Một sự việc gây bức xúc dư luận và cộng đồng trong thời gian vừa qua tại một khu công nghiệp ở thành phố Hải Phòng khi giám đốc công ty đã ra thông báo sa thải trước công ty với hình ảnh bạo lực nhằm thị uy và làm nhục người lao động (NLĐ). Sự việc này đã đặt ra vấn đề rằng NLĐ làm việc trong một số doanh nghiệp đang bị “bạo lực tinh thần” ở mức báo động.
Vụ việc các công nhân đã nộp đơn xin nghỉ việc là thực hiện đúng quy định pháp luật và được giám đốc này chấp thuận ra quyết định cho nghỉ việc liền. Dù vậy, ông này lại thực hiện hành vi dán thông báo sa thải với hành vi bạo lực là không đúng quy định. Vậy trình tự, thủ tục sa thải NLĐ được thực hiện ra sao?
1. Các hành vi bị nghiêm cấm khi kỷ luật lao động
Trong lĩnh vực lao động việc kỷ luật lao động là một hình thức xử lý nhằm răn đe và quản lý NLĐ nhưng phải thực hiện đúng trình tự và nội dung theo quy định. Việc doanh nghiệp có hành vi xâm phạm mà không được pháp luật quy định sẽ bị nghiêm cấm theo Điều 127 Bộ luật Lao động 2019 như sau:
(1) Doanh nghiệp khi thực hiện kỷ luật người lao động mà có hành vi xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín, nhân phẩm của người lao động. theo đó, giám đốc doanh nghiệp tại Hải Phòng đã vi phạm quy định này với các hình ảnh bạo lực.
(2) Phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động.
(3) Xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không có quy định.
Theo đó, khi kỷ luật NLĐ không được vi phạm các nội dung trên, điều này nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của NLĐ khi doanh nghiệp thực hiện kỷ luật sai quy định.
2.Thủ tục xử lý kỷ luật lao động đúng quy định
Theo đó, để tránh việc sa thải NLĐ vi phạm các nguyên tắc kỷ luật thì doanh nghiệp căn cứ theo Điều 122 Bộ luật Lao động 2019 thực hiện đúng trình tự, thủ tục sau:
- Thực hiện thủ tục kỷ luật lao động
Việc ra quyết định kỷ luật lao động thì doanh nghiệp phải chứng minh lỗi của NLĐ.
Phải có sự tham gia của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở mà người lao động đang bị xử lý kỷ luật là thành viên.
NLĐ phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện người lao động bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật.
Việc xử lý kỷ luật lao động phải được ghi thành biên bản.
- Không được áp dụng nhiều hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động.
- Khi một NLĐ đồng thời có nhiều hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì chỉ áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất.
- Không được xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ đang trong thời gian sau đây:
Nghỉ ốm đau, điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của người sử dụng lao động.
Đang bị tạm giữ, tạm giam.
Đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra xác minh và kết luận đối với hành vi vi phạm được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019.
NLĐ nữ mang thai; nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
- Không xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
3. Khiếu nại kỷ luật lao động
Trường hợp nhận thấy việc kỷ luật lao động bị sai quy trình hoặc nội dung không đúng quy định pháp luật thì NLĐ có thể khiếu nại về việc kỷ luật để được xử lý thỏa đáng. Cụ thể Điều 131 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Người bị xử lý kỷ luật lao động, bị tạm đình chỉ công việc hoặc phải bồi thường theo chế độ trách nhiệm vật chất nếu thấy không thỏa đáng có quyền khiếu nại với người sử dụng lao động, với cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật hoặc yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động theo trình tự do pháp luật quy định.
4. Xử phạt hành vi xử lý kỷ luật không đúng quy định
Việc kỷ luật NLĐ bằng hình thức sa thải cần thực hiện đúng quy định pháp luật và hợp đồng lao động đã cam kết. Trường hợp như vấn đề đã đề cập mà doanh nghiệp dán thông báo sa thải đã vi phạm Điều 19 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, theo đó cá nhân có thể bị xử phạt như sau:
Phạt 20 triệu đồng - 40 triệu đồng đối với NSDLĐ khi có một trong các hành vi sau đây:
Xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín hoặc nhân phẩm của NLĐ khi xử lý kỷ luật lao động nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
Dùng hình thức phạt tiền hoặc cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động.
Xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không quy định.
Áp dụng nhiều hình thức kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động.
Xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ đang trong thời gian sau đây: nghỉ ốm đau; nghỉ điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của người sử dụng lao động; đang bị tạm giữ; đang bị tạm giam; đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra, xác minh và kết luận.
Lưu ý: Trường NSDLĐ vi phạm là tổ chức doanh nghiệp thì mức tiền xử phạt gấp 02 lần.
Như vậy, doanh nghiệp khi sa thải người lao động cần phải tôn trọng NLĐ và tuyệt đối không được xúc phạm nhân phẩm, danh dự của họ và phải tuân theo các quy định kỷ luật lao động. Trường hợp vi phạm quy định trên doanh nghiệp có thể bị xử phạt đến 80 triệu đồng.
