Ông ngoại đã mất, bà ngoại muốn viết di chúc chia tài sản.

Ông bà ngoại tôi có 4 người con ( 2 trai, 2 gái).  Người con trai đầu chết khi 3 tuổi.  Sau đó ông ngoại tôi mất khi bà ngoại 32 tuổi.  Bà ở vậy nuôi con thờ chồng.  Nay bà đã 95 tuổi, bà muốn viết di chúc chia tài sản.  Vậy theo pháp luật bà phải chia thế nào cho hợp lý.

Ngoài ra, hoàn cảnh của bà tôi cũng hơi đặc biệt.  Tuy bà  chỉ còn một người con trai duy nhất nhưng người con trai đó đã cư xử không đúng mức với bà, rất nhiều năm trời không thăm hỏi cũng như quan tâm đến bà khi bà ốm nằm viện cũng như khi bà khỏe khiến bà không muốn chia tài sản cho người con trai đó. Nay người con trai đó cũng vừa chết.  

Vậy bà có thể làm việc đó được không? và có phải đó là việc truất quyền thừa kế không? và trong trường hợp của bà tôi thì việc truất quyền thừa kế đó cụ thể là thế nào?

Trong trường hợp bà ngoại viết di chúc giao cho người con gái lớn mọi tài sản và quyền hành để xử lý tài sản của ông bà sau khi bà mất thì có hợp lệ không?

Chào bạn!

Mình giải quyết từng việc một nhé.

Thứ nhất, do khi ông bạn mất không để lại di chúc và đã hết thời hiệu khởi kiện chia thừa kế (10 năm kể từ ngày ông bạn mất) nên tài sản của ông bạn (là 1/2 tài sản của ông bà bạn tạo lập trước khi ông bạn mất) trở thành tài sản chung.

Vì lẽ đó, đối với phần tài sản này thì sẽ chia đều 04 phần bằng nhau gồm: bà bạn, 1 người con trai còn lại, 2 người con gái. Đối với ¼ phần của người con trai vừa chết, nếu người này có vợ, con phải chia cho vợ, con người này (vì đ thuộc đối tượng thừa kế  thế vị theo điều 677 BLDS 2005).

Thứ hai, theo điều 631 Bộ Luật dân sự 2005 (BLDS 2005) có quy định cá nhân có quyền để lại di chúc để định đoạt tài sản của mình. Vì vậy, bà của bạn có toàn quyền quyết định để lại tài sản của mình cho ai, cho những gì và cho bao nhiêu, cụ thể tài sản của bà bạn bao gồm: ½ tài sản trong khối tài sản chung của ông bà bạn, phần tài sản  riêng mà bà bạn tạo lập được sau khi ông bạn mất cho và ¼ tài sản nói trên.

Thứ ba, mình muốn làm rõ vấn đề truất quyền thừa kết cho bạn hiểu rõ hơn. Theo điều 648 BLDS 2005, quy định người lập di chúc có quyền truất quyền hưởng di sản của người thừa kế, nhưng không đề cập đến hình thức truất quyền như thế nào. Nhưng nhìn nhận thực tế, thường thấy việc truất quyền hưởng di sản có thể được thực hiện bằng như sau:

+ Truất quyền trực tiếp: tức là người lập di chúc nêu rõ trong di chúc rằng truất quyền (không cho) 01 cá nhân được hưởng quyền thừa kế di sản của mình.

+ Truất quyền gián tiếp: theo cách này thì người lập di chúc định đoạt phần di sản của mình (cho ai) chứ không nêu rõ truất quyền ai (không cho ai).

Lưu ý với bạn: Việc truất quyền thừa kế và việc không được hưởng thừa kế (là người có những hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc hành vi ngược đãi người để lại di sản,…được quy định tại điều 643 BLDS 2005) là khác nhau bạn nhé. Chúc bạn và gia đình không còn lo lắng về vấn đề này.

Trân trọng,

D.T.L

P/s: Rất vui được sự góp ý của các bạn.