Quyết định giám đốc thẩm về vụ án "Tranh chấp đòi nhà cho ở nhờ" của bà Nguyễn Thị Kim Vân

…..

Ngày 02-4-2010, tại trụ sở Toà án nhân dân tối cao, mở phiên toà giám đốc thẩm xét xử vụ án dân sự tranh chấp đòi nhà cho ở nhờ giữa:

Nguyên đơn: Bà Nguyễn Thị Kim Vân, sinh năm 1942; trú tại số 19 Ngõ Hồ Bãi Cát, phường Khâm Thiên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

Bị đơn: Anh Nghiêm Xuân Trung, sinh năm 1963 ; trú tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát phường Khâm Thiên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Anh Chung Quốc Việt, sinh năm 1963;

2. Chị Nguyễn Thị Tuyết, sinh năm 1970;

Đều có hộ khẩu thường trú tại 153 Bà Triệu, thành phố Hà Nội và tạm trú tại số 19 Ngõ Hồ Bãi Cát, phường Khâm Thiên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

NHẬN THẤY:

Theo đơn khởi kiện đề ngày 25/5/2005 và các lời khai của chị Nghiêm Thị Bình (con gái bà Vân) và của chị Nguyễn Thị Quỳnh Mai đều là đại diện của nguyên đơn bà Nguyễn Thị Kim Vân, trong quá trình giải quyết vụ án nguyên đơn và đại diện nguyên đơn trình bày: Căn nhà số 19 ngõ Hồ Bãi Cát trên diện tích đất 17,7 m2 thuộc thừa số 178 tờ bản đồ 6H-I-10 là của bà Vân (bà Vân đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ngày 15/6/2004). năm 1998, bà Vân cho con trai là anh Nghiêm Xuân Trung vào ở nhờ. Năm 2003, trong khi bà Vân đi thăm con tại Canada, anh Trung đã ngang nhiên bán căn nhà này cho vợ chồng anh Chung Quốc Việt, chị Nguyễn Thị Tuyết. Anh Việt tuy biết nhà không phải thuộc sở hữu của anh Trung nhưng vẫn cố tình mua. Anh Việt, anh Trung đã phá nhà cũ và xây lại thành nhà 4,5 tầng và nguyên đơn yêu cầu Tòa án giải quyết buộc anh Trung, anh Việt trả lại nhà đất và bà Vân sẽ thanh toán cho anh Việt, anh Trung 50% giá trị xây dựng nhà.

Trong quá trình giải quyết vụ án tại cấp sơ thẩm, bị đơn anh Nghiêm Xuân Trung trình bày: Năm 1996, bà Vân đã cho anh căn nhà này nhưng không làm giấy tờ Anh đã phá nhà cũ xây lại nhà một và không bán nhà đất cho vợ chồng anh Việt Anh không đồng ý trả lại nhà đất cho bà Vân.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Chung Quốc Việt và chị Nguyễn Thị Tuyết trình bày: Năm 2005, anh chị mua căn nhà của anh Trung với giá 530.000.000 đồng, hai bên có lập giấy viết tay nhưng không qua chính quyền địa phương. Do bà Vân kiện anh Trung nên anh chị đề nghị không tham gia tố tụng, nếu có tranh chấp với anh Trung thì giải quyết trong vụ kiện khác và không cung cấp hợp đồng mua bán nhà.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 08/2006/DSST ngày 17/3/2006, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã quyết định:

Chấp nhận yêu cầu đòi nhà cho ở nhờ của bà Nguyễn Thị Kim Vân đối với anh Nghiêm Xuân Trung.

Buộc anh Nghiêm Xuân Trung bà vợ chồng anh Chung Quốc Việt, chị Nguyễn Thị Tuyết phải trả lại toàn bộ ngôi nhà 4,5 tầng nằm trên thửa đất số 178 diện tích 17,7m2 tại số19 ngõ Hồ Bãi Cát cho bà Nguyễn Thị Kim Vân.

