Khi các bên có tranh chấp về đất đai thì trước tiên sẽ tiến hành thủ tục hòa giải tại địa phương. Vậy hiện nay thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai được thực hiện thế nào?
Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai theo Nghị định 102
Theo khoản 1 Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định về thủ tục hoà giải tranh chấp đất đai như sau:
Bước 1: Tiếp nhận đơn yêu cầu
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn, Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản cho các bên tranh chấp đất đai và Văn phòng đăng ký đất đai hoặc Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất tranh chấp về việc thụ lý đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai, trường hợp không thụ lý thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Bước 2: Thẩm tra, xác minh
Ủy ban nhân dân cấp xã thẩm tra, xác minh nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất;
Bước 3: Thành lập Hội đồng hòa giải
Uỷ ban nhân dân cấp xã thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải quy định tại điểm b khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024.
Tùy từng trường hợp cụ thể, có thể mời người đại diện cộng đồng dân cư; người có uy tín trong dòng họ ở nơi sinh sống, nơi làm việc; người có trình độ pháp lý, có kiến thức xã hội; già làng, chức sắc tôn giáo, người biết rõ vụ, việc, công chức Tư pháp - hộ tịch cấp xã; đại diện Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cấp xã; cá nhân, tổ chức khác có liên quan tham gia Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai.
Bước 4: Tổ chức hòa giải
Tổ chức cuộc họp hòa giải có sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành.
Như vậy, thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai sẽ được thực hiện theo quy định trên.
Không đồng ý với kết quả hoà giải tranh chấp đất đai thì phải làm gì?
Theo khoản 2, khoản 3, khoản 4 Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định:
- Kết quả hòa giải tranh chấp đất đai phải được lập thành biên bản, gồm các nội dung: thời gian, địa điểm tiến hành hòa giải; thành phần tham dự hòa giải; tóm tắt nội dung tranh chấp thể hiện rõ về nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất đang tranh chấp, nguyên nhân phát sinh tranh chấp theo kết quả xác minh; ý kiến của Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai; những nội dung đã được các bên tranh chấp thỏa thuận, không thỏa thuận.
Biên bản hòa giải phải có chữ ký của Chủ tịch Hội đồng, các bên tranh chấp, trường hợp biên bản gồm nhiều trang thì phải ký vào từng trang biên bản, đóng dấu của Ủy ban nhân dân cấp xã và gửi ngay cho các bên tranh chấp, đồng thời lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã.
- Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hòa giải thành mà các bên tranh chấp có ý kiến bằng văn bản khác với nội dung đã thống nhất trong biên bản hòa giải thành thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải để xem xét, giải quyết đối với ý kiến bổ sung và phải lập biên bản hòa giải thành hoặc không thành.
- Trường hợp hòa giải không thành thì Ủy ban nhân dân cấp xã hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.
Như vậy, nếu các bên tranh chấp không đồng ý với kết quả hoà giải thì trong vòng 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hoà giải, các bên phải gửi ý kiến bằng văn bản đến UBND cấp xã để tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải, nếu kết quả họp hoà giải không thành thì các bên sẽ được gửi đơn đến cơ quan tiếp theo để giải quyết.
Khi tranh chấp đất đai có được kiện ra Toà mà không hoà giải không?
Theo khoản 1, khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024 quy định:
- Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải, hòa giải ở cơ sở theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở, hòa giải theo quy định của pháp luật về hòa giải thương mại hoặc cơ chế hòa giải khác theo quy định của pháp luật.
- Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 Luật Đất đai 2024, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.
Như vậy, khi có tranh chấp đất đai sẽ không được kiện thẳng ra Toà mà các bên phải thực hiện hoà giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp, nếu không thành thì mới đến Toà án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác
