Tranh luận tại phiên tòa là thủ tục bắt buộc theo quy định của pháp luật. Nhưng trong thực tế, việc tranh luận tại phiên tòa gần như chẳng ai quan tâm.
Đương sự, bị cáo,...: Tranh luận là gì?
Đó là câu hỏi thực tế của không ít đương sự, sau phần hỏi, đến phần tranh luận. Chủ tọa tuyên bố bước sang phần tranh luận thì gần như tất tần tật ú ớ. Mặt ngơ ngác hướng lên, nhìn xuống, quay trái, quay phải một hồi rồi hỏi: "Tranh luận là gì?"!
Sau khi được Chủ tọa giải thích, nguyên đơn thì một câu: tôi giữ nguyên yêu cầu. Bị đơn thì "tôi không chấp nhận", bị cáo thì "xin giảm nhẹ hình phạt vì vợ bé con thơ".... Ôi thì muôn hình vạn trạng! Nhưng chẳng có gì để tranh với luận cả!
Kiểm sát viên: Tranh luận với ai?
Các phiên tòa hình sự có Luật sư và Kiểm sát viên, đúng nghĩa nó phải có sự tranh luận nảy lửa hoặc ít ra cũng gay gắt tí. Nhưng thực tế thì lại khác. Gần như đa số các LS chỉ có một phương án quen thuộc là: thống nhất tội danh, điều khoản điểm, như VKS trình bày là đúng.... chỉ "xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo". Vậy thì Kiểm sát viên họ lấy gì tranh luận và cũng chẳng có gì để tranh luận.
Luật sư: "Tranh luận với ai?"
Trong phiên tòa dân sự, dù có hay không có Kiểm sát viên, dù Luật sư bảo vệ cho bên nguyên, bên bị hay bất cứ bên nào đều ...không có đối tượng tranh luận! Sau khi phát biểu luận cứ, người được bảo vệ thì nói: thống nhất với ý kiến của LS (phó mặc cho LS hết); bên kia (đối phương) nghe xong chỉ phán một câu: "tôi không đồng ý với ý kiến của LS" hết! Chủ tọa hỏi có lập luận hay căn cứ phản bác không thì nói rất tự nhiên: luật sư toàn nói láo, không đúng sự thật.... Chủ tọa yêu cầu tôn trọng người khác thì đương sự nói thẳng rất đơn giản: không đồng ý bên kia! Thử hỏi LS tranh luận với ai và cái gì?!
Nhưng cũng trong một số phiên tòa, lấy phiên tòa hình sự cho nó điển hình: Luật sư tranh luận một hồi với bài bào chữa dài dằng dặc, đứng toát hết mồ hôi hột rơi ướt hết cái cà vạt thắt ở cổ; chắc bài này đầu tư nhiều thời gian và công sức lắm!. Nhưng kết quả: Kiểm sát viên chỉ tranh luận câu: "tất cả những tình tiết và căn cứ đã được nêu ở cáo trạng và luận tội, LS trình bày không có điểm gì mới nên giữ nguyên quan điểm". Hết!
Mặc cho không ít chủ tọa phiên tòa gợi mở phương thức, nhưng gần như tất cả đều lắc đầu trong phần tranh luận. Với đà này, Luật sư rồi chẳng thể biết "Tranh luận tại phiên tòa" là gì, khóc dỡ cười dỡ!
