Hợp tác xã là một tổ chức đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Vậy, hợp tác xã hoạt động trong những lĩnh vực nào và tiêu chí để phân loại các hợp tác xã được quy định ra sao?
(1) Hợp tác xã là gì?
Theo quy định tại khoản 7 Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023, hợp tác xã được định nghĩa là tổ chức có tư cách pháp nhân do ít nhất 05 thành viên chính thức tự nguyện thành lập, hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội của thành viên, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững.
Theo đó, hợp tác xã hoạt động theo phương thức quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ.
(2) Lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã
Theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị định 113/2024/NĐ-CP, lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã được xác định theo ngành nghề kinh doanh chính mà hợp tác xã đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh.
Theo đó, căn cứ vào các ngành kinh tế được xác định theo quy định của pháp luật về thống kê, lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã được phân loại theo 04 nhóm lĩnh vực, bao gồm:
1- Lĩnh vực nông nghiệp:
- Ngành cấp 1 nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản;
- Ngành khai thác muối.
2- Lĩnh vực công nghiệp - xây dựng:
- Khai khoáng (trừ khai thác muối);
- Công nghiệp chế biến, chế tạo;
- Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí;
- Cung cấp nước; hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải;
- Xây dựng.
3- Lĩnh vực tài chính, ngân hàng và bảo hiểm:
- Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm
- Lĩnh vực thương mại - dịch vụ và lĩnh vực khác:
- Bán buôn và bán lẻ, sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác;
- Vận tải kho bãi; dịch vụ lưu trú và ăn uống;
- Thông tin và truyền thông; kinh doanh bất động sản;
- Hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ; hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ;
- Giáo dục và đào tạo;
- Y tế và hoạt động trợ giúp xã hội;
- Nghệ thuật vui chơi và giải trí;
- Hoạt động dịch vụ khác.
Việc xác định rõ ràng các lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã theo ngành nghề kinh doanh chính là cần thiết để đảm bảo rằng các hợp tác xã hoạt động hiệu quả và đúng mục đích. Điều này cũng giúp tạo ra một khung pháp lý vững chắc, hỗ trợ cho sự phát triển bền vững của hợp tác xã trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện đại.
Ngoài ra, việc phân loại này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các nguồn lực, chính sách hỗ trợ từ nhà nước, từ đó thúc đẩy sự phát triển của các hợp tác xã trong từng lĩnh vực cụ thể.
(3) Các tiêu chí để phân loại hợp tác xã
Theo khoản 2 Điều 4 Nghị định 113/2024/NĐ-CP, tiêu chí phân loại quy mô hợp tác xã dựa trên 03 yếu tố chính: số lượng thành viên, tổng nguồn vốn và doanh thu; cụ thể:
- Về số lượng thành viên:
Số lượng thành viên chính thức của hợp tác xã được xác định tại thời điểm ngày 14 tháng 12 (14/12) của năm trước liền kề.
Thông tin về số lượng thành viên chính thức được cập nhật trên Hệ thống thông tin quốc gia về hợp tác xã theo quy định của pháp luật về nội dung thông tin, việc cập nhật, khai thác và quản lý Hệ thống thông tin quốc gia về hợp tác xã.
- Về tổng nguồn vốn:
Tổng nguồn vốn của hợp tác xã được xác định trong báo cáo tài chính năm của hợp tác xã mà hợp tác xã nộp cho cơ quan quản lý thuế theo quy định của pháp luật về thuế. Trường hợp hợp tác xã hoạt động dưới 01 năm mà chưa có báo cáo tài chính năm nộp cho cơ quan quản lý thuế, tổng nguồn vốn được xác định căn cứ theo vốn điều lệ ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã;
- Về doanh thu:
Doanh thu của năm của hợp tác xã là tổng doanh thu bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ và thu nhập khác của hợp tác xã được xác định trên báo cáo tài chính năm của hợp tác xã mà hợp tác xã nộp cho cơ quan quản lý thuế theo quy định của pháp luật về thuế. Trường hợp hợp tác xã hoạt động dưới 01 năm hoặc trên 01 năm nhưng không có doanh thu thì hợp tác xã căn cứ vào tiêu chí tổng nguồn vốn quy định tại điểm b khoản này để xác định quy mô.
Việc phân loại quy mô hợp tác xã theo các tiêu chí cụ thể là cần thiết để đảm bảo sự quản lý hiệu quả và phù hợp với từng loại hình hợp tác xã. Các tiêu chí này không chỉ giúp nhà nước theo dõi và đánh giá hoạt động của hợp tác xã mà còn tạo điều kiện cho các hợp tác xã tự đánh giá và cải thiện hoạt động của mình.
Bên cạnh đó, việc cập nhật thông tin trên Hệ thống thông tin quốc gia về hợp tác xã đảm bảo tính minh bạch và dễ dàng trong việc tra cứu thông tin, từ đó tăng cường sự tin tưởng của các thành viên và cộng đồng đối với hoạt động của hợp tác xã.
Tổng kết lại, quy định về tiêu chí phân loại quy mô hợp tác xã trong Nghị định 113/2024/NĐ-CP là một bước tiến quan trọng trong việc phát triển mô hình hợp tác xã, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững và hiệu quả.
