Vấn đề thừa kế tài sản

Kính chào luật sư,

Hiện tôi đang có một số vấn đề liên quan đến việc thực hiện quyền thừa kế và mong nhận được sự tư vấn từ luật sư, tóm tắt vấn đề như sau:

Cha mẹ tôi đã chết có để lại căn nhà, anh chị em còn 7 người (luôn cả tôi trong đó), tất cả mọi người đều có gia đình và sinh sống trong mái ấm của họ, riêng đứa em tật nguyền thì ở với cha, mẹ và một người anh đã nhập tịch và sinh sống ở Úc. Do tôi quá chồng từ sớm nên tôi và con dọn về ở chung và chăm sóc cha, mẹ cùng đứa em tật nguyền cũng được hơn 20 năm.

Đến năm 2011 thì cha tôi mất đi mà không để lại di chúc gì. Khoảng hai tháng sau, kể từ ngày cha mất, mẹ tôi sợ rằng sẽ không có nơi cho tôi sinh sống nên đã làm di chúc cho tôi phần của bà. Di chúc được lập tại phòng công chứng, có giám định sức khỏe, có người làm chứng (không phải người thân hay họ hàng hoặc người quen), di chúc được lập tự nguyện đầy đủ theo quy định của pháp luật. 

Vào năm 2015 thì mẹ tôi đột quỵ trong bệnh viện và qua đời. Kể từ ngày hôm đó cho đến hiện nay, mọi việc đều suôn sẻ, anh/chị/em đều thuận buồm xuôi gió không xảy ra tranh chấp hay cãi cự gì phải dẫn ra tòa. Tôi với mong muốn được mua lại căn nhà nên đã thỏa thuận miệng với từng anh/chị/em (kể cả người anh ở Úc), tất cả mọi người đều đồng ý với mức giá và điều kiện mà tôi đưa ra. Nên tôi đã tiến hành làm giấy tờ để sang tên cho tôi.

Tuy nhiên một người em (do mâu thuẫn cá nhân) đã tuyên bố không theo thỏa thuận cũ và sẽ không bao giờ ký bất kỳ giấy tờ gì để tôi có thể sang tên hoặc không ký bất kỳ thứ gì khác để bán nhà. Tôi chỉ làm công việc thu nhập thấp nên sau bao năm gom góp để mong mua lại căn nhà có chỗ trú thân nhưng nay hoàn toàn không làm được. Các anh/chị/em khác đều đồng ý cho tôi mua lại và có khuyên nhủ người em kia nhưng người em kia nhất quyết không theo và tuyên bố rằng tôi sẽ không bao giờ làm được giấy tờ gì hoặc không bao giờ được bán căn nhà này mà không có chữ ký của người em.

Có hai điều mà tôi mong được quý luật sư tư vấn:

1- Nếu tôi vẫn mong muốn được mua lại căn nhà, thì tôi có khả năng mua lại được không? Nếu mua lại thì tôi phải làm gì?

2- Nếu thật sự khó có khả năng tôi mua lại căn nhà, thì tôi có thể yêu cầu bán nhà được không? Theo tôi đọc trong Luật Dân sự có viết là thời hạn khởi kiện yêu cầu mở thừa kế là 10 năm, nếu sau 10 năm thì tôi sẽ không bao giờ bán được nếu người em kia không ký có đúng hay không?

Xin chân thành cảm ơn quý luật sư!

Lời nói đầu, xin chân thành cảm ơn luật sư CaoSyNghi đã trả lời vấn đề trên của tôi rất thấu đáo!

Chỉ có một số việc sau, mong được luật sư cân nhắc tư vấn thêm:

- Người muốn mua lại căn nhà là bản thân tôi, chứ không phải người em. Tôi đã cố gắng thương lượng với tất cả mọi người có quyền thừa hưởng và tất cả đều đồng ý với giá căn nhà mà tôi đưa ra. Tuy nhiên do có xung đột về lợi ích nên người em kia nhất quyết không ký và tuyên bố rất thẳng thừng là không bao giờ ký để cho căn nhà được bán. Nên thành ra việc thương thuyết với người em kia gần như là không thể (có thể nói đến mức 99% là không). Nên nếu các đồng thừa kế còn lại vẫn mong muốn bán lại cho tôi (chỉ riêng người em kia không bán) thì nếu đưa ra tòa, tòa có giải quyết cho tôi được mua lại căn nhà theo thỏa thuận mà tôi đã đưa ra trước đó hay không? Nếu không thì vẫn phải trả tiền theo giá thẩm định hay giá thị trường?

