Bộ Tư pháp vừa ban hành Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 04/2015/TT-BTP ngày 15/4/2015 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn tập sự hành nghề công chứng, theo đó có một số nội dung mới đáng chú ý như sau:
1. Các quy định mới được bổ sung
Dự thảo Thông tư bổ sung 02 Điều mới quy định về việc tiếp nhận người tập sự hành nghề công chứng và hoàn thành tập sự hành nghề công chứng, cụ thể như sau:
1.1. Tiếp nhận người tập sự hành nghề công chứng (Điều 2)
Thông tư quy định rõ về việc tiếp nhận người tập sự hành nghề công chứng. Theo đó, người đủ điều kiện tập sự hành nghề công chứng theo quy định của Luật Công chứng lựa chọn và thoả thuận với một tổ chức hành nghề công chứng về việc nhận tập sự. Trong trường hợp người đủ điều kiện tập sự đã liên hệ ít nhất là 03 tổ chức hành nghề công chứng nhưng không được nhận vào tập sự thì gửi Giấy đề nghị Sở Tư pháp bố trí tập sự. Quy định này nhằm làm rõ trình tự tiếp nhận người tập sự theo khoản 1 Điều 11 của Luật Công chứng, mặt khác phát huy được tính chủ động của người tập sự, giảm lượng việc cho các Sở Tư pháp trong việc chỉ định tổ chức hành nghề công chứng nhận tập sự.
1.2. Hoàn thành tập sự hành nghề công chứng (Điều 10)
Thông tư quy định rõ điều kiện công nhận hoàn thành tập sự hành nghề công chứng, trách nhiệm của Sở Tư pháp, hồ sơ cần nộp và thời hạn xem xét, quyết định việc hoàn thành tập sự. Việc quy định cụ thể về vấn đề này nhằm tránh cách hiểu cứ hết thời gian tập sự thì đương nhiên được coi là hoàn thành tập sự và làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc tập sự hành nghề công chứng.
2. Các quy định được sửa đổi
Dự thảo Thông tư sửa đổi 25 Điều trong tổng số 35 Điều của Thông tư số 04/2015/TT-BTP, cụ thể như sau:
2.1. Tập sự hành nghề công chứng
a) Đăng ký tập sự hành nghề công chứng (Điều 3)
Thông tư bổ sung Quyết định công nhận tương đương đối với người được đào tạo nghề công chứng ở nước ngoài vào hồ sơ đăng ký tập sự hành nghề công chứng để bảo đảm quyền lợi cho những trường hợp đã được đào tạo nghề công chứng ở nước ngoài. Đồng thời, nhằm bảo đảm chặt chẽ, nâng cao chất lượng tập sự hành nghề công chứng, Thông tư bổ sung một số trường hợp không được tập sự hành nghề công chứng, bao gồm người đang hành nghề luật sư, đấu giá viên, thừa phát lại; đang làm việc theo hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.... để hạn chế tình trạng ghi danh nhưng không tập sự thực tế.
b) Thời gian tập sự hành nghề công chứng (Điều 4)
Thông tư sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 4 theo hướng quy định rõ thời gian tập sự hành nghề công chứng được tính từ khi quyết định ghi tên người tập sự vào Danh sách người tập sự của Sở Tư pháp có hiệu lực. Bên cạnh đó, bổ sung quy định tại khoản 3 Điều 4 theo hướng trường hợp do tình hình dịch bệnh hoặc lý do bất khả kháng khác mà việc tập sự bị không thực hiện được thì thời gian đó không được tính vào thời gian tập sự.
c) Thay đổi nơi tập sự hành nghề công chứng (Điều 5)
- Để phù hợp với thực tế và bảo đảm quyền lợi của người tập sự, khoản 1 Điều 5 bổ sung 02 trường hợp được thay đổi nơi tập sự hành nghề công chứng, đó là trường hợp: Người tập sự là viên chức của Phòng công chứng được điều động đến Phòng công chứng khác không phải nơi đang tập sự; người tập sự không thuộc các trường hợp nêu trên nhưng có nguyện vọng thay đổi nơi tập sự thì được thay đổi một lần trong cả quá trình tập sự.
