Thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự theo thủ tục giám đốc thẩm, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp cao tại ĐN nhận thấy việc giải quyết vụ án dân sự “Tranh chấp về hợp đồng vay tài sản ”, giữa nguyên đơn là bà H, ông B với bị đơn là bà N đã được xét xử tại Bản án dân sự phúc thẩm số 12/2021/DS-PT ngày 14/9/2021 của Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh K có vi phạm, cần thông báo rút kinh nghiệm.
(1) Nội dung vụ án
Từ năm 2011-2013, bà H cho bà N vay tiền nhiều lần (25 lần), với tổng số tiền vay là 3.130.000.000 đồng (Ba tỷ, một trăm, ba mươi triệu đồng). Mỗi lần vay đều viết giấy ghi thời hạn trả, lãi suất thỏa thuận bằng miệng, không ghi vào giấy vay. Riêng giấy vay tiền ngày 12/10/2012, thỏa thuận mức lãi suất 1%. Bà N đã trả cho bà H được 1.327.620.000 đồng, hiện còn nợ tiền gốc 1.802.380.000 đồng (Một tỷ tám trăm linh hai triệu ba trăm tám mươi ngàn đồng) và tiền lãi.
Bà N thừa nhận 25 giấy vay tiền do bà H cung cấp là của Bà ký vay với lãi suất từ 12% đến 30%/tháng. Bà N khai đã trả cho bà H được 31 lần với tổng số tiền 3.283.781.000 đồng (Ba tỷ, hai trăm tám mươi ba triệu, bảy trăm tám mươi mốt ngàn đồng). Như vậy, bà đã trả dư số tiền 153.871.000 đồng. Bà N không đồng ý tính lãi của bà H và đề nghị áp dụng hết thời hiệu tính lãi. Bà N có đơn phản tổ đề nghị bà H trả lại cho bà số tiền đã trả dư là 153.871.000 đồng và yêu cầu bà H trả nợ 100.000.000 đồng mà bà H đã mượn của bà vào ngày 06/3/2013. Tổng cộng là 253.871.000 đồng.
(2) Quá trình giải quyết của tòa án
Quyết định của TAND thành phố K về bản án dân sự sơ thẩm số 11/2021/DS-ST ngày 01/6/2021:
- Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà H và ông B.
- Chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của bị đơn bà N.
- Buộc bà N phải trả cho bà H và ông B số tiền 1.056.072.000 đồng.
Quyết định của TAND tỉnh K về bản án dân sự phúc thẩm số 12/2021/DS-PT ngày 14/9/2021:
- Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà H và ông B.
- Chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của bị đơn bà N.
- Chấp nhận một phần kháng cáo của nguyên đơn.
- Sửa Bản án dân sự sơ thẩm số 11/2021/DS-ST ngày 04/6/2021 của TAND thành phố K, tỉnh K.
- Buộc bị đơn bà N trả cho nguyên đơn bà H và ông B số tiền 1.753.763.142 (Một tỷ, bảy trăm năm mươi ba triệu, bảy trăm sáu mươi ba ngàn một trăm bốn mươi hai đồng).
Ngoài ra, tại Quyết định giám đốc thẩm số 13/2022/DS-GĐT ngày 15/02/2022 của TAND cấp cao tại ĐN đã chấp nhận Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 07/2022/QĐKNGĐT-VKS-DS ngày 11/01/2022 của Viện trưởng VKSND cấp cao tại ĐN; hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh K xét xử lại theo thủ tục phúc thẩm.
(3) Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
- Tòa án cấp phúc thẩm nhận định và đánh giá chứng cứ không khách quan, toàn diện:
Tòa án cấp phúc thẩm nhận định, bà N trả cho bà H 740.300.000 đồng tiền lãi, nhưng do không rõ trả lãi cho khoản tiền gốc nào nên không chấp nhận số tiền này của bà N là nhận định và đánh giá chứng cứ không khách quan, toàn diện, bởi vì bà N đã trả cho bà H tiền lãi 740.300.000 đồng nên được cộng vào số tiền bà N đã trả để xác định sau khi trừ hết tiền lãi, còn lại được trừ vào số tiền gốc cho bà N mới đúng quy định. TAND tỉnh K không chấp nhận số tiền này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà N.
- Áp dụng không đúng quy định pháp luật để giải quyết vụ án:
Các hợp đồng vay tài sản giữa nguyên đơn và bị đơn được xác lập trước ngày 01/01/2017 và đang thực hiện. Theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 2 và điểm a khoản 2 Điều 4 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao thì phải áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự năm 2005 để giải quyết và cần áp dụng Quyết định số 2868/QĐ- NHNN ngày 29/11/2010 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về mức lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam là 9%/năm từ ngày vay đến khi kết thúc thời hạn vay đối với số tiền gốc mà bị đơn vay của nguyên đơn là 3.130.000.000 đồng. Nhưng TAND tỉnh K lại áp dụng Điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 9 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao để tính lãi suất 20% là không đúng quy định, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn.
Trên đây là vi phạm của TAND tỉnh K trong việc giải quyết vụ án ‘'Tranh chấp về hợp đồng vay tài sản ”, VKSND cấp cao tại ĐN thông báo đến VKSND các tỉnh, thành trong khu vực tham khảo và rút kinh nghiệm khi kiểm sát giải quyết vụ án tương tự, để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát.
