Xe máy được xếp vào loại động sản có giá trị tương đối lớn, vì thế việc mua bán xe máy cần phải đảm bảo đúng quy định pháp luật. Vậy nếu có trường hợp người bán giao dịch xe máy với người chưa đủ 18 tuổi thì sẽ bị xử lý như thế nào?
1. Pháp luật quy định như thế nào về cá nhân chưa đủ 18 tuổi?
Căn cứ khoản 4 Điều 21 Bộ luật dân sự 2015, quy định về người chưa đủ 18 tuổi:
- Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
- Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
- Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
- Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
2. Xử lý trường hợp bán xe máy cho người chưa đủ 18 tuổi như thế nào?
Xem xét quy định trên, đồng thời tại khoản 9 Điều 3 Thông tư 24/2023/TT-BCA có quy định về việc người từ đủ 15 tuổi đăng ký xe như sau:
Cá nhân từ đủ 15 tuổi trở lên thì được đăng ký xe. Trường hợp cá nhân từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi đăng ký xe thì phải được cha hoặc mẹ hoặc người giám hộ đồng ý và ghi nội dung “đồng ý”, ký, ghi rõ họ tên, mối quan hệ với người được giám hộ trong giấy khai đăng ký xe.
Như vậy, theo quy định nêu trên, người từ đủ 15 tuổi trở lên thuộc đối tượng được đăng ký xe. Tuy nhiên, xe máy là động sản phải đăng ký, do đó đối với người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi thì việc đăng ký xe phải được sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ thì mới được đứng tên xe máy. Vì thế, nếu người mua xe được sự đồng ý của người giám hộ thì giao dịch dân sự này được pháp luật công nhận.
Nhưng, nếu trong trường hợp người mua xe không được sự đồng ý của người giám hộ, lúc này họ sẽ không đủ điều kiện để tự mình mua xe.
Do đó, căn cứ Điều 117 Bộ luật dân sự 2015, có quy định các điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự gồm:
+ Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
+ Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
+ Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
Như đã nói, người mua xe không đủ điều kiện tham gia giao dịch dân sự, do đó, giao dịch mua xe này sẽ bị vô hiệu.
Đồng thời, căn cứ khoản 2 Điều 131 Bộ luật dân sự 2015: khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Người mua xe phải trả xe còn người bán phải trả lại tiền.
3. Người chưa đủ 18 tuổi có thể chạy được loại xe máy nào?
Căn cứ Điều 60 Luật giao thông đường bộ 2008, quy định độ tuổi của người lái xe như sau:
- Người đủ 16 tuổi trở lên được lái xe gắn máy có dung tích xi-lanh dưới 50 cm3;
- Người đủ 18 tuổi trở lên được lái xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi-lanh từ 50cm3 trở lên và các loại xe có kết cấu tương tự; xe ô tô tải, máy kéo có trọng tải dưới 3.500 kg; xe ô tô chở người đến 9 chỗ ngồi;
- Người đủ 21 tuổi trở lên được lái xe ô tô tải, máy kéo có trọng tải từ 3.500 kg trở lên; lái xe hạng B2 kéo rơ moóc (FB2);
- Người đủ 24 tuổi trở lên được lái xe ô tô chở người từ 10 đến 30 chỗ ngồi; lái xe hạng C kéo rơ moóc, sơ mi rơ moóc (FC);
- Người đủ 27 tuổi trở lên được lái xe ô tô chở người trên 30 chỗ ngồi; lái xe hạng D kéo rơ moóc (FD);
- Tuổi tối đa của người lái xe ô tô chở người trên 30 chỗ ngồi là 50 tuổi đối với nữ và 55 tuổi đối với nam.
Xét theo quy định trên, người chưa đủ 18 tuổi chỉ có thể lái xe gắn máy có dung tích xi-lanh dưới 50cm3.
Tổng kết lại, trường hợp bán xe cho người dưới 18 tuổi, cụ thể là từ đủ 15-18 tuổi đúng pháp luật nếu được người giám hộ đồng ý. Những trường hợp còn lại là vi phạm pháp luật và giao dịch ấy sẽ vô hiệu.