- Khoản 2 Điều 5 quy định rõ quy trình thay đổi nơi tập sự để tạo thuận lợi cho các Sở Tư pháp và người tập sự trong quá trình thay đổi nơi tập sự hành nghề công chứng. Theo đó, người tập sự cũng tự thỏa thuận với một tổ chức hành nghề công chứng khác về việc tiếp tục tập sự tại tổ chức đó và đăng ký với Sở Tư pháp; trường hợp không thỏa thuận được thì Sở Tư pháp có trách nhiệm chỉ định tổ chức tiếp nhận người tập sự. Riêng với trường hợp người tập sự thay đổi nơi tập sự chỉ vì nguyện vọng cá nhân thì phải tự liên hệ nơi tập sự mới mà Sở Tư pháp không có trách nhiệm bố trí nơi tập sự mới.
d) Tạm ngừng, chấm dứt tập sự hành nghề công chứng (Điều 6, Điều 7)
Về tạm ngừng tập sự, dự thảo Thông tư bổ sung 02 trường hợp tạm ngừng tập sự để bảo đảm quyền lợi cho người tập sự khi thuộc những trường hợp này.
Về chấm dứt tập sự, dự thảo Thông tư bổ sung trường hợp chấm dứt tập sự khi người tập sự bị mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Đồng thời, Thông tư bổ sung quy định Quyết định chấm dứt tập sự phải được cập nhật thông tin trên phần mềm quản lý tổ chức hành nghề công chứng của Bộ Tư pháp để bảo đảm việc quản lý thông tin về người tập sự được hiệu quả và bảo đảm ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý người tập sự.
đ) Nhật ký tập sự, báo cáo quá trình tập sự hành nghề công chứng (Điều 9)
Để nâng cao chất lượng tập sự hành nghề công chứng, bảo đảm việc tập sự được thực chất, Thông tư bổ sung quy định người tập sự lập nhật ký tập sự hành nghề công chứng và quy định rõ về những trường hợp báo cáo tập sự không đạt yêu cầu.
e) Quyền và nghĩa vụ của người tập sự (Điều 11)
Thông tư bổ sung quy định người tập sự có quyền được thỏa thuận về việc ký kết hợp đồng lao động với tổ chức hành nghề công chứng nhận tập sự. Bên cạnh đó, Thông tư quy định rõ về nghĩa vụ của người tập sự đảm bảo thời gian tập sự ít nhất là 4 giờ mỗi ngày làm việc của tổ chức hành nghề công chứng nhận tập sự. Quy định này nhằm khắc phục vướng mắc của Thông tư số 04/2015/TT-BTP hiện hành do không quy định cụ thể về thời gian tập sự dẫn đến thực tế tình trạng người tập sự chỉ đến tổ chức hành nghề công chứng vào thứ 7 hàng tuần hoặc chỉ khi nào họ muốn đến... nhưng Sở Tư pháp không có cơ sở để thanh tra, kiểm tra hoặc từ chối không công nhận hoàn thành tập sự.
g) Trách nhiệm của công chứng viên hướng dẫn tập sự (Điều 12)
Thông tư bổ sung quy định công chứng viên hướng dẫn phải có trách nhiệm từ chối nhận hướng dẫn tập sự hoặc từ chối tiếp tục hướng dẫn tập sự trong các trường hợp không đủ điều kiện hướng dẫn tập sự theo quy định của Thông tư để bảo đảm quyền lợi của người tập sự.
h) Từ chối hướng dẫn tập sự (Điều 13)
Thông tư bổ sung quy định về trường hợp công chứng viên từ chối tiếp tục hướng dẫn tập sự khi đang hướng dẫn tập sự khi không còn đủ điều kiện hướng dẫn tập sự theo quy định của khoản 3 Điều 11 Luật Công chứng. Quy định này nhằm tháo gỡ vướng mắc trong thực tiễn đối với các trường hợp công chứng viên đang hướng dẫn mà không còn đủ điều kiện để tiếp tục hướng dẫn tập sự.
i) Thay đổi công chứng viên hướng dẫn tập sự (Điều 14)
Thông tư bổ sung các trường hợp công chứng viên hướng dẫn tập sự bị thay đổi, cụ thể khi: Không còn đủ điều kiện hướng dẫn tập sự theo quy định của Luật Công chứng; mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sư, có khó khăn trong nhận thức hoặc làm chủ hành vi; bị tạm đình chỉ hành nghề công chứng.
k) Quyền và nghĩa vụ của tổ chức hành nghề công chứng (Điều 15)
Thông tư bổ sung một số quyền và nghĩa vụ của tổ chức hành nghề công chứng trong việc thường xuyên theo dõi, có giải pháp kịp thời trong trường hợp công chứng viên không còn đủ điều kiện hướng dẫn tập sự hoặc người tập sự không còn đủ điều kiện tập sự; được thỏa thuận về việc ký kết hợp đồng lao động với người tập sự; tạo điều kiện thuận lợi cho người tập sự và công chứng viên hướng dẫn tập sự tại tổ chức mình.
