Tập quán pháp!

Chào bạn

Câu 1: Tập quán pháp có bắt buộc phải áp dụng trong những trường hợp không có luật để áp dụng nhưng lại có quy tắc tập quán?

Trả lời:

Không. Tại vì tập quán chỉ áp dụng khi và chỉ khi trường hợp pháp luật không quy định và các bên không có thỏa thuận. Do vậy, nếu "trường hợp không có luật để áp dụng" thì có thể có thỏa thuận giữa các đương sự.

Mặt khác, nếu có tập quán nhưng tập quán đó trái với nguyên tắc chung quy định trong BLDS thì tập quán cũng không được áp dụng mặc dù không có quy định của pháp luật và không có thỏa thuận của các đương sự.

Câu 2:

Thực tiến tố tụng Việt Nam cũng có trường hợp áp dụng tập quán. Đó là trường hợp trâu bò thả rông ở các vũng trung du, miền núi phía bắc và Tây Nguyên. Người bắt được trâu bò thả rông sau một thời gian không phải là người được xác lập quyền sở hữu đối với trâu bò này mà người sở hữu thực sự của nó là người đã thả rông nó vì tập quán những nơi này này là thả rông trâu bò.

Việc áp dụng các tập quán này hoàn toàn phù hợp với địa hình, thổ nhưỡng, khí hậu của vùng núi mùa khô lạnh, trâu bò không có thức ắn thì thả rông cho trâu bò tự tìm thức ăn, đến mùa ấm áp có thức ăn thì trâu bò về lại chuồng trại ban đầu của nó.

Bạn có thể tìm hiểu thêm ở nhưng người thẩm phán công tác tại các địa phương này.
Trân trọng

Chào các bạn,

Mình cũng đồng ý với boyluat rằng Điều 3 chỉ quy định là có thể áp dụng tập quán nếu nó không trái với các nguyên tắc của pháp luật Việt Nam.

Vì cách quy định của Điều 3 như vậy nên giả sử rằng trong thực tiễn, có tồn tại tập quán, các bên không có thỏa thuận khác nhưng thẩm phán không xử theo tập quán thì phải làm sao?

Ví dụ như thế này: chẳng hạn sau khi làm lễ hỏi và lễ đại nạp, nhận lễ vật bao gồm tiền vàng do nhà trai mang đến xong thì hai bên nam nữ xảy ra bất hòa, không cưới nhau nữa. Hai bên không thỏa thuận được việc trả hay không trả lễ vật nên đã kiện nhau ra tòa.

Nếu theo nguyên tắc của Điều 3 Bộ luật dân sự, thẩm phán có thể không áp dụng tập quán thì có được không? Vì luật đâu có bắt buộc áp dụng tập quán.

Hơn nữa, nếu giả sử thẩm phán nói rằng có thể coi việc mang vàng bạc đến cho là hợp đồng tặng cho tài sản, và trong mọi trường hợp nhà gái không phải trả lại cho nhà trai thì có được không?

              Chào chị Chaulevan và mọi người!

   Nhằm làm phong phú hơn vấn đề tập quán mà mọi người đang bàn luận em xin góp thêm một số ý kiến sau:

   Theo NQ 04/2005/NQ-HĐTP: "tập quán là thói quen đã thành nếp trong đời sống xã hội, trong sản xuất và sinh hoạt thường ngày, được cộng đồng nơi có tập quán đó thừa nhận và làm theo như một quy ước chung của cộng đồng". Và trong thực tế tập quán đóng một vai trò nhất định trong việc điều chỉnh giao dịch dân sự, trong đó "Cầm đất" là một ví dụ cụ thể cho loại quy phạm này.

Theo bản án số 222/2005/DSPT ngày 2/12/2005 của tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh thì "cầm đất là loại giao dịch không được pháp luật quy định nhưng đó là thói quen tập quán hình thành lâu đời trong nhân dân. Cầm đất là việc bên có đất giao đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình cho người khác sử dụng và người nhận cầm đất giao cho bên chủ đất một khoản tiền, vàng theo thỏa thuận, khi nào chủ đất trả lại khoản tiền vàng đã nhận thì bên nhận cầm trả lại đất, nên trong việc cầm đất người đi cầm không có quyền định đoạt"

Vậy khi nào một tập quán được thừa nhận là nguồn của luật:

  - Tập quán không được áp dụng khi pháp luật đã có quy định. NQ 04/2005/NQ-HĐTP quy định: " Những vấn đề mà đương sự viện dẩn tập quán nhưng đã có QPPL quy định thì tòa án phải áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật để giải quyết mà không áp dụng tập quán"

  - Tập quán cũng không được áp dụng khi các bên có thỏa thuận khác. Điều 3 BLDS 2005 có quy định rõ điều này.

   - Tập quán chỉ được áp dụng khi không trái với những nguyên tắc của pháp luật. NQ 04/2005/NQ-HĐTP quy định: "chỉ chấp nhận tập quán không trái pháp luật, đạo đức xã hội"

     Đó là một vài ý kiến của em về vấn đề tập quán với tư cách là nguồn của luật. Còn để giải quyết câu hỏi số 2 của chi Chaulevan về những tập quán nào đã được áp dụng trong thực tiển tố tụng ở Việt Nam thì em đã đọc được 2 bản án:

   - Bản án số 222/2005/DSPT ngày 2/12/2005 của tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh. Bản án này đề cập đến vấn đề cầm đất như em đã trình bày ở trên.

   - Quyết định số 93/GĐT-DS ngày 27/5/2002 của tòa dân sự tòa án nhân dân tối cao. Bản án này đề cập đến tập quán có liên quan đến việc đánh bắt ở vùng ven biển.

      (Rất tiếc là hiện nay em chỉ có các bản án trên ở dạng văn bản giấy nên chưa post lên được)

    Một vài ý kiến chia sẽ cùng mọi người. Thân!