Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội xâm phạm đến các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ. Việc xác định tội phạm hoàn thành hay chưa hoàn thành, kết thúc hay chưa kết thúc có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định trách nhiệm hình sự cũng như những vấn đề liên quan khác. Tuy nhiên, hai khái niệm này trên thực tế lại bị hiểu sai và có sự nhầm lẫn với nhau.
Tội phạm kết thúc là gì?
Tội phạm kết thúc là hành vi phạm tội đã thực sự chấm dứt không còn xảy ra trên thực tế.
Tội phạm kết thúc có thể xảy ra trong các trường hợp sau
- Hành vi phạm tội kết thúc vì chủ thể đã đạt được mục đích
- Hành vì phạm tội kết thúc vì chủ thể đã bị ngăn cản nên không thực hiện tiếp được
- Hành vi phạm tội kết thúc vì chủ thể đã tự ý dừng lại, tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội
Thời điểm tội phạm kết thúc là thời điểm hành vi phạm tội đã thực sự chấm dứt trên thực tế.
Tội phạm hoàn thành là gì?
Tội phạm hoàn thành là một trong các giai đoạn thực hiện tội phạm, trường hợp hành vi phạm tội đã thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu được mô tả trong cấu thành tội phạm theo Bộ luật hình sự đối với từng tội danh.
Liên quan đến thời điểm tội phạm hoàn thành, không phụ thuộc vào việc người phạm tội đã thỏa mãn mục đích của mình hay chưa, thời điểm tội phạm hoàn thành căn cứ vào tầm quan trọng của khách thể, yêu cầu bảo vệ đối với từng loại khách thể; và đặc điểm của từng loại tội phạm: tội có cấu thành vật chất hay tội có cấu thành hình thức.
Nói đến tội phạm hoàn thành là hoàn thành về mặt pháp lý, còn nói đến tội phạm kết thúc là nói đến tội phạm đã thực sự chấm dứt trên thực tế. Thời điểm tội phạm nào đó được coi là hoàn thành nhưng có thể vẫn tiếp diễn, chưa kết thúc. Do vậy, thời điểm tội phạm kết thúc và hoàn thành có thể trùng nhau hoặc không.
Giá trị pháp lý trong việc xác định loại tội phạm
Việc xác định tội phạm hoàn thành hay chưa hoàn thành, kết thúc hay chưa kết thúc có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định trách nhiệm hình sự.
Xác định tội phạm hoàn thành, phân biệt với các trường hợp tội phạm chưa hoàn thành (trường hợp chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt) có ý nghĩa quan trọng để quyết định hình phạt.
Xác định thời điểm tội phạm kết thúc có ý nghĩa để áp dụng các chế định khác có liên quan như chế định phòng vệ chính đáng, chế định truy cứu trách nhiệm hình sự. Căn cứ để xác định quyền phòng vệ chính đáng, có đồng phạm, áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong các quy định của Bộ luật hình sự không phải dựa trên cơ sở xác định tội phạm đã hoàn thành hay chưa mà là trên cơ sở xác định tội phạm đã kết thúc hay chưa.