2.2. Kiểm tra kết quả tập sự hành nghề công chứng
a) Nội dung và hình thức kiểm tra (Điều 16)
Nhằm nâng cao chất lượng của người tập sự và bảo đảm phù hợp với nội dung kiến thức pháp luật cần thiết đối với các công chứng viên, Thông tư bổ sung pháp luật về dân sự, hôn nhân và gia đình, đất đai, nhà ở, doanh nghiệp, kinh doanh bất động và các quy định pháp luật khác có liên quan vào nội dung kiểm tra.
Thông tư cũng sửa đổi quy định về hình thức kiểm tra để nâng cao hiệu quả tổ chức kỳ kiểm tra, đánh giá đúng năng lực của người tham dự kiểm tra kết quả tập sự hành nghề công chứng. Cụ thể, bên cạnh hình thức kiểm tra gồm 01 bài viết và 01 bài vấn đáp như hiện nay, dự thảo Thông tư đang đề xuất thay kiểm tra vấn đáp bằng 01 bài kiểm tra viết thứ 2 (phương án 2) hoặc bằng một bài kiểm tra trắc nghiệm (phương án 3) hoặc bằng một hình thức cụ thể tùy vào mỗi kỳ kiểm tra và được thông báo trước trong kế hoạch tổ chức kỳ kiểm tra (phương án 4). Mỗi phương án này đều có ưu điểm, nhược điểm và sẽ được báo cáo cụ thể hơn trong phần xin ý kiến.
b) Đăng ký tham dự kiểm tra (Điều 17)
Để minh bạch quy định về đăng ký tham dự kiểm tra, dự thảo Thông tư quy định rõ về những trường hợp được đăng ký tham dự kiểm tra và những trường hợp không được đăng ký tham dự kiểm tra, gồm người không đủ điều kiện tập sự mà vẫn tập sự hoặc không đủ điều kiện tập sự lại mà vẫn tập sự lại; có hành vi gian dối trong hồ sơ đăng ký tham dự kiểm tra.
Đồng thời, dự thảo Thông tư quy định rõ về cách thức nộp hồ sơ đăng ký tham dự kiểm tra, thời điểm nộp hồ sơ, thành phần hồ sơ và trách nhiệm của Sở Tư pháp, Hội đồng kiểm tra đối với việc đăng ký tham dự kiểm tra. Việc quy định cụ thể các vấn đề này sẽ giải quyết các vướng mắc phát sinh trong thời gian qua liên quan đến việc nộp hồ sơ đăng ký tham dự kiểm tra (trường hợp nào được nộp hồ sơ, trường hợp nào không được nộp hồ sơ, nộp hồ sơ mà không đủ điều kiện tham dự kiểm tra thì có được trả lại hồ sơ và phí không, Sở Tư pháp và Hội đồng kiểm tra có trách nhiệm như thế nào đối với việc đăng ký tham dự kiểm tra của người hoàn thành tập sự).
c) Trách nhiệm tổ chức kiểm tra (Điều 18)
Thông tư quy định rõ và cụ thể hơn về trách nhiệm của Bộ Tư pháp và các Sở Tư pháp trong quá trình tổ chức kiểm tra để quá trình thực hiện được thống nhất và thông suốt.
d) Hội đồng kiểm tra (Điều 19)
Thông tư sửa đổi quy định về thành phần Hội đồng kiểm tra và nêu rõ trường hợp không được tham gia Hội đồng kiểm tra. Theo đó, người có vợ hoặc chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ đẻ của vợ hoặc chồng, con đẻ, anh chị em ruột, anh chị em ruột của vợ hoặc chồng tham dự kỳ kiểm tra thì không được tham gia Hội đồng kiểm tra và các Ban của Hội đồng kiểm tra. Quy định này nhằm bảo đảm tính khách quan, công bằng, minh bạch của kỳ kiểm tra.
