Hỏi về vấn đề tranh chấp tài sản khi li hôn

Câu chuