Theo khoản 1 Điều 207 Bộ luật TTHS năm 2015, đương sự hoặc người đại diện của họ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trưng cầu giám định những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ
Tại Điều 12 Luật Giám định tư pháp 2012, sửa đổi bổ sung năm 2020, các cơ quan công lập có thẩm quyền tiến hành việc giám định xác định về tỷ lệ thương tật bao gồm:
– Trong lĩnh vực pháp y: Viện pháp y của Bộ y tế, Bộ quốc phòng, Trung tâm giám định pháp y cấp tỉnh hoặc của Viện khoa học hình sự (Bộ công an)
– Trong lĩnh vực pháp y tâm thần: Viện pháp y tâm thần trung ương, Trung tâm pháp y tâm thần khu vực
– Trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự: Viện khoa học hình sự của Bộ công an, Phòng giám định kỹ thuật hình sự của Bộ Quốc phòng, công an cấp tỉnh.
- Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử.
- Căn cứ vào nhu cầu và điều kiện thực tế của địa phương, Phòng kỹ thuật hình sự thuộc công an cấp tỉnh có giám định viên pháp y thực hiện giám định pháp y tử thi.
Như vậy, khi một cá nhân bị thương tích, bị tổn hại sức khỏe do hành vi của người khác gây ra muốn xác định về tỷ lệ thương tật cần phải đến một trong những tổ chức trên theo quy định của pháp luật.
Các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định
Giám định thương tật là căn cứ quan trọng trong vụ án hình sự. Theo đó, các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định được quy định tại Điều 206 Bộ luật TTHS năm 2015 như sau:
- Tình trạng tâm thần của người bị buộc tội khi có sự nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của họ; tình trạng tâm thần của người làm chứng hoặc bị hại khi có sự nghi ngờ về khả năng nhận thức, khả năng khai báo đúng đắn về những tình tiết của vụ án
- Tuổi của bị can, bị cáo, bị hại nếu việc đó có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ án và không có tài liệu để xác định chính xác tuổi của họ hoặc có nghi ngờ về tính xác thực của những tài liệu đó
- Nguyên nhân chết người
- Tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe hoặc khả năng lao động
- Chất ma tuý, vũ khí quân dụng, vật liệu nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, tiền giả, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, đồ cổ
- Mức độ ô nhiễm môi trường.
Như vậy, khi thuộc một trong các trường hợp quy định trên hoặc khi xét thấy cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định (Điều 205 Bộ luật TTHS năm 2015)
(2) Trình tự thủ tục yêu cầu giám định thương tật
Trình tự, thủ tục tiến hành giám định thương tật được tiến hành theo các quy định pháp luật về giám định.
Tuỳ vào các trường hợp giám định thương tật khác nhau mà pháp luật chuyên ngành cũng có các quy định về trình tự, thủ tục thực hiện việc giám định thương tật là khác nhau.
Đối với hoạt động giám định thương tật trong vụ án hình sự sẽ được tiến hành như sau:
Chuẩn bị hồ sơ
Hồ sơ yêu cầu giám định phải tuân thủ theo Điều 26 Luật Giám định Tư pháp năm 2012 được sửa đổi bổ sung bởi khoản 16 Điều 1 Luật Giám định tư pháp sửa đổi 2020
- Văn bản yêu cầu giám định/đề nghị giám định;
- Các tài liệu, đồ vật có liên quan (nếu có);
- Bản sao giấy tờ chứng minh mình là đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án hình sự hoặc người đại diện hợp pháp của họ đến cá nhân, tổ chức thực hiện giám định
Trình tự thủ tục giám định
Bước 1. Người có quyền yêu cầu giám định thương tích hoặc Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định (khoản 1 Điều 207 Bộ luật TTHS năm 2015)
Đương sự hoặc người đại diện của họ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền ra quyết định trưng cầu giám định tỷ lệ thương tích, mức độ tổn hại sức khoẻ và khả năng lao động của người bị gây thương tích.
