào.

Trong thời gian chờ kết quả Tòa giải quyết đơn kiện bổ sung nêu trên, chúng ta bàn qua một trường hợp về thời hạn. Tại các cơ sở đào tạo Luật uy tín, Giảng viên dạy cho Sinh viên rất kỹ về cách tính thời hạn, vậy mà không hiểu sao trên thực tế lại có khá nhiều trường hợp tính thời hạn sai, ví dụ trường hợp dưới đây, Biên bản hòa giải thành lập ngày 03/8/2018 nhưng lại ban hành Quyết định công nhận vào ngày 10/8/2018 là đã ban hành trái pháp luật vì chưa hết 07 ngày theo Luật định.

Đừng tưởng sai sót này là nhỏ nhặt, trái lại hậu quả của nó nhiều khi lại rất nặng nề và phức tạp. Giả sử anh N trong trường hợp này sau khi có Quyết định công nhận thuận tình ly hôn với chị L thì lấy vợ mới là chị A và có đăng ký kết hôn, sau 3 năm họ sinh được 1 đứa con và tạo được khối tài sản 5 tỷ đồng. Đùng 1 cái, Quyết định ban hành trái pháp luật này bị cấp Giám đốc thẩm hủy vì vi phạm nghiêm trọng tố tụng, tức anh N và chị L trở lại là vợ chồng hợp pháp, vậy lúc đó giải quyết thế nào về quan hệ hôn nhân  và quan hệ tài sản giữa 3 người là anh N, chị L và chị A ?

VI PHẠM TỐ TỤNG NGHIÊM TRỌNG:

Khoản 3 điều 121 Luật tố tụng hành chính 2015 qui định :

"3. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và có một trong các quyết định sau đây:

NỘI DUNG TRÁI PHÁP LUẬT:

Điều 22 Luật đất đai qui định đo đạc là hành vi hành chính quản lý nhà nước về đất đai. Điều 3 Luật tố tụng hành chính qui định hành vi hành chính bị kiện là hành vi của cơ quan, tổ chức được giao quản lý hành chính nhà nước thực hiện nhiệm vụ làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân. Như vậy hành vi đo đạc của Ban chỉ đạo khi thực hiện nhiệm vụ điều tra hiện trạng sử dụng đất, thực hiện việc đền bù, di dời vật kiến trúc để xây dựng khu dân cư X đã khiến quyền lợi của ông D bị ảnh hưởng thì đó chính là hành vi hành chính bị khởi kiện, tức đó là đối tượng khởi kiện theo Luật tố tụng hành chính, thế nhưng Thông báo trả đơn lại cho rằng hành vi đo đạc đó không phải là đối tượng khởi kiện theo Luật tố tụng hành chính là trái với qui định của pháp luật.

ÁP DỤNG SAI PHÁP LUẬT:

Tòa căn cứ điểm a khoản 1 điều 123 để trả lại đơn kiện của ông D là áp dụng sai pháp luật, bởi căn cứ pháp luật này qui định trả đơn kiện trong trường hợp người khởi kiện không có quyền khởi kiện, trong khi ông D là người trực tiếp bị ảnh hưởng bởi hành vi đo đạc sai của Ban chỉ đạo thì ông D là người có quyền khởi kiện theo qui định tại điều 5 và khoản 1 điều 115 Luật tố tụng hành chính.

Trong văn bản ghi ý kiến gởi Tòa án, Chủ tịch UBND ban hành QĐ 606 đã viện dẫn khoản 3 điều 48 Luật đất đai 2003 qui định "GCNQSDĐ được cấp theo từng thửa đất" để giải thích việc ban hành QĐ 606 là đúng pháp luật. Rõ ràng với nội dung như vậy thì K3 Đ48 LĐĐ 2003 không ăn nhập gì tới các vấn đề mà người khởi kiện đã nêu ra là:

- Căn cứ pháp luật nào qui định được hủy GCN trong trường hợp này ?

- Căn cứ pháp luật nào qui định Chủ tịch UBND cấp huyện, thành phố trực thuộc tỉnh được quyền hủy GCN do UBND cấp tỉnh cấp ?

