Khi Nhà nước thu hồi đất ở, người dân sẽ có thể được bồi thường bằng tiền hoặc bằng một phần đất khác, như vậy quy định cụ thể về hai trường hợp đền bù này ra sao, người dân nên chọn phương án nào để có lợi nhất?
Nên nhận bồi thường tiền hay đất khi Nhà nước thu hồi đất ở? - Minh họa
Khi nào bồi thường bằng tiền, khi nào bồi thường bằng đất?
Trước khi quyết định chọn bồi thường bằng đất hay tiền, người dân phải nắm rõ quy định “Bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở” theo Điều 79 Luật Đất đai 2013 và Điều 6 Nghị định 47/2014/NĐ-CP.
Theo đó, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam mà có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai thì được bồi thường như sau:
- Trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư, trường hợp không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở thì Nhà nước bồi thường bằng tiền.
- Trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân còn đất ở, nhà ở khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở.
Trường hợp hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất gắn liền với nhà ở phải di chuyển chỗ ở mà không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở, nếu không có chỗ ở nào khác thì được Nhà nước bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở hoặc giao đất ở có thu tiền sử dụng đất. Giá bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở; giá đất ở tính tiền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.
Ngoài ra, Nghị định 47/2014/NĐ-CP cũng hướng dẫn thêm như sau:
+ Trường hợp trong hộ gia đình đáp ứng các điều kiện bồi thường nêu trên mà trong hộ có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi nếu đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng một (01) thửa đất ở thu hồi thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và tình thực tế tại địa phương quyết định mức đất ở, nhà ở tái định cư cho từng hộ gia đình.
+ Hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đáp ứng các điều kiện bồi thường nêu trên mà không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tái định cư thi được Nhà nước bồi thường bằng tiền.
Giá đất bồi thường quy định như thế nào?
Căn cứ Điểm đ Khoản 4 Điều 114 Luật Đất đai 2013, tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất được tính theo giá đất cụ thể do UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định. Chắc chắn rằng so với giá đất thị trường thì giá đất cụ thể theo quy định của UBND tỉnh, thành phố thấp hơn rất nhiều.
Bên cạnh đó, người dân cũng không thể thỏa thuận hay yêu cầu tăng giá vì đây là quy định đã được niêm yết tại địa phương.
Vậy chọn đất hay tiền?
Dễ thấy việc đền bù bằng tiền trong trường hợp Nhà nước quy định sẽ rất khác so với trường hợp một chủ đầu tư nào đó muốn thu, mua lại đất để thực hiện dự án đầu tư, bởi lẽ giá bồi thường đã được niêm yết cố định và không căn cứ vào giá thị trường. Hơn nữa, mỗi năm đồng tiền đều có lạm phát, nếu bạn không dùng số tiền đền bù để đầu tư, gửi tiết kiệm,… rất có thể nó sẽ giảm giá trị sau một thời gian nhất định.
Ngược lại, khi nhận bồi thường bằng đất, thông thường những khu đất tái định cư sẽ là những khu đất rộng rãi, có vị trí khá thuận lợi và thu hút sự chú ý từ những ông chủ dự án khác (vì đương nhiên họ cũng biết khu đất này vừa đón nhật một luồng dân cư mới, sẽ có thể phát triển lâu dài). Lúc này, bạn hoàn toàn có thể đợi giá nhà, đất ở khu tái định cư tăng lên để tiếp tục chuyển nhượng, lúc này giá mua bán thuận theo quy luật cung cầu, không nhất thiết phải căn cứ vào khung giá của Nhà nước!
Đương nhiên sẽ có trường hợp người dân cần ngay một khoản tiền để đầu tư, làm ăn,… vì đã có sẵn đất ở nơi khác, lúc này phương án chọn bồi thường bằng tiền mặt cũng là hợp lý.
Tóm lại, hãy tính toán xem nhu cầu của bạn là đầu tư lâu dài, cần ngay một khoản tiền hay các trường hợp khác để lựa chọn cho phù hợp!
(Nếu còn thiếu sót trường hợp bồi thường bằng đất/bằng tiền nào khác, xin mời bạn đọc để lại bình luận, góp ý bên dưới.)