 Buộc gia đình anh Chung Quốc Việt và chị Nguyễn Thị Tuyết phải chuyển về ở tại số nhà 153 phố Bà Triệu, Hà Nội là nơi anh chị có hộ khẩu thường trú trước khi chuyển đến ở tại số nhà 19 ngõ Hồ Bãi Cát, phường Khâm Thiên. Đống Đa, Hà Nội, để trả lại nhà cho bà Vân.

Buộc bà Nguyễn Thị Kim Vân phải thanh toán trả cho anh Nghiêm Xuân Trung toàn bộ giá trị xây dựng ngôi nhà 4,5 tầng tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát là 150.615.000 đồng.

Ghi nhận sự tư nguyện của bà Vân không yêu cầu anh Trung phải thanh toán giá trị nguyên vật liệu xây dựng nhà có tai số19 ngõ Hồ Bãi Cát mà anh đã phá dỡ.

Đối với giao dịch mua bán nhà đất tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát giữa anh Nghiêm Xuân Trung bà vợ chồng anh Chung Quốc Việt, chị Nguyễn Thị Tuyết được tách ra giải quyết bảng vụ án dân sự khác khi các bên yêu cầu.

Bác tất cả các yêu cầu khác của đương sự.

Ngày 24/3/2006, đại diện nguyên đơn kháng cáo không đồng ý thanh toán toàn bộ giá trị nhà mà chỉ đồng ý hỗ trợ 50% giá trị xây dụng nhà.

Ngày 25/4/2006, bị đơn, anh Trung kháng cáo cho rằng bà Vân đã tuyên bố cho anh nhà đất nên anh đã bán cho anh Việt với giá 430.000.000đồng, anh đã nhận 300.000.000 đồng còn lại 130.000.000đồng sau khi anh Việt nhận Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà sẽ thanh toán nốt. Anh Trung cho rằng anh Việt là người phá nhà cũ và xây nhà mới.

Ngày 20/4/2006, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan anh Việt chị Tuyết kháng cáo cho rằng do anh Trung cam đoan là bà Vân đã cho anh Trung nhà đất nhưng bà Vân đi Canađa nên chưa làm được thủ tục sang tên. Anh Trung cam kết sẽ chịu trách nhiệm về việc này. Sau khi mua nhà, anh chị đã dỡ nhà cũ làm nhà mới. Tòa án cấp sơ thẩm không xác định có việc mua bán nhà đất giữa anh và anh Trung, không buộc bà Vân thanh toán giá trị nhà cho vợ chồng anh là không đúng.

  Tại bản án dân sự phúc thẩm số 149/2006/DSPT ngày 8/8/2006, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội đã quyết định:

Không chấp nhận kháng cáo của nguyên đơn. Giữ nguyên án sơ thẩm.

1. Chấp nhận yêu cầu đòi nhà cho ở nhờ của bà Nguyễn Thị Kim Vân đối với anh Nghiêm Xuân Trung.

Buộc anh Nghiêm Xuân Trung và vợ chồng anh Chung Quốc Việt, chị Nguyễn Thị Tuyết phải trả lại toàn bộ ngôi nhà 4,5 tầng nằm trên thửa đất số 178 diện tích 17,7m2 tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát phường Khâm Thiên, Đống Đa, Hà Nội.

2. Buộc bà Nguyễn Thị Kim Vân phải thanh toán trả cho anh Nghiêm Xuân Trung toàn bộ giá trị xây dựng ngôi nhà 4,5 tầng tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát là 150.615.000đồng.

3 . Ghi nhận sự tự nguyện của bà Vân không yêu cầu anh Trung phải thanh toán giá trị nguyên vật liệu xây dựng nhà cũ tại số 19 ngõ Hồ Bãi Cát mà anh đã phá dỡ.

 4. Đôí với giao dịch mua bán nhà đất giữa anh Trung và anh Việt về sô 19 ngõ Hồ Bãi Cát được tách ra giải quyết bằng vụ án dân sự khác khi các bên yêu cầu.