đ) Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng kiểm tra (Điều 20)
Thông tư sửa đổi, bổ sung một số quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng kiểm tra. Trong đó, đã bổ sung quy định về việc hủy bỏ kết quả kiểm tra tập sự hành nghề công chứng của thí sinh khi có căn cứ cho rằng thí sinh đó thuộc trường hợp không được đăng ký tập sự hành nghề công chứng mà vẫn tập sự, không đủ điều kiện tham dự kỳ kiểm tra hoặc có hành vi gian dối, vi phạm khác làm thay đổi kết quả tập sự, kết quả kiểm tra tập sự hành nghề công chứng; giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến kỳ kiểm tra.
Để bảo đảm chất lượng của người được đề nghị bổ nhiệm công chứng viên, Thông tư quy định về thời hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận đạt kết quả tập sự hành nghề công chứng. Theo đó, Giấy chứng nhận có hiệu lực trong thời hạn 05 năm kể từ ngày được cấp. Trong thời hạn này người được cấp Giấy chứng nhận không đề nghị bổ nhiệm công chứng viên và đăng ký hành nghề công chứng thì phải tham dự kiểm tra kết quả tập sự hành nghề công chứng theo quy định của Thông tư này.
e) Nhiệm vụ, quyền hạn của các thành viên Hội đồng kiểm tra (Điều 21)
Để khắc phục những vướng mắc trong thực tiễn liên quan đến việc xử lý đối với những trường hợp người đã được cấp giấy chứng nhận đạt kết quả tập sự hành nghề công chứng nhưng không trung thực, không đủ điều kiện tham dự kỳ kiểm tra, Thông tư bổ sung Chủ tịch Hội đồng kiểm tra có thẩm quyền thu hồi Giấy chứng nhận đạt kết quả kiểm tra trong trường hợp kết quả kiểm tra bị hủy bỏ theo quy định của Thông tư này.
g) Nhiệm vụ, quyền hạn của các Ban của Hội đồng kiểm tra (Điều 23)
Để bảo đảm quy trình kiểm tra thống nhất, chặt chẽ, phân định rõ nhiệm vụ của các Ban, dự thảo Thông tư đã sửa đổi các quy định cụ thể và rõ ràng hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của từng Ban, bao gồm Ban Đề thi, Ban Phách, Ban Chấm thi, Ban Phúc tra.
2.3. Quản lý tập sự hành nghề công chứng
a) Nhiệm vụ, quyền hạn của Cục Bổ trợ tư pháp và các đơn vị có liên quan thuộc Bộ Tư pháp (Điều 29)
Thông tư bổ sung quy định trong trường hợp cần thiết, Bộ Tư pháp đề nghị Sở Tư pháp cung cấp nhật ký tập sự, tự mình hoặc đề nghị Sở Tư pháp xác minh, làm rõ việc tập sự của người tập sự.
b) Nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Điều 30)
Thông tư sửa đổi theo hướng quy định rõ hơn nhiệm vụ và quyền hạn của Sở Tư pháp, trong đó có trách nhiệm của Sở Tư pháp trong việc giám sát người tập sự.
2.4. Xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại, tố cáo
a) Xử lý vi phạm đối với việc tập sự hành nghề công chứng (Điều 32)
Thông tư quy định rõ và cụ thể về việc xử lý vi phạm đối với việc tập sự hành nghề công chứng. Trong đó, trường hợp không tập sự hoặc tự chấm dứt mà tổ chức hành nghề không báo cáo Sở Tư pháp thì Sở Tư pháp kiểm tra, xác minh và quyết định chấm dứt tập sự đối với người đó. Người đang tập sự hành nghề công chứng mà bị phát hiện không đủ điều kiện tập sự thì phải chấm dứt tập sự và không được công nhận thời gian đã tập sự. Người đã hoàn thành thời gian tập sự mà bị phát hiện không đủ điều kiện tập sự thì không được công nhận thời gian đã tập sự; trường hợp đã được công nhận hoàn thành tập sự thì bị hủy kết quả đó.
2.5. Điều khoản thi hành (Điều 36, 37)
Thông tư sửa đổi quy định về điều khoản chuyển tiếp và hiệu lực thi hành của Thông tư bảo đảm phù hợp với các quy định của pháp luật công chứng và các quy định về ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
>>> Xem toàn văn Dự thảo tại file đính kèm bên dưới
