Không biết đây là bài viết của tác giả nào và được đăng trên tờ báo nào. Nhưng theo tôi những vấn đề bài báo nêu lên và đánh giá nó phát sinh nhiều tình huống gây tranh cãi là không thực sự xác đáng và cũng không sát với quy định của pháp luật.
Ngay phần mở đầu, bài báo viết: "Hiện chưa có văn bản nào hướng dẫn người Việt Nam đi xuất khẩu lao động, đi học… ở nước ngoài có phải là định cư ở nước ngoài hay không.
Một người kiện vợ cũ đang đi xuất khẩu lao động thì sẽ do tòa cấp huyện hay tòa cấp tỉnh giải quyết? Các trường hợp xuất khẩu lao động, đi học… có được coi là định cư ở nước ngoài?".
Cách đặt vấn đề như vậy là không cần thiết. Bởi lẽ điểm c Điều 34 BLTTDS 2004 quy định tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 3 Điều 33 BLTTDS thì thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND cấp tỉnh. Mà khoản 3 Điều 33 (được sửa đổi, bổ sung theo Luật tố tụng dân sự sửa đổi năm 2011) quy định: "Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện".
Như vậy, luật quy định là đương sự ở nước ngoài, chứ đâu có quy định là đương sự định cư ở nước ngoài. Và để giải quyết vấn đề này nhằm phân biệt rõ thẩm quyền theo cấp Toà án, điểm a tiểu mục 4.1 mục 4 Phần I Nghị quyết 01/2005/NQ-HĐTP đã chỉ rõ:
"Đương sự là cá nhân không phân biệt là người nước ngoài hay người Việt Nam mà không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Toà án thụ lý vụ việc dân sụ đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở nước ngoài hoặc người nước ngoài không ở Việt Nam có mặt tại Việt Nam để nộp đơn khởi kiện vụ án dân sự hoặc đơn yêu cầu giải quyết việc dân sự tại Toà án".
Như vậy thì luật đã quy định quá rõ, chứ đâu phải là chưa có văn bản nào hướng dẫn. Theo quy định này thì những trường hợp đi xuất khẩu lao động, đi công tác, đi học tập... ở nước ngoài đều được coi là đương sự ở nước ngoài và đều thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án cấp tỉnh.
Bài báo cũng trích dẫn ý kiến của Luật sư Phạm Văn Vui: "Khi đương sự nộp đơn khởi kiện tại tòa cấp huyện thì tòa cần xác minh người đang ở nước ngoài đó sẽ ở nước ngoài trong thời hạn bao lâu. Nếu họ chỉ đi hợp tác lao động trong một thời gian ngắn thì tòa cấp huyện có thể giữ lại để giải quyết vì nếu chuyển vụ án lên tòa cấp tỉnh thì khi người đó về nước, tòa cấp tỉnh sẽ chuyển vụ án về lại cho tòa cấp huyện. Ngược lại, nếu người đó đi xuất khẩu lao động trong một thời gian dài thì thẩm quyền giải quyết phải do tòa cấp tỉnh vì chỉ có tòa cấp tỉnh mới có thẩm quyền ủy thác tư pháp để tống đạt giấy tờ…".
Với ý kiến này, có lẽ Luật sư Vui cũng chưa cập nhật Nghị quyết 01/2005. Tại tiểu mục 4.4 mục 4 Phần I Nghị quyết cũng đã chỉ rõ:
"4.4. Không thay đổi thẩm quyền giải quyết của Toà án
a. Đối với vụ việc dân sự không thuộc một trong các trường hợp được quy định tại khoản 3 Điều 33 của BLTTDS và được hướng dẫn tại các tiểu mục 4.1 , 4.2 và 4.3 mục 4 này và được Toà án nhân dân cấp huyện thụ lý giải quyết đúng thẩm quyền, nếu trong quá trình giải quyết mới có sự thay đổi, như có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải uỷ thác tư pháp cho cơ quan Lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài, cho Toà án nước ngoài thì theo quy định tại Điều 412 của BLTTDS, Toà án nhân dân cấp huyện đã thụ lý tiếp tục giải quyết vụ việc dân sự đó.
b. Đối với vụ việc dân sự thuộc một trong các trường hợp được quy định tại khoản 3 Điều 33 của BLTTĐS và được hướng dẫn tại các tiểu mục 4.1 , 4.2 và 4.3 mục 4 này và được Toà án nhân dân cấp tỉnh thụ lý giải quyết đúng thẩm quyền, nếu trong quá trình giải quyết có sự thay đổi không còn đương sự, tài sản ở nước ngoài và không cần phải uỷ thác tư pháp cho cơ quan Lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài, cho Toà án nước ngoài thì theo quy định tại Điều 412 của BLTTDS, Toà án nhân dân cấp tỉnh đã thụ lý tiếp tục giải quyết vụ việc dân sự đó".
Như vậy, pháp luật đâu có quy định trường hợp có sự thay đổi thì Toà án đã thụ lý phải chuyển vụ án cho Toà án có thẩm quyền giải quyết trong trường hợp này.
Một vài ý kiến trao đổi.
Hãy làm tất cả những gì trong phạm vi cho phép và khả năng có thể!