5. Bác các yêu cầu khác của đương sự.

Ngoài ra, bản án phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, anh Việt và chị Tuyết có đơn khiếu nại cho rằng do anh chị không nhận được giấy triệu tập đến phiên tòa của Tòa án cấp phúc thẩm nên không tham gia phiên tòa.

Tại Quyết định kháng nghị số369/2009-KN-DS ngày 24/7/2009, Chánh án Toà án nhân dân tối cao đã quyết định: Kháng nghị bản án dân sự phúc thẩm số  149/2006/DSPT ngày 8/8/2006 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tôi cao tại Hà Nội; đề nghị Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm huỷ bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và bản án dân sự sơ thẩm số 08/2006/DSST ngày 17/3/2006 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân thành phố Hà nội xét xử sơ thẩm lại với nhận định:

Về thủ tục tố tụng:

Theo "Giấy ủy quyền”đề ngày 15/4/2005 lập tại Canađa, bà Nguyễn Thị Kim Vân (có hộ khẩu thường trú tại số nhà 19 ngõ Hồ Bãi Cát, phường Khâm Thiên, thành phố Hà Nội) ủy quyền cho chị Nghiêm Thị Bình được toàn quyền giải quyết mọi vấn đề pháp lý hoặc khiếu kiện liên quan đến cá nhân hoặc các ban ngành về căn nhà số 19 ngõ Hồ Bãi Cát. Tòa án cấp sơ thẩm đã thụ lý đơn đề ngày 25/5/2005 do chị Nghiêm Thị Bình lập là ký tên với nội dung đại diện cho bà Vân khởi kiện anh Nghiêm Xuân Trung đòi nhà cho ở nhờ, nhưng đơn khởi kiện lại không có chữ ký của người khởi kiện, là vi phạm Điều 164 Bộ luật tố tụng dân sự.

Quá trình tòa án cấp sơ thẩm giải quyết ít án, bị đơn là anh Trung tuy không có nơi cư trú ổn định và thường xuyên thay đổi chỗ ở, nhưng anh Việt, chị Tuyết vẫn cư trú tại căn nhà 19 ngõ Hồ Bãi Cát (là căn nhà tranh chấp). Sau khi xét xử sơ thẩm, các đương sự trong vụ án đều có đơn kháng cáo bản án dân sự sơ thẩm. Theo quy định tại khoản 1 Điều 154 Bộ luật tô tụng dân sự, thủ tục niêm yết công khai giấy triệu tập chỉ được thực hiện khi không rõ tung tích của người được triệu tập hoặc không thể thực hiện được việc tống đạt, thông báo trực tiếp. Thực tế sau khi thụ lý vụ án, Tòa án cấp phúc thẩm đã không thực hiện đúng quy định nêu trên, mà chỉ tiến hành thủ tục niêm yết giấy triệu tập tại trụ sở ủy ban nhân dân phường Khâm Thiên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội đối với anh Trung, anh Việt, chị Tuyết và xác định những người này vắng mặt hai lần không có lý do để làm căn cứ áp dụng khoản 2 Điều 266 Bộ luật tô tụng dân sự, đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với kháng cáo của bị đơn và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, là không đúng. Mặt khác, việc niêm yết công khai giấy triệu tập cũng không được cấp phúc thẩm thực hiện đang theo quy định tại khoản 2 Điều 154 Bộ luật tố tụng dân sự.

Về nội dung:

Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm chưa làm rõ sau khi được mẹ là bà Vân cho mượn nhà để ở anh Trung đã phá dỡ nhà để làm lại nhà mới hiện nay rồi mới bán cho anh Việt, chị Tuyết; hay anh Việt, chị Tuyết mua căn nhà này của anh Trung rồi phá dỡ và làm lại nhà mới để làm căn cứ xác định ai là người được nhận số tiền thanh toán giá trị xây dựng nhà do bà Vân thanh toán, nhưng đều có quyết định buộc bà Vân thanh toán cho anh Trung là chưa đủ căn cứ. Việc giải quyết về hợp đồng mua bán nhà giữa anh Trung với anh Việt, chị Tuyết trong cùng vụ án này cũng là cần thiết để bảo đảm quyền lợi của bên đương sự, nhưng Tòa án các cấp lại tách việc này ra giải quyết bằng vụ án khác là không cần thiết.

