Người lao động có thể tự chọn giữa tham gia BHXH bắt buộc khi làm việc tại các doanh nghiệp hoặc làm nghề tự do thì tham gia BHXH tự nguyện để hưởng lương hưu. Tuy nhiên, vì một số trường hợp cần tiền gấp thì khi nào được rút BHXH tự nguyện một lần?
1. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện gồm những ai?
Theo khoản 3 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 có giải thích BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Cụ thể người tham gia BHXH tự nguyện là đối tượng được quy định tại khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
2. Điều kiện để rút BHXH tự nguyện một lần
Người lao động tham gia BHXH tự nguyện mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 sau đây:
- Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đóng BHXH đủ 20 năm mà không tiếp tục tham gia.
- Đi định cư nước ngoài.
- Đang bị bệnh nguy hiểm đến tính mạng: Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định.
- Sau 01 năm không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện mà chưa đóng đủ 20 năm.
Khi thuộc một trong các trường hợp nêu trên thì NLĐ có thể làm thủ tục xin rút BHXH tự nguyện một lần. Nhìn chung điều kiện cũng giống BHXH bắt buộc.
3. Mức hưởng BHXH tự nguyện một lần được tính ra sao?
- Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:
+ 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014.
+ 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
+ Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
Vd: Mức hưởng BHXH = [(1,5 x mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x số năm đóng BHXH trước năm 2014) + (2 x mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x số năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi)].
- Mức hưởng BHXH một lần của đối tượng được Nhà nước hỗ trợ không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
- Thời điểm tính hưởng BHXH một lần là thời điểm ghi trong quyết định của cơ quan BHXH.
- Việc thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang hưởng lương hưu ra nước ngoài để định cư được thực hiện theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 65 Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
4. Mức đóng và phương thức đóng BHXH tự nguyện
Cụ thể tại Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định mức đóng và phương thức đóng của người lao động tham gia BHXH tự nguyện được thực hiện như sau:
- Người tham gia BHXH tự nguyện, hằng tháng đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do NLĐ lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất; mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ để quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời điểm thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện.
- Người lao động được chọn một trong các phương thức đóng sau đây:
+ Hằng tháng;
+ 03 tháng một lần;
+ 06 tháng một lần;
+ 12 tháng một lần;
+ Một lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hằng tháng hoặc một lần cho những năm còn thiếu với mức cao hơn mức đóng hằng tháng so với quy định tại Điều này.
5. Thời gian nhận tiền BHXH một lần là bao lâu?
Người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH một lần trong thời hạn 30 ngày tính đến thời điểm có yêu cầu hưởng BHXH 1 lần nộp hồ sơ theo quy định tại Điều 109 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 cho Cơ quan bảo hiểm xã hội tại địa phương cư trú.
Cơ quan BHXH có trách nhiệm giải quyết và tổ chức chi trả cho người lao động trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định. Trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Như vậy, người đóng BHXH tự nguyện được rút một lần khi thuộc các trường hợp như đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH, đi nước ngoài sinh sống, mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh ác tính hoặc không đóng BHXH trong vòng một năm nộp hồ sơ đến cơ quan BHXH trong 30 ngày sẽ được giải quyết.
