Đây là nội dung tại Thông báo 61/TB-VC2-HC ngày 09/8/2022 của VKSND cấp cao tại Đà Nẵng về việc rút kinh nghiệm về khiếu kiện liên quan kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính.
Cụ thể, qua công tác kiểm sát, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng thấy cần rút kinh nghiệm đối với vụ án về quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai giữa người khởi kiện bà TTN, người bị kiện UBND Tp. BMT, tỉnh ĐL như sau:
1. Tóm tắt nội dung
Bà TTN có diện tích đất là 300m2 trong đó bao gồm đất ở và đất trồng cây lâu năm nhưng hiện đất đang nằm trong quy hoạch thu hồi của nhà nước. Vì vậy, năm 2019 UBND Tp.BMT sau khi đo đạc lần 1 không bồi thường xứng đáng đối với đất của bà TTN cũng không cấp đất tái định cư cho bà TTN, sau khi làm đơn khiếu nại đo đạc lần 2 thì năm 2021 UBND Tp.BMT mới thực hiện lại số tiền bồi thường của bà TTN bị giảm xuống và thực hiện tái định cư.
Bà TTN gửi đơn kiện ra Tòa án
- Hủy một phần Quyết định về phần diện tích 20,4m2 đất trồng cây lâu năm bị thu hồi.
- Thay nội dung giao đất tái định cư thành bồi thường bằng đất ở.
- Buộc UBND Tp. BMT bồi thường diện tích đất 69,5m2 còn lại không thu hồi (300m2 - 230,5m2 = 69,5m2).
Bản án sơ thẩm
Bản án hành chính sơ thẩm số 07/2022/HC-ST ngày 25/02/2022 của đã quyết định tuyên xử: Không chấp nhận toàn bộ đơn khởi kiện của bà Trịnh Thị Ngọc.
Bản án phúc thẩm
Ngày 8/3/2022, bà Trịnh Thị Ngọc kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm nêu trên, đề nghị HĐXX phúc thẩm sửa toàn bộ bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận đơn khởi kiện.
Ngày 30/6/2022 của TAND cấp cao tại ĐN đã quyết định, tuyên xử: Chấp nhận kháng cáo của bà Trịnh Thị Ngọc, quyết định kháng nghị phúc thẩm số 205/QĐ-VKS-HC của Viện trưởng VKSND tỉnh ĐL.
2. Kinh nghiệm rút ra từ vụ án hành chính
2.1 Việc thu hồi đất của UBND Tp.BMT chưa thu hồi hết diện tích đất bà Ngọc đang quản lý sử dụng, thể hiện như sau:
Diện tích đất của bà TTN là 308,1m2 trong đó:
- Đất nằm trong quy hoạch là 238,6m2.
- Đất ở đã được cấp Giấy CNQSDĐ là 218,2m2.
- Đất trồng cây lâu năm chưa được cấp Giấy CNQSDĐ là 20,4m2.
- Diện tích nằm ngoài ranh giới quy hoạch là 69,5m2 (gồm 8,2m2 đất ở đã được cấp Giấy CNQSDĐ và 61,3m2 không thuộc Giấy CNQSDĐ).
Như vậy, diện tích đất ở 8,2m2 đất ở của bà Ngọc đã được cấp Giấy CNQSDĐ tuy không thuộc phạm vi quy hoạch nhưng không đủ điều kiện để UBND tỉnh ĐL thực hiện thu hồi và bồi thường.
Các trích lục cho thấy bà TTN quản lý và sử dụng diện tích 308,1m2, sau khi trừ đi phần diện tích nằm trong ranh giới quy hoạch bị thu hồi được bồi thường. Thì diện tích đất của bà TTN đang quan lý sử dụng chưa được cấp Giấy CNQSDĐ vẫn còn.
