NGƯỜI TIÊU DÙNG, TỪ NẠN NHÂN TRỞ THÀNH BỊ CÁO: VÌ THIẾU HIỂU BIẾT PHÁP LUẬT

Luật sự Đoàn Khắc Độ

Không ít trường hợp, người tiêu dùng từ chỗ là nạn nhân đã trở thành bị cáo trong một vụ án hình sự, hoặc bị bắt tạm giữ hình sự, chỉ vì thiếu hiểu biết pháp luật, đã có những hành vi vi phạm pháp luật. Đơn cử là “vụ án con ruồi”, anh Võ Văn Minh từ chỗ nạn nhân của chai nước ngọt có con ruồi lại trở thành bị án; mới đây là vụ anh Nguyễn Cảnh Cường, ở TP.Vinh, do nóng ruột vì con uống sữa bị đau bụng đã xông vào siêu thị đập hư hỏng 07 lon sữa và bị công an bắt tạm giữ hình sự.... và còn nhiều vụ khác nữa... Anh Minh và anh Cường từ chỗ là nạn nhân của thực phẩm kém chất lượng đã trở thành bị can, bị cáo, bị tạm giữ hình sự.

Qua những sự  việc nêu trên, tôi muốn nói đến việc thực hiện cái quyền của người tiêu dùng trong việc bảo vệ quyền lợi của mình khi phải sử dụng sản phẩm, hàng hóa kém chất lượng.

Trong quan hệ mua bán sản phẩm, hàng hóa giữa người bán và người tiêu dùng thì thường người tiêu dùng nằm ở bên yếu thế. Nhà nước cũng đã có các quy định để bảo vệ bên yếu thế này, thể hiện trong Luật Bảo Vệ quyền lợi người tiêu dùng (Luật BVQLNTD) và Luật An toàn thực phẩm (Luật ATTP) và các văn bản pháp luật có liên quan. Nhưng cần lưu ý là pháp luật chỉ bảo vệ cho hành vi đúng pháp luật.

KHI SỬ DỤNG THỰC PHẨM KHÔNG AN TOÀN, NGƯỜI TIÊU DÙNG NÊN HÀNH XỬ ĐÚNG PHÁP LUẬT

Quyền của người tiêu dùng thực phẩm được quy định khá rõ tại Điều 9 Luật ATTP. Trong đó có quyền “Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật do sử dụng thực phẩm không an toàn gây ra.”.

Người tiêu dùng thực hiện quyền này thông qua một trong các cơ chế: Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài; Tòa án (Điều 30 Luật BVQLNTD).

Như vậy, khi dùng một đồ ăn, thức uống không an toàn gây ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe thì người tiêu dùng có quyền yêu cầu nơi kinh doanh thực phẩm đó bồi thường thiệt hại. Nếu hai bên không thương lượng được thì có thể nhờ một tổ chức có thẩm quyền để hòa giải, hoặc khởi kiện ra Tòa hay Trọng tài.

Tóm lại: Khi người tiêu dùng bị thiệt hại do sử dụng các thực phẩm hoặc hàng hóa khác gây ra thì cần có cách thức phù hợp trong việc yêu cầu bồi thường thiệt hại, có thể tham khảo ý kiến của luật sư, các chuyên gia pháp luật, nhằm tránh những trường hợp đáng tiếc vì hành động bộc phát, mà từ tư cách là bị hại lại trở thành người vi phạm pháp luật, thậm chí là bị can, bị cáo trong vụ án hình sự. 

Người tiêu dùng thời nay đúng là rất vất vả, vừa phải trở thành nguời tiêu dùng thông thái, mà lỡ may không thể thông thái được mà chọn phải hàng kém chất lượng hay có vấn đề gì đó thì cũng phải cực kì thông thái để giải quyết tình huống chứ không thể hành xử theo cảm tính được sẽ rất dễ mang họa vào thân. Như một vụ việc cách đây không lâu về con của một giáo viên đăng ảnh bánh trung thu có dòi và cuối cũng giao viên đó bị công khai xin lỗi và bồi thường hơn 12 triệu đồng. 

Cái này trước đây thì rất ít xảy ra, nhưng tầm 5 năm trở lại đây thì nó xảy ra liên tục và trên các trang báo lơn luôn nhan nhản các trường hợp người tiêu dùng phải vướng vòng lao lý do không am hiểu pháp luật, do lòng tham như vụ con ruồi trong chai nước chẳng hạn. Do đó, phải không hơn để không phải là người tiếp theo.

Trong thời gian vừa qua, xuất hiện rất nhiều phản ánh của người tiêu dùng về chất lượng sản phẩm từ hàng hóa họ mua có vấn đề. Rõ ràng, trong các trường hợp này, quyền lợi, sức khỏe của người tiêu dùng ít nhiều bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, một thực tế tồn tại hiện nay, đó là không phải người tiêu dùng nào cũng biết cách ứng xử phù hợp và bảo vệ mình khi bị xâm hại.

Khi phát hiện ra sản phẩm lỗi, sản phẩm kém chất lượng... người tiêu dùng hoàn toàn có thể lên tiếng để bảo vệ quyền lợi của mình, báo cho doanh nghiệp biết đến sai sót của mình để điều chỉnh. Tuy nhiên điểm chung của 2 vụ việc trên đó là hành động "lên tiếng" của 2 người trên đều bộc phát, theo ý đồ riêng của bản thân mà không căn cứ theo quy định của pháp luật. Thông thường khi phát hiện sản phẩm “lỗi”, người tiêu dùng cần lưu lại chứng cứ, có thể bằng những cách như chụp ảnh, quay video có người làm chứng hoặc lập biên bản sự việc có chữ lý xác nhận của những người làm chứng… Sau đó có thể báo ngay cho Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng để góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của khách hàng nói chung (khoản 2 Điều 9 Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010). Người tiêu dùng có quyền yêu cầu trực tiếp hoặc bằng văn bản đến cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cấp huyện nơi thực hiện giao dịch giải quyết. Đồng thời người tiêu dùng, tổ chức xã hội có nghĩa vụ cung cấp thông tin, bằng chứng có liên quan đến hành vi vi phạm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. (Điều 25 Luật bảo vệ người tiêu dùng).