NLĐ sau khi thôi việc thì NSDLĐ phải chấm dứt việc đóng BHXH của NLĐ bằng việc chốt sổ BHXH, vậy trong trường hợp NLĐ nghỉ ngang có được tự chốt sổ BHXH của mình không?
(1) Chốt sổ BHXH là gì?
Chốt sổ BHXH là một cách nói khác của việc xác nhận thời gian đóng BHXH, BHTN của NLĐ khi NLĐ dừng đóng BHXH tại nơi mình đang làm việc do chấm dứt hợp đồng lao động, thôi việc, đủ tuổi nghỉ hưu,...
Ngày chốt sổ BHXH sẽ làm căn cứ để tính toán các chế độ BHXH cho NLĐ. Ngoài ra việc chốt sổ BHXH còn giúp NLĐ kiểm tra lại quá trình đóng BHXH của mình và giúp cơ quan BHXH dễ dàng quản lý dữ liệu về người tham gia BHXH.
Có thể thấy, chốt sổ BHXH là một thủ tục quan trọng đối với NLĐ. Do đó, người lao động cần lưu ý thực hiện đúng quy trình và thủ tục chốt sổ BHXH để đảm bảo quyền lợi của mình.
(2) NLĐ tự chốt sổ BHXH của mình được không?
Theo quy định tại khoản 3 Điều 48 Bộ Luật Lao động 2019, khi NLĐ chấm dứt hợp đồng lao động, NSDLĐ có trách nhiệm:
- Hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH, BHTN và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu NSDLĐ đã giữ của NLĐ
- Cung cấp bản sao các tài liệu liên quan đến quá trình làm việc của NLĐ nếu người lao động có yêu cầu. Chi phí sao, gửi tài liệu do NSDLĐ trả
Bên cạnh đó, tại khoản 5 Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định: "NSDLĐ có trách nhiệm phối hợp với cơ quan BHXH trả sổ BHXH cho NLĐ, xác nhận thời gian đóng BHXH khi NLĐ chấm dứt HĐLĐ, HĐLV hoặc thôi việc theo quy định của pháp luật".
Từ những căn cứ trên, có thể thấy trách nhiệm chốt sổ BHXH là của NSDLĐ, NSDLĐ phải hoàn thành việc chốt sổ BHXH với cơ quan BHXH và trả sổ BHXH, các loại giấy tờ mà NSDLĐ đã giữ của NLĐ.
Hay nói cách khác, NLĐ không thể tự mình chốt sổ BHXH mà phải thông qua NSDLĐ, trừ trường hợp doanh nghiệp phá sản và nợ bảo hiểm nên không thể chốt sổ BHXH cho NLĐ. Nếu rơi vào trường hợp này, NLĐ có thể liên hệ với Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận, huyện nơi công ty đặt trụ sở hoặc Thanh tra Sở Lao động-Thương binh và Xã hội để được can thiệp giúp đỡ chốt sổ.
(3) Người lao động nghỉ ngang có được chốt sổ BHXH không?
Liên quan đến vấn đề này, pháp luật chỉ quy định NSDLĐ phải có trách nhiệm chốt sổ BHXH cho NLĐ trong tháng NLĐ nghỉ việc, không phân biệt NLĐ nghỉ việc vì lí do gì. Như vậy, dù NLĐ là nghỉ ngang, bị đuổi việc, mất việc hoặc nghỉ việc đúng pháp luật thì NSDLĐ vẫn có trách nhiệm phải chốt BHXH cho NLĐ.
Theo đó, nếu NLĐ nghỉ ngang, chưa nhận lại sổ BHXH và giấy chốt BHXH thì có thể đến nơi đã từng làm việc để đề nghị được trả lại sổ BHXH, giấy chốt BHXH và giấy tờ khác mà NSDLĐ vẫn còn giữ của NLĐ (nếu có).
(4) NLĐ chưa chốt sổ BHXH có được đóng BHXH tại nơi khác không?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 42 Quyết định 595/QĐ-BHXH, NLĐ đồng thời có từ 02 HĐLĐ trở lên với nhiều đơn vị khác nhau thì đóng BHXH, BHTN theo HĐLĐ giao kết đầu tiên, đóng BHYT theo HĐLĐ có mức tiền lương cao nhất, đóng BHTNLĐ, BNN theo từng HĐLĐ.
Dựa vào quy định trên, nếu NSDLĐ không làm đúng trách nhiệm là chốt sổ BHXH cho NLĐ đã chấm dứt hợp đồng lao động với mình sẽ phải gánh khoản chi phí đóng BHXH cho người NLĐ.
Do đó, thông thường khi NLĐ nghỉ việc, NSDLĐ sẽ thực hiện ngay thao tác chốt sổ BHXH để giảm những khoản phí đóng BHXH cho NLĐ đã nghỉ việc.
Như vậy, chỉ cần NSDLĐ làm đúng trách nhiệm của mình, thì dù NLĐ có lấy giấy chốt sổ BHXH hay chưa vẫn sẽ được đóng BHXH tại công ty mới, chỉ trừ trường hợp NSDLĐ chỗ làm trước vẫn chưa báo giảm lao động, chưa làm đúng trách nhiệm thì NLĐ mới không được đóng BHXH tại công ty mới.
