Theo quy định của pháp luật trong một số trường hợp khi tham gia bảo hiểm xã hội; người tham gia bảo hiểm xã hội sẽ được hoàn trả lại tiền tham gia bảo hiểm xã hội mà mình đã đóng. Vậy những trường hợp đó là gì? Thủ tục hoàn trả BHXH thực hiện thế nào?
1. Khi nào người lao động được hoàn tiền đóng BHXH?
Theo quy định tại điểm 3.1 khoản 3 Điều 43 Quy trình ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 được sửa đổi bởi khoản 67 Điều 1 Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020 về các trường hợp được hoàn trả tiền thu bảo hiểm xã hội bắt buộc như sau:
Trường hợp 1: đơn vị giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động theo quy định của pháp luật hoặc di chuyển nơi đăng ký tham gia đã đóng thừa tiền BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN.
Trường hợp 2: Các trường hợp hoàn trả BHXH tự nguyện, BHYT.
Trường hợp 3: Đơn vị chuyển tiền vào tài khoản chuyên thu không thuộc trách nhiệm quản lý thu của cơ quan BHXH tỉnh, huyện theo phân cấp.
Trường hợp 4: Số tiền đơn vị, cá nhân đã chuyển vào tài khoản chuyên thu không phải là tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN.
Trường hợp 5: Kho bạc hoặc ngân hàng hạch toán nhầm vào tài khoản chuyên thu.
Trường hợp 6: Trường hợp một người có từ 02 sổ BHXH trở lên có thời gian đóng BHXH, BHTN trùng nhau thì cơ quan BHXH thực hiện hoàn trả cho người lao động số tiền đơn vị và người lao động đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất và số tiền đã đóng vào quỹ BHTN (bao gồm cả số tiền thuộc trách nhiệm đóng BHXH, BHTN của người sử dụng lao động), không bao gồm tiền lãi. Cơ quan BHXH quản lý nơi người lao động đang làm việc hoặc đang sinh sống thực hiện hoàn trả cho người lao động theo quy định tại Khoản 2 Điều 46.
Trường hợp 7: Trường hợp đóng BHXH cho người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
2. Quy trình hoàn trả tiền đóng BHXH
Theo điểm 3.3 khoản 3 Điều 43 Quy trình ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 được sửa đổi bởi khoản 68 Điều 1 Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020 về thủ tục hoàn trả như sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Hồ sơ đề nghị hoàn trả bao gồm:
- Đơn vị sẽ lập hồ sơ theo quy định tại Điều 23 của Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017.
- Đối với trường hợp quy định khác, đơn vị lập Mẫu TK1-TS và bao gồm các tài liệu sau:
+ Sổ BHXH đối với người tham gia BHXH tự nguyện hoặc tất cả các sổ BHXH đối với người có thời gian đóng BHXH, BHTN trùng nhau.Văn bản chứng thực hoặc bản chính giấy chứng tử đối với trường hợp chết.
+ Đối với trường hợp hoàn trả tiền đóng BHYT cho nhiều người trong cùng đối tượng, UBND xã hoặc đại lý thu/nhà trường lập danh sách đề nghị hoàn trả theo Mẫu D03-TS và gửi cơ quan BHXH. Mẫu D03-TS là mẫu danh sách đề nghị hoàn trả.
+ Đối với các trường hợp còn lại, đơn vị hoặc ngân hàng, kho bạc sẽ có văn bản đề nghị hoàn trả.
Bước 2: Nộp hồ sơ
Phòng/Tổ Quản lý thu:
- Cán bộ thu sẽ tiến hành kiểm tra sổ BHXH, thẻ BHYT với cơ sở dữ liệu thu toàn quốc để đối chiếu dữ liệu. Khi giải quyết, dữ liệu giải quyết sẽ được tự động lưu vào hồ sơ đã hoàn trả.
- Phối hợp với Phòng/Tổ Kế hoạch-Tài chính xác định nguyên nhân, số tiền đã đóng thừa, số tiền chuyển nhầm, hạch toán nhầm vào tài khoản chuyên thu.
- Giám đốc BHXH sẽ ban hành Quyết định hoàn trả (Mẫu C16-TS), gửi 01 bản cho Phòng/Tổ Kế hoạch-Tài chính và tiến hành thủ tục chuyển tiền. Đồng thời, lưu 01 bản tại Phòng/Tổ Quản lý thu. Trong trường hợp ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước đã hạch toán nhầm, bản sao Quyết định hoàn trả sẽ được gửi cho ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước đó để kiểm soát.
Bước 3: Duyệt hồ sơ và trả kết quả
Giám đốc BHXH sẽ kiểm tra, ký duyệt và lưu hồ sơ trên kho dữ liệu bảo lưu của phần mềm quản lý thu, sau đó báo cáo BHXH cấp trên theo quy định.