Vì vậy, UBND Tp.BMT cần phải xem xét, giải quyết đối với diện tích này theo quy định tại các Điều 75, 77 và Điều 79 Luật đất đai năm 2013; khoản 1 Điều 6, Điều 12 Nghị định 47/2014/NĐ- CP và Quyết định 39/2014/QĐ-UBND ngày 10/11/2014 của UBND tỉnh ĐL mới đúng quy định của pháp luật.
2.2 Việc áp giá thu tiền sử dụng đất khi cấp đất tái định cư cho bà Ngọc không cùng thời điểm thu hồi đất của bà Ngọc, thể hiện như sau:
UBND Tp. BMT xác định diện tích đất 69,5m2 đất ở còn lại của bà TTN không bị thu hồi là đủ điều kiện xây dựng nhà ở nên không xem xét giao đất tái định cư.
Tuy nhiên, sau khi bà Ngọc khiếu nại thì UBND Tp.BMT chi đạo các đơn vị có liên quan thực hiện kiểm tra (lồng ghép bản đè cấp Giấy CNQSDĐ và Trích lục bản đồ địa chính sổ 20322/TL-VPĐKQLDĐ- KTDC ngày 03/12/2019) nên UBND Tp. BMT đã điều chỉnh lại diện tích đất thu hồi theo Trích lục bản đồ địa chính ngày 14/12/2020 của VPĐKDĐ tỉnh ĐL.
Như vậy, việc điều chỉnh lại diện tích đất thu hồi của UBND Tp.BMT dẫn đến diện tích đất ở còn lại của bà TTN thuộc thửa đất số 56, tờ bản đồ số 40 không đủ điều kiện để ở nhưng lại không thực hiện giao đất tái định cư là mẫu thuẫn khi đủ điều kiện.
3. Kết luận của TAND cấp cao ĐN
Đây là lỗi của UBND Tp.BMT dẫn đến việc bà Ngọc không được bố trí đất tái định cư tại thời điểm thu hồi đất là ngày 26/12/2019. Tức là lần đo đạc đất lần 1, đến năm 2021 UBND Tp.BMT mới cấp đất tái định cư và áp giá thu tiền sử dụng đất theo ngày 20/4/2021 của UBND tỉnh ĐL là không đúng quy định làm thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của bà Ngọc.
Kết luận lại bản án phúc thẩm của TAND cấp cao ĐN đã chấp nhận toàn bộ yêu cầu theo đơn khởi kiện của bà TTN.
Qua đó, tuyên dương VKSND tỉnh ĐL đã kịp thời phát hiện vi phạm của cấp sơ thẩm về nội dung, ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án và cần tiếp tục phát huy trong công tác kiểm sát xét xử giải quyết các vụ án tương tự trong thời gian đến.
4. Kinh nghiệm cần rút ra từ VKSND cấp cao Đà Nẵng
Thứ nhất, để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát, VKSND cấp cao tại ĐN thông báo đến VKSND các địa phương khu vực Miền Trung - Tây Nguyên để rút kinh nghiệm chung khi kiểm sát giải quyết vụ án hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai từ vụ kiện trên.
Thứ hai, chủ động phát hiện những bản án có vi phạm để kịp thời ban hành kháng nghị hoặc thông báo đến VKS cấp trên xem xét kháng nghị, bảo đảm áp dụng pháp luật một cách nghiêm chỉnh, thống nhất bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự như VKSND tỉnh ĐL đã thực hiện đối với vụ án nêu trên.
Như vậy, qua vụ án trên các VKSND các cấp tại khu vực miền trung nói riêng và các cấp khu vực khác nói chung khi thực hiện kiểm sát liên quan đến các vụ án hành chính cụ thể là lĩnh vực đất đai. Cần lưu ý kiểm định lại toàn bộ vụ án thật kỹ càng nhằm đảm pháp thực hiện pháp luật được đi đúng hướng, bên cạnh đó khi có phát hiện sai phạm thì cần báo cáo, đề nghị kịp thời lên cấp trên giải quyết.