Tại phiên toà giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với nội dung kháng nghị của Chánh án Toà án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY:

Căn cứ Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở do ủy ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội cấp cho bà Nguyễn Kim Vân ngày 15/6/2004 thì căn nhà số 19 ngõ Hồ Bãi Cát, phường Khâm Thiên, thành phố Hà Nội thuộc sở hữu của bà Vân. Anh Trung không chứng minh được bà Vân đã tặng cho anh căn nhà này nên Tòa án cấp sơ thẩm đã xác định anh Trung là người ở nhờ nhà của bà Vân và đã quyết định chấp nhận yêu cầu đòi nhà của bà Vân là có căn cứ.

Do năm 2003 bà Vân đi xuất cảnh sang Canada, anh Chung đã tự ý bán căn nhà của bà Vân cho vợ chồng anh Việt, chị Tuyết, sau đó căn nhà cũ bị phá bỏ và được xây dựng mới thành nhà 4,5 tầng. Quá trình giải quyết vụ án ở cấp sơ thẩm, anh Trung khai  không bán nhà cho anh Việt và anh là nười phá nhà cũ, xây nhà mới; nhưng trong đơn kháng cáo anh lại cho rằng anh đã bán nhà cho anh Việt và anh Việt phá đi xây lại; còn anh Việt khai nhà do anh bỏ tiền ra xay. Thực tế vợ chồng anh Việt đã trả tiền cho anh Trung và đã vào ở tại căn nhà và không có yêu cầu phản tố đề nghị giải quyết việc anh Trung đã bán căn nhà này cho mình, nhưng việc làm rõ ai là người phá nhà cũ, xây lại nhà mới là cần thiết vì liên quan đến việc ai là người được nhận giá trị xây dựng nhà do bà Vân thanh toán lại. Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đều không xác định được anh Trung hay anh Việt, ai là người xây dựng nhà mới, nhưng đều có quyết định buộc vợ chồng anh Việt, chị Tuyết phải trả lại căn nhà tranh chấp cho bà Vân và buộc bà Vân thanh toán giá trị xây dựng nhà cho anh Trung đều là không có cơ sở. Về tố tụng: anh Trung và vợ chồng anh Việt là người có đơn kháng cáo. Anh Trung không có địa chỉ rõ ràng, nhưng vợ chồng anh Việt vẫn cư trú tại căn nhà tranh chấp. Theo quy định tại khoản 1 Điều 154 Bộ luật tố tụng dân sự thì chỉ khi có căn cứ là không rõ tung tích và không thể tống đạt trực tiếp giấy báo cho anh Trung, anh Việt, chị Tuyết thì mới được thực hiện việc niêm yết giấy báo. Hồ sơ chưa thể hiện việc không thể tống đạt trực tiếp giấy báo phiên tòa cho anh Trung và anh Việt, chị Tuyết nhưng Tòa án cấp phúc thẩm lại tiến hành niêm yết giấy triệu tập đương sự ngay và chỉ niêm yết tại trụ sở ủy ban nhân dân phường Khâm Thiên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội không niêm yết bản sao giấy triệu tập tại nơi cư trú của anh Trung, anh Việt và chị Tuyết là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Vì các lẽ trên, căn cứ vào khoản 3 Điều 297 và Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự;

QUYẾT ĐỊNH:

1. Huỷ bản án dân sự phúc thẩm số 149/2006/DSPT ngày 08/8/2006 của Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội và bản án dân sự sơ thẩm số 08/2006/DSST ngày 17/3/2006 của Toà án nhân dân thành phố Hà Nội về vụ án "Kiện đòi nhà đất cho ở nhờ” giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Kim Vân với bị đơn là anh Nghiêm Xuân Trung; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Chung Quốc Việt và chị Nguyễn Thị Tuyết.

2. Giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử sơ thẩm lại vụ án theo đúng qui định của pháp luật.