Hội nghị cấp cao Asean tại Brunei vừa qua đã được làm nóng bởi những tranh luận về chiến lược trên biển Đông. Tình hình căng thẳng trên biển đông không chỉ thách thức sự đồng thuận của khối Asean, mà còn làm nổi cộm cuộc chạy đua giữa Mỹ và Trung để dành thế tay trên ở khu vực.
Nếu , thì thất bại tại hội nghị Phrom Phenh năm ngoái đã cho thấy sự khác biệt và bất đồng đang gia tăng trong chính sách của các nước. Đây cũng là lần đầu tiên khối Asean không tìm được tiếng nói chung.
Lợi ích khác biệt và bất đồng
+Lập trường của Campuchia về biển Đông trong hội nghị Phrom Phenh năm ngoái được xem như một sự đồng thuận ngầm với Trung Quốc, Việt Nam bị Cambodia "đá" một vố khá đau.
+Nhận thức rõ tình thế bên trong và ngoài khu vực, Philippines đã quyết định kiện Trung Quốc lên toàn án Liên Hiệp Quốc thay vì phụ thuộc vào khối Asean để đi đến bộ quy tắc ứng xử chung(COC) với Trung Quốc.
+Quyết định của Philippines cho thấy Asean đang yếu đi trên bình diện là một khối thống nhất. Mâu thuẫn gia tăng khi tổng thống Benigno Aquino công khai chỉ trích Campuchia “phá hoại” lợi ích Asean khi nhượng bộ Trung Quốc. Indonesia đứng ra làm cầu nối cho bất đồng nhưng mâu thuẫn này đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự gắn kết của khu vực.
+Ba nước Indonesia, Malaysia, Singapore từng tạo nên thế kiềng 3 chân (MALSIDO) để tuần tra kiểm soát eo biển chiến lược Malacca. Tuy nhiên, không nước nào đề xuất những cuộc tuần tra chung tương tự trên biển Đông.
+Các quốc gia có tranh chấp trực tiếp với Trung Quốc như Việt Nam, Phillipines rõ ràng muốn Asean thể hiện vai trò quyết định hơn nữa trong tranh chấp.
+Quốc vương Brunei, ông Haji Hassanal Bolkiah cho biết Asian thống nhất giải quyết vấn đề biển đông trong không khí ôn hòa và khẩn trương hoàn thành COC.
Brunei, chủ tịch hiện tại của Asean phụ thuộc khá lớn vào vai trò của Indonesia. Các nhà phân tích cho rằng chính sách ngoại giao của Brunei sẽ ưu tiên lợi ích của khu vực Asean, mặc dù nước này có giao thương khá lớn với Trung Quốc( ước tính khoảng 1,3 tỉ USD năm 2012).
Chiêu bài của Trung Quốc và tính toán của các nước
Trung Quốc đang áp dụng chiêu bài "chia để trị" với các nước Asean.
Hai nước Cambodia và Malaysia được xem như 2 sân sau của Trung trong ván cờ biển Đông.
Tất nhiên, Trung Quốc thừa biết Mỹ và các thế lực khác trong khu vực đang quan sát tình hình để có những nước đi chiến lược và không dại gì đẩy Asean vào tay những ông lớn này.
Các nước khác biết rằng họ không được bỏ qua một yếu tố nào trong bài toán địa-chính trị phức tạp này, kể cả Trung Quốc. Nếu không có những nước đi khôn ngoan, leo thang trên biển Đông có thể làm phương hại đến hòa bình và phát triển kinh tế.
Để thắng thế trên ván cờ biển Đông, các "ông lớn" trong khu vực như Indonesia phải lôi kéo các nước nhỏ như Brunei và cho các nước này thấy được lợi ích trong thế đối đầu (face-to-face) với Trung Quốc.
Tuy nhiên, để Asean thành một khối gắn kết vẫn còn không ít cản trở.
Myamar, một trong 2 đồng minh của Trung Quốc ở Đông Nam Á sẽ giữ chức chủ tịch Asean năm 2014.
Phillipines lo ngại rằng nếu hội nghị Brunei không đi đến bước ngoặc với bộ quy tắc ứng xử COC, Asean sẽ bị bất lực trong tranh chấp biển Đông ít nhất đến năm 2015 và phải nhờ cậy vào Mỹ để bảo vệ quyền lợi.Mặc dù đã kiện lên tòa án Liên Hiệp Quốc, trong hội nghị vừa qua, Phillipines một lần nữa xác nhận cam kết ủng hộ các nỗ lực mang đến sự đồng thuận trong tình hình tranh chấp hiện nay.
Trung Quốc vốn thiên về đối thoại song phương để "đối phó" riêng với từng nước (không bẻ đủa cả bó) nhưng cuối năm nay TQ sẽ tổ chức hội nghị với các bộ trưởng ngoại giao Asean
Thái Lan đã đề xuất cuộc họp trù bị giữa các bộ trưởng Asean để thống nhất nội bộ trước khi đàm phán với Trung Quốc và tình hình trên biển Đông trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào lãnh đạo của các nước.
Hội nghị vừa qua tại Brunei chỉ mới có những bước khởi động để Asean xích lại gần nhau, nhưng là chưa đủ để mang lại MỘT NỀN HÒA BÌNH CÓ NGHĨA với Trung Quốc.
Dịch lại bài "Asean reboots on South China Sea" trên AsiaTimes
Câu hỏi đặt ra Việt Nam phải đi những nước nào trong ván cờ này?
Cập nhật bởi themiracle ngày 04/05/2013 08:03:10 CH
tt
tt
tt