- Căn cứ pháp luật nào qui định được áp dụng văn bản qui phạm pháp luật đã hết hiệu lực để ban hành Quyết định cá biệt (QĐ 606)?

Tóm lại, vấn đề đang là quyền hủy GCN của Chủ tịch UBND cấp huyện, căn cứ để hủy GCN và quyền áp dụng văn bản qui phạm pháp luật hết hiệu lực, thế nhưng Chủ tịch UBND lại "lái" qua vấn đề "GCNQSDĐ cấp theo từng thửa đất", thoạt nghe qua "tưởng" như cũng có lý nhưng kỳ thật theo Logic học đây là ngụy biện bằng cách "đánh tráo khái niệm".

Năm 2001 ông Đ, bà B được UBND Tỉnh A cấp GCN cho thửa 22 = 380m2 đất. Năm 2005 Tòa án Tỉnh A ra Quyết định có hiệu lực số 03, theo đó ông Đ, bà B được tiếp tục sử dụng 380m2 đất đã được cấp GCN nhưng phải thanh toán kỹ phần thừa kế cho người khác. Ông Đ, bà B không tự nguyện thi hành án vì cho rằng QĐ số 03 vi phạm pháp luật nên bị kê biên 80m2 trong tổng số 380m2 để bán đấu giá thi hành án. Bà H là người trúng đấu giá.

Năm 2009 ông Đ, bà B bị cưỡng chế giao 80m2 cho người trúng đấu giá là bà H, giữa lúc đoàn cưỡng chế đang thực hiện nhiệm vụ thì xảy ra sự cố ông Đ tẩm xăng tự thiêu để phản đối nên đoàn cưỡng chế rút đi khi việc cưỡng chế chưa thực hiện xong, tuy nhiên bà H đã ký tên nhận đất trong Biên bản cưỡng chế giao 80m2 đất giao cho bà, sau đó bà H lập tức gởi đơn khiếu nại, tố cáo khắp nơi yêu cầu phải cưỡng chế giao 80m2 đất trúng đấu giá cho bà, UBND Huyện X thụ lý giải quyết, yêu cầu Công an Huyện X lên kế hoạch tiếp tục cưỡng chế bà B giao 80m2 đất cho bà H, phía bà B cũng khiếu nại, tố cáo quyết liệt nên UBND Huyện X thông báo tạm ngừng việc cưỡng chế từ năm 2012 cho tới nay.

Năm 2010 UBND Huyện X cấp GCN cho bà Huệ đối với thửa 777 = 80m2 mà bà trúng đấu giá. Năm 2014 Tòa án tối cao ra Quyết định tái thẩm hủy QĐ số 03, giao hồ sơ cho TA tỉnh A xét xử sơ thẩm lại vụ án chia thừa kế đối với thửa 22 = 380m2 đất và TA tỉnh A đã thụ lý vào tháng 10/2014. Bà B ngay lập tức có Đơn kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền không cho bà H chuyển quyền thửa 777 vì đang có tranh chấp (thửa 777 = 80m2 tách ra từ thửa 22 = 380m2 nên thửa 22 có tranh chấp thừa kế đương nhiên thửa 777 cũng có tranh chấp), thế nhưng tháng 7/2016 Chi nhánh VPĐKĐĐ Huyện X vẫn xác nhận cho bà H chuyển quyền thửa 777 cho người khác nên bà B khiếu nại hành vi hành chính này, Giám đốc Văn phòng ĐKĐĐ tỉnh A ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu nhưng bà B không đồng ý nên khởi kiện ra Tòa hành chính TAND tỉnh A. Khi Tòa hành chính thụ lý vụ án thì Tòa dân sự ra Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án chia thừa kế thửa 22 để chờ kết quả giải quyết vụ án hành chính.

Ngày 30/10/2018 Tòa hành chính mở phiên xét xử, phía người bị kiện trước tòa đã công nhận hành vi xác nhận chuyển quyền là trái pháp luật nhưng Tòa lại tuyên tạm đình chỉ giải quyết vụ án hành chính này để chờ kết quả giải quyết vụ án dân sự chia thừa kế !