Người yêu cầu giám định thương tật phải gửi đơn yêu cầu và các tài liệu, chứng cứ kèm theo đến cơ quan có thẩm quyền (cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án…).
Ngoài ra, trong khi tiến hành thủ tục giám định thương tật, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định trưng cầu giám định khi thuộc một trong các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định hoặc khi xét thấy cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định (Điều 206 Bộ luật TTHS năm 2015)
Bước 2. Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám định tiếp nhận và thực hiện giám định theo yêu cầu.
Tiếp nhận yêu cầu giám định
Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được đơn đề nghị cơ quan tiến hành tố tụng phải xem xét, ra quyết định trưng cầu giám định.
Trường hợp không chấp nhận đề nghị thì thông báo cho người đã đề nghị giám định biết bằng văn bản và nêu rõ lý do. Hết thời hạn này hoặc kể từ ngày nhận được thông báo từ chối trưng cầu giám định của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thì người đề nghị giám định có quyền tự mình yêu cầu giám định ( khoản 1 Điều 207 Bộ luật TTHS năm 2015)
Thực hiện giám định
Việc giám định có thể tiến hành tại cơ quan giám định hoặc tại nơi tiến hành điều tra vụ án ngay sau khi có quyết định trưng cầu, yêu cầu giám định. Điều tra viện, Kiểm sát viên, Thẩm phán, người yêu cầu giám định có thể tham dự giám định nhưng phải báo trước cho người giám định biết (theo Điều 209 Bộ luật TTHS năm 2015)
Khi tiến hành giám định thương tật, cơ quan thực hiện việc giám định phải đảm bảo tuân thủ các quy định tại Thông tư 22/2019/TT-BYT:
- Nguyên tắc giám định (Điều 2 Thông tư 22/2019/TT-BYT)
- Nguyên tắc xác định tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể (Điều 3 Thông tư 22/2019/TT-BYT)
- Phương pháp xác định tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể (Điều 4 Thông tư 22/2019/TT-BYT)
Bước 3. Gửi kết quả giám định cho cơ quan đã trưng cầu hoặc người yêu cầu giám định.
Theo khoản 2 Điều 213 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì kết luận giám định của tổ chức được yêu cầu phải được gửi đến cơ quan đã ra quyết định trưng cầu hoặc cá nhân yêu cầu giám định về tỷ lệ thương tật trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra kết luận.
(3) Thời gian giám định thương tật là bao lâu?
Thời gian tiến hành thủ tục giám định thương tật giám định thương tật được quy định tại Điều 209 Bộ luật TTHS năm 2015:
- Thông thường thời hạn giám định không quá 01 tháng đối với trường hợp nguyên nhân chết người, mức độ ô nhiễm môi trường.
- Không quá 09 ngày đối với trường hợp liên quan đến tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe hoặc khả năng lao động. Tuổi của bị can, bị cáo, bị hại. Chất ma tuý, vũ khí quân dụng, vật liệu nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, tiền giả, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, đồ cổ.
- Không quá 03 tháng đối với trường hợp tình trạng tâm thần của người bị buộc tội khi có sự nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của họ; tình trạng tâm thần của người làm chứng hoặc bị hại khi có sự nghi ngờ về khả năng nhận thức, khả năng khai báo đúng đắn về những tình tiết của vụ án.
- Trường hợp việc giám định không thể tiến hành trong thời hạn nêu trên thì tổ chức, cá nhân tiến hành giám định phải kịp thời thông báo bằng văn bản, nêu rõ lý do.
Tóm lại, đương sự hoặc người đại diện của họ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền ra quyết định trưng cầu giám định tỷ lệ thương tích, người yêu cầu giám định thương tật phải gửi đơn yêu cầu và các tài liệu, chứng cứ kèm theo đến Cơ quan có thẩm quyền.
Ngoài ra, một số trường hợp bắt buộc hoặc khi xét thấy cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định.