- Về vấn đề 10 năm, vì tôi có đọc về một vụ án tôi không biết tên, chỉ nắm nội dung đó là việc nếu tài sản thừa kế, sau 10 năm mà các đồng thừa kế không có yêu cầu tòa giải quyết thì các bên sẽ tự giải quyết với nhau, tòa không can thiệp nữa. Ví dụ: nếu tôi không đưa vấn đề này ra tòa ngay bây giờ hoặc trước khi hết hạn 10 năm thì sau này tôi phải yêu cầu người em ký tên bán nhà, nhưng nếu một mực người em quyết không ký thì tôi không bán được và tòa lúc ấy cũng không nhận giải quyết nữa. Đồng nghĩa với việc căn nhà không thể bán, vì người em kia nhất quyết không cho bán. Như vậy có đúng hay không?

Xin cảm ơn luật sư rất nhiều!

Chào bạn,

Thứ nhất, bạn hoàn toàn có thể mua lại căn nhà bằng cách yêu cầu tòa án chia di sản thừa kế khi các đồng thừa kế không thỏa thuận được với nhau. Tòa án sẽ định giá ngội nhà và bán nó, tuy nhiên vì bạn có ý định mua lại ngôi nhà và 6/7 đồng thừa kế đều đồng ý nên căn nhà sẽ được ưu tiên bán cho bạn, người em còn lại sẽ được nhận phần giá trị được thừa kế do bán căn nhà đó và đương nhiên không còn quyền gì đối với ngôi nhà đó nữa cả, bạn hoàn toàn có thể đứng tên ngôi nhà đó sau khi đã hoàn thành tất các thủ tục.

Thứ hai, về thời hiệu thừa kế thì Bộ luận dân sự 2015 đã thay đổi so với Bộ luật dân sự cũ không phải là 10 năm nữa, cụ thể được quy định như sau:

“Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.”

Như vậy, thời hiệu 10 năm mà bạn nhắc đến chỉ là thời hiệu để 1 người yêu cầu công nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác mà thôi, nếu bạn thật sự là con đẻ của bố mẹ bạn thì đương nhiên bạn có quyền thừa kế mà không phải yêu cầu công nhận trừ thuộc trường hợp người không được quyền hưởng di sản được quy định tại điều 621 Bộ luật dân sự năm 2015.

Việc yêu cầu tòa án chia ngôi nhà sẽ có thời hiệu là 30 năm, sau 30 năm mà không ai yêu cầu chia di sản này thì ngôi nhà sẽ thuộc sở hữu của người quản lý ngôi nhà đang chiếm hữu. Người quản lý di sản được quy định tại điều 616 Bộ luật dân sự năm 2015:

“1. Người quản lý di sản là người được chỉ định trong di chúc hoặc do những người thừa kế thỏa thuận cử ra.

2. Trường hợp di chúc không chỉ định người quản lý di sản và những người thừa kế chưa cử được người quản lý di sản thì người đang chiếm hữu, sử dụng, quản lý di sản tiếp tục quản lý di sản đó cho đến khi những người thừa kế cử được người quản lý di sản”

Trân trọng,

Chào bạn !
Luật sư Đặng Văn Cường trả lời bạn như sau:

1. Thời hiệu khởi kiện: Theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 thì thời hiệu khởi kiện tranh chấp về thừa kế là 10 năm kể từ ngày người có di sản chết. Đến nay, Bộ luật dân sự năm 2015, có hiệu lực từ 01/7/2017 quy định thời hiệu khởi kiện tranh chấp về thừa kế đối với bất động sản là 30 năm kể từ thời điểm người có di sản chết. 

Bạn tham khảo quy định sau đây của Bộ luật dân sự năm 2015:

 Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Vì vậy, bạn không lo về thời hiệu khởi kiện. Bạn còn nhiều thời gian để thỏa thuận trước khi có thể khởi kiện.

2. Nếu em bạn không đồng ý thỏa thuận phân chia di sản theo di chúc thì bạn có thể khởi kiện để yêu cầu tòa án giải quyết theo quy định pháp luật về việc phân chia thừa kế. Nếu di chúc được xác định là có hiệu lực thì tòa án sẽ tiến hành định giá tài sản và xác định phần giá trị tài sản mà bạn được hưởng trong khối bất động sản đó theo nội dung di chúc. Bạn có thể yêu cầu tòa án xác nhận cho bạn nhận di sản bằng toàn bộ hiện vật và thanh toán giá trị cho em bạn. Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật thì bạn chỉ phải trả tiền cho em bạn và làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đứng tên mình bạn đối với ngôi nhà đó.