Vừa qua, công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm án hành chính, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại ĐN đã rút kinh nghiệm đối với vụ kiện “Khiếu kiện Quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai" giữa Người khởi kiện ông H với Người bị kiện Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố TK, ủy ban nhân dân thành phố TK, tỉnh QN.
1. Nội dung vụ án
Năm 1988, ông H được Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp TP giao cho một con đập để tu bổ, quản lý, sử dụng. Tuy nhiên ông H phải có trách nhiệm bỏ kinh phí để đắp con đê nhằm vừa làm đường đi, vừa ngăn mặn lên đồng lúa.
Ông H được quyền sử dụng, khai thác diện tích trong đập đó.
Năm 2005, sau khi khai hoang ông có tổng cộng 3 thửa đất 295, 296, 297 tờ bản đồ số 49. Trên đó, ông đắp hồ nuôi cá, cây lúa, đặt thủy sản,...
Năm 1999, lũ cuốn trôi hết giấy tờ giao đất, giao đập của HTX cho ông H. Tuy nhiên, các cán bộ xã và cán bộ HTX đều làm chứng là ông H đã sử dụng đất của ông liên tục từ 1988 đến nay.
.png)
Để thực hiện dự án khu dân cư, tái định cư, UBND thành phố TK tiến hành giải tỏa thu hồi các thửa đất 295, 296, 297 tờ bản đồ số 49. Ông H tiến hành khiếu kiện với lý do UBND TK không kiểm kê, thu hồi đất và cũng không bồi thường thiệt hại hay hỗ trợ cho gia đình ông.
Tuy nhiên, việc khiếu nại không được chấp nhận
Yêu cầu khởi kiện:
- Hủy Công văn số 2 144/UBND-PTQĐ ngày 30/9/2013 của UBND TK;
- Hủy Quyết định giải quyết khiếu nại số 1409/QĐ-UBND ngày 16/3/2020 của Chủ tịch UBND thành phố TK về việc giải quyết khiếu nại của ông H;
- Buộc UBND thành phố TK ban hành quyết định thu hồi, bồi thường đối với các thửa sổ 295, 296, 297 tò' bản đồ số 49 tại khu vực đập cho hộ ông H.
2. Quá trình giải quyết của Tòa án
Bản án hành chính sơ thẩm số 54/2021/HC-ST ngày 04/8/2021 của TAND tỉnh QN quyết định chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông H.
Kháng cáo: Ngày 25/1 1/2021, người bị kiện UBND thành phố TK, Chủ tịch UBND thành phố TK kháng cáo yêu cầu sửa án sơ thẩm theo hướng bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện.
Kháng nghị: Ngày 16/8/2021, Viện trưởng VKSND tỉnh QN có Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 19/QĐ-VKS-HC kháng nghị Bản án hành chính sơ thẩm nêu trên, đề nghị sửa án sơ thẩm theo hướng bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện.
Tại phiên tòa phúc thẩm, Hội đồng xét xử phúc thẩm thống nhất với đề nghị của Kiểm sát viên: Chấp nhận kháng cáo của người bị kiện UBND thành phố TK, Chủ tịch UBND thành phố TK, chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSND tỉnh QN, sửa án sơ thẩm theo hướng bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện ông H.
3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Tòa án cấp sơ thẩm chưa xem xét, đánh giá hết các chứng cứ cần thiết phục vụ cho việc giải quyết là không khách quan, ảnh hưởng đến quyền lợi của đương sự.
Theo đó, hồ sơ đăng ký đất đai qua các thời kỳ, diện tích 3 thửa đất 295, 296, 297 tờ bản đồ số 49 thuộc loại đất hoang, úng thủy.
Theo phiếu lấy ý kiến của khu dân cư ngày 09/7/2019 thì diện tích đất này ông H không sử dụng canh tác từ' trước đến nay mà chỉ khai thác tự nhiên như bắt hải sản, trồng rau muống,...
Vậy nên, ông H không đủ điều kiện để được bồi thường về đất khi nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Điều 75 và khoản 2 Điều 77 Luật Đất đai năm 2013
Tòa án cấp sơ thẩm chỉ căn cứ lời khai của nhân chứng, không đánh giá sự mâu thuẫn giữa các lời khai vì các lời khai nhân chứng mâu thuẫn, không đồng nhất.
Theo đó, Tòa án sơ thẩm không xem xét nguồn gốc đất, quá trình đăng ký kê khai, thực tế hiện trạng sử dụng đất và đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông H là không khách quan toàn diện, áp dụng không đúng pháp luật Điều 75 và khoản 2 Điều 77 Luật đất đai năm 2013, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích Nhà nước.
Vì vậy, tại phiên tòa xét xử phúc thẩm, Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận đề nghị của Kiểm sát viên, chấp nhận kháng cáo của người bị kiện, chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSND tỉnh QN, sửa Bản án hành chính Sơ thẩm số 54/2021/HC-ST ngày 04/8/2021 cua TAND tỉnh QN theo hướng bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện ông H.
Trong vụ án này, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh QN đã phát hiện vi phạm của Tòa án cấp Sơ thẩm giải quyết vụ án không đúng quy định pháp luật nên đã kịp thời ban hành kháng nghị phúc thấm, bảo vệ được lợi ích của Nhà nước không bị xâm hại, bảo đảm cho pháp luật được chấp hành một cách nghiêm chinh và thống nhất nên cần phát huy trong thời gian tới.
Vậy, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại ĐN thông báo đến Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố trong khu vực nghiên cứu, rút kinh nghiệm chung trong công tác kiểm sát giải quyết án hành chính.
