Theo Luật Di sản văn hóa 2001 (được sửa đổi bởi Luật di sản văn hóa sửa đổi 2009), di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh có thể được xếp hạng thành di tích quốc gia đặc biệt. Bài viết sau sẽ cung cấp thêm thông tin về việc xếp hạng này.
1. Quy định về xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt
Tại Khoản 10 Điều 1 Luật di sản văn hóa sửa đổi 2009 (nội dung sửa đổi Điều 29 Luật di sản văn hóa 2001) quy định di tích quốc gia đặc biệt là di tích có giá trị đặc biệt tiêu biểu của quốc gia, bao gồm:
- Công trình xây dựng, địa điểm gắn với sự kiện đánh dấu bước chuyển biến đặc biệt quan trọng của lịch sử dân tộc hoặc gắn với anh hùng dân tộc, danh nhân tiêu biểu có ảnh hưởng to lớn đối với tiến trình lịch sử của dân tộc;
- Công trình kiến trúc, nghệ thuật, quần thể kiến trúc, tổng thể kiến trúc đô thị và địa điểm cư trú có giá trị đặc biệt đánh dấu các giai đoạn phát triển kiến trúc, nghệ thuật Việt Nam;
- Địa điểm khảo cổ có giá trị nổi bật đánh dấu các giai đoạn phát triển văn hóa khảo cổ quan trọng của Việt Nam và thế giới;
- Cảnh quan thiên nhiên nổi tiếng hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc, nghệ thuật có giá trị đặc biệt của quốc gia hoặc khu vực thiên nhiên có giá trị về địa chất, địa mạo, địa lý, đa dạng sinh học và hệ sinh thái đặc thù nổi tiếng của Việt Nam và thế giới.
Đồng thời, tại khoản 11 Điều 1 Luật di sản văn hóa sửa đổi 2009 quy định Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, cấp bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt; quyết định việc đề nghị Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc xem xét đưa di tích tiêu biểu của Việt Nam vào Danh mục di sản thế giới.
Như vậy, để được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt thì di tích phải thuộc các trường hợp trên và việc xếp hạng đối với di tích quốc gia đặc biệt sẽ do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
2. Các Quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt
Tính đến ngày 18/7/2024, đã có 15 đợt xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt do Thủ tướng Chính phủ quyết định, cụ thể thông qua các Quyết định sau:
|
Đợt xếp hạng
DTQGĐB
|
Số Quyết định
|
Năm xếp hạng
|
Số lượng
di tích xếp hạng
|
Phân loại di tích
trong Đợt xếp hạng
|
|
1
|
1272/QĐ-TTg
|
2009
|
10
|
Di tích lịch sử và khảo cổ: 01
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
Danh lam thắng cảnh: 01
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
Di tích lịch sử: 04
|
|
2
|
548/QĐ-TTg
|
2012
|
13
|
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 03
Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và khảo cổ: 01
Danh lam thắng cảnh: 01
Di tích lịch sử: 08
|
|
3
|
1419/QĐ-TTg
|
2012
|
11
|
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và khảo cổ: 01
Danh lam thắng cảnh: 02
Di tích lịch sử: 02
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 01
Di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật: 02
|
|
4
|
2383/QĐ-TTg
|
2013
|
14
|
Di tích lịch sử: 08
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 01
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 03
Danh lam thắng cảnh: 01
|
|
5
|
2408/QĐ-TTg
|
2014
|
14
|
Di tích lịch sử: 07
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 04
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích khảo cổ: 01
|
|
6
|
2367/QĐ-TTg
|
2015
|
11
|
Di tích khảo cổ: 02
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích lịch sử: 04
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
|
|
7
|
2499/QĐ-TTg
|
2016
|
13
|
Di tích kiến trúc nghệ thuật và khảo cổ: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích khảo cổ: 01
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 01
Di tích lịch sử: 07
|
|
8
|
2082/QĐ-TTg
|
2017
|
10
|
Di tích lịch sử: 05
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
|
|
9
|
1820/QĐ-TTg
|
2018
|
10
|
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 06
Di tích lịch sử: 02
Danh lam thắng cảnh: 02
|
|
10
|
1954/QĐ-TTg
|
2019
|
7
|
Di tích lịch sử: 02
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh: 02
Danh lam thắng cảnh: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
|
|
11
|
2280/QĐ-TTg
|
2020
|
7
|
Di tích lịch sử: 03
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 02
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 01
Danh lam thắng cảnh: 01
|
|
12
|
93/QĐ-TTg
|
2022
|
4
|
Di tích lịch sử: 03
Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật: 01
|
|
13
|
1649/QĐ-TTg
|
2022
|
5
|
Di tích khảo cổ: 02
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 01
Di tích lịch sử: 02
|
|
14
|
1225/QĐ-TTg
|
2023
|
2
|
Di tích lịch sử: 01
Di tích kiến trúc nghệ thuật: 01
|
|
15
|
694/QĐ-TTg
|
2024
|
3
|
Di tích khảo cổ: 02
Di tích lịch sử: 01
|
Như vậy, qua 15 đợt xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt có tổng cộng 134 di tích quốc gia đặc biệt. Trong đó bao gồm: 02 di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và khảo cổ; 08 di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh; 01 di tích lịch sử và khảo cổ; 18 di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật; 03 di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật; 09 danh lam thắng cảnh; 08 di tích khảo cổ; 26 di tích kiến trúc nghệ thuật và 59 di tích còn lại là các di tích lịch sử.
