Để làm việc trong môi trường có cường độ cao hay những nơi làm việc nặng nhọc, độc hại theo tính chất công việc luôn phải đòi hỏi người lao động (NLĐ) phải có một sức khỏe tốt. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đặc biệt quan tâm đến tiêu chí này để điều kiện tuyển dụng cũng được chú trọng hơn vào tiêu chí sức khỏe của NLĐ.
Đối tượng lao động hiện nay bao phủ khá rộng ở mọi độ tuổi, từ lao động chưa thành niên đến lao động cao tuổi. Đối với từng lứa tuổi, ngành nghề thì người sử dụng lao động (NSDLĐ) yêu cầu NLĐ phải đáp ứng các quy định về sức khỏe khác nhau.
Khám sức khỏe trước khi đi làm
Hiện hành các quy định về lao động vẫn chưa đề cập đến vấn đề buộc NLĐ phải khám sức khỏe trước khi đi xin việc. Dù vậy, thực tế nhiều cơ quan, tổ chức khi có nhu cầu tuyển dụng ở một số nơi yêu cầu NLĐ khi đi xin việc phải có giấy khám sức khỏe (thời hạn 12 tháng trở xuống).
Do tính chất đặc thù của công việc mà yêu cầu NLĐ phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện về sức khỏe mới có thể tham gia cụ thể như quân đội, công an, cơ khí, khai thác,... Bắt buộc phải đáp ứng các tiêu chuẩn về sức khỏe, cơ bản nhất là giấy khám sức khỏe mới có thể tham gia nhằm đảm bảo chất lượng công việc và quyền lợi của NLĐ.
Qua đó, tiêu chí khám sức khỏe trước khi đi làm còn tùy thuộc vào bên tuyển dụng có bắt buộc phải yêu cầu hay không nhằm đáp ứng phù hợp với tính chất công việc. Tuy nhiên, đây không phải là tiêu chí bắt buộc ở một số lĩnh vực khác dù vậy NLĐ để đảm bảo sự vượt trội về thể chất và gây ấn tượng trước nhà tuyển dụng cũng là một ưu thế.
Khám sức khỏe sau khi đi làm
Sau khi tham gia giao kết hợp đồng lao động với NSDLĐ thì hiện hành đã quy định khá rõ về vấn đề khám sức khỏe cho NLĐ. Cụ thể, tại Điều 21 Luật An toàn vệ sinh lao động 2015 quy định NSDLĐ phải có trách nhiệm khám sức khỏe và điều trị bệnh cho NLĐ như sau:
Hằng năm, NSDLĐ phải tổ chức khám sức khỏe ít nhất một lần cho NLĐ và 06 tháng 01 lần cho người làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, là người khuyết tật, người chưa thành niên.
Đặc biệt 02 đối tượng sau được khám sức khỏe tại các cơ sở chuyên khoa:
- Lao động nữ phải được khám tại chuyên khoa phụ sản.
- Lao động làm việc trong môi trường có nguy cơ bệnh nghề nghiệp phải được khám bệnh thường xuyên để phát hiện điều trị bệnh.
NSDLĐ tổ chức khám sức khỏe cho NLĐ trước khi bố trí làm việc và trước khi chuyển sang làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hơn hoặc sau khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đã phục hồi sức khỏe, tiếp tục trở lại làm việc, trừ trường hợp đã được Hội đồng y khoa khám giám định mức suy giảm khả năng lao động.
NSDLĐ động tổ chức khám sức khỏe cho người lao động, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo đảm yêu cầu, điều kiện chuyên môn kỹ thuật.
NSDLĐ đưa NLĐ được chẩn đoán mắc bệnh nghề nghiệp đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đủ điều kiện chuyên môn kỹ thuật để điều trị theo phác đồ điều trị bệnh nghề nghiệp do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định.
Như vậy, sau khi NLĐ được giao kết hợp đồng lao động thì NSDLĐ phải có trách nhiệm khám định kỳ thường xuyên cho NLĐ nhằm đảm bảo sức khỏe và đáp ứng nhu cầu công việc. Nếu NLĐ được phát hiện bệnh nguyên nhân do công việc điều trị cho NLĐ được hồi phục.
Xử phạt hành vi không tổ chức sức khỏe định kỳ
Hiện nay, để đảm bảo quyền lợi của NLĐ trong vấn đề phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp thì pháp luật cũng quy định mức xử phạt hành chính đối với NSDLĐ là cá nhân vi phạm việc khám sức khỏe định kỳ tại khoản 2 Điều 22 Nghị định 12/2022/NĐ-CP như sau:
Phạt tiền từ 1 triệu đồng - 3 triệu đồng khi vi phạm với mỗi người lao động nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng đối với NSDLĐ có hành vi không tổ chức khám sức khỏe định kỳ hoặc khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho NLĐ.
Lưu ý: đối với tổ chức có hành vi vi phạm tương tự cá nhân thì mức phạt gấp 02 lần, theo đó công ty là tổ chức có đăng ký thành lập doanh nghiệp thì bị xử phạt lên đến 150 triệu đồng.
Qua các phân tích trên, cho thấy việc khám sức khỏe khi đi xin việc không hề bắt buộc theo quy định, tuy nhiên tùy vào một số chuyên ngành đặc thù thì phải đáp ứng yêu cầu của bên tuyển dụng. Sau khi giao kết hợp đồng thì NSDLĐ sẽ có trách nhiệm khám sức khỏe định kỳ cho NLĐ.
