Thừa kế di sản không có di chúc để lại

Thưa Luật sư.

Luật sư cho tôi hỏi? 

Bố, mẹ tôi sinh được 3 người con (chị gái - bị thiểu năng trí tuệ, anh trai tôi và tôi (là gái). Bố, mẹ tôi có căn hộ nhà cấp 4 ở trên mảnh đất làm thổ ở với diện tích là 240m2 và diện tích ao là 260m2 (chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Năm 2000 bố tôi qua đời không để lại di chúc, mẹ tôi và chị gái tôi vẫn sử dụng căn hộ đó vị anh trai tôi đã vào Nam sinh sống, còn tôi đã đi lấy chồng. Năm 2007 anh trai tôi đón mẹ tôi và chị gái tôi cùng vào Nam ở cùng với anh trai tôi. Năm 2011 mẹ tôi ủy quyền cho anh trai tôi về quê làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích đất nói trên. Lúc bấy giờ tôi không có mặt ở nhà vì tôi đang đi lao động ở nước ngoài. Chính quyền địa phương đã làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho anh trai tôi đứng tên là chủ, có biên bản họp gia đình để phân chia di sản thừa kế nhưng không có tên của tôi trong biên bản và không có chữ ký của tôi. Tháng 3 năm 2017 anh trai tôi đã đem bán toàn bộ diện tích đất trên cho người khác.

Vậy luật sư cho tôi hỏi?

- Việc chính quyền địa phương đã làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho anh trai tôi có đúng quy định của pháp luật hay không?

- Nếu không đúng tôi có quyền khởi kiện ra tòa để đòi quyền lợi của mình hay ko?

Xin chân thành cảm ơn.

Xin chào bạn.

Theo như bạn đã trình bày, thì căn hộ nhà cấp 4 ở trên mảnh đất làm chỗ ở với diện tích là 240m2 và diện tích ao là 260m2 đều là di sản thừa kế mà tất cả anh chị của bạn và bạn đều có quyền hưởng theo quy định của pháp luật. Anh trai bạn chỉ được làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên anh khi có được sự đồng ý của tất cả anh chị em còn lại về việc từ chối nhận di sản thừa kế, tức là phải được bạn và anh chị em còn lại kí tên vào văn bản từ chối nhận di sản.

Cơ sở pháp lý đó là theo điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định về người thừa kế theo pháp như sau:

   “ 1.  Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a.     Hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

b.     Hàng thứa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c.      Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chế là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2.     Những người thừa kế cùng hang được hưởng phần di sản bằng nhau.

3.     Những người ở hang thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Như vậy, bạn thuộc hàng thừa kế thứ nhất để hưởng phần di sản đó của bố mẹ. Chính vì thế mà việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của địa phương, của cơ quan bạn cho anh trai bạn mà không có chữ ký của bạn là không hợp lý với quy định của pháp luật. Do đó bạn có quyền khởi kiện ra tòa để đòi quyền lợi về phần đất được thừa kế từ bố của bạn.

Chào bạn!

Về vấn đề của bạn, Luật Nam Long xin tư vấn như sau:

Thứ nhất, di sản mà người vợ để lại là tài sản riêng của người vợ, và 1/2 tài sản chung của 2 vợ chồng

Thứ 2, do vợ bạn mất nên di sản sẽ được chia theo quy định của pháp luật là hàng thừa kế thứ nhất gồm chồng, 3 người con, bố mẹ của người vợ. 

Thứ 3, Bạn cần nêu rõ thời gian vợ bạn mất cho đến nay và các hàng thừa kế đã khai nhận di sản hay chưa. Thời hiệu thừa kế đối với bất động sản là 30 năm, với động sản là 10 năm. Nếu hết thời hiệu mà chưa chia di sản thì tài sản này sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản.

Thứ 4, Người chồng muốn lập di chúc thì chỉ có thể lập di chúc đối với tài sản của mình. Còn tài sản của người vợ hay di sản thừa kế của người khác là không thể. Nếu không di chúc này sẽ vô hiệu. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ tiết kiệm nếu được hình thành trong quá trình vợ chồng xây dựng tổ ấm thì sẽ là tài sản chung của 2 vợ chồng. 

Trân trọng!