Mới đây, khắp các diễn đàn đưa tin về việc người mắc bệnh tâm thần dùng gậy đánh người dẫn đế tử vong. Cũng với đối tượng này, trước đó, đã gây nên sự việc tương tự cho một người dẫn đến thương tật 90%. Vậy làm thế nào để bảo vệ sự an toàn cho cộng đồng và cả người thân của người mắc bệnh tâm tâm thần? Pháp luật quy định như thế nào về việc người mắc bệnh tâm thần gây ra án mạng và quy định về việc quản lý người mắc bệnh tâm thần ra sao?
Pháp luật quy định người mắc bệnh tâm thần là người như thế nào?
Căn cứ tại Điều 21 BLHS 2015 quy định tình trạng không có năng lực; trách nhiệm hình sự là người thực hiện hành vi thực sự nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần; hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức; hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Như vậy, người mất năng lực trách nhiệm hình sự khi thỏa mãn:
– Phải mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm rối loạn hoạt động tâm thần;
– Không có khả năng nhận thức được ý nghĩa xã hội của hành vi; hoặc tuy có khả năng nhận thức hành vi nhưng không có năng lực điều khiển hành vi đó.
Theo quy định trên của pháp luật; người mắc bệnh tâm thần là người mất năng lực hành vi và mất năng lực trách nhiệm hình sự.
Người mắc bệnh tâm thần gây án mạng có phải chịu trách nhiệm hình sự?
Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần; một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Tại khoản 2, Điều 49 của Bộ luật Hình sự 2015 quy định người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng đã lâm vào tình trạng quy định tại khoản 1 thì trước khi bị kết án cũng được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh và sau khi khỏi bệnh, người đó phải chịu trách nhiệm hình sự.
Để xử lý trách nhiệm hình sự đối với người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội; cơ quan tố tụng cần phải xác định được năng lực trách nhiệm hình sự của người đó.
Trường hợp tại thời điểm thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội; người thực hiện hành vi không có năng lực trách nhiệm hình sự thì không phải chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật hình sự 2015.
Như vậy, căn cứ vào các quy định trên của pháp luật, căn cứ vào vụ việc; cơ quan tố tụng cần phải tiến hành các thủ tục để giám định tâm thần đối với người thực hiện hành vi giết người. Căn cứ vào kết luận giám định; cơ quan tố tụng sẽ áp dụng hình phạt hoặc biện pháp khác đối với người thực hiện hành vi giết người.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, đối với những người tâm thần phạm tội họ có khả năng bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp có kết luận của hội đồng giám định y khoa kết luận chỉ bị hạn chế năng lực hành vi thì vẫn có thể bị truy cứu.
Trong trường hợp Hội đồng y khoa cấp có thẩm quyền kết luận giám định họ bị mất năng lực hành vi thì họ sẽ được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại
Đối với người mắc bệnh tâm thần bị mất năng lực hành vi dân sự, căn cứ Khoản 3 Điều 586 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì người giám hộ có trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Trường hợp người giám hộ chứng minh mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải bồi thường.
Theo đó, người đại diện hợp pháp của người tâm thần sẽ phải thay người phạm tội chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại về dân sự cho nạn nhân; gia đình của nạn nhân.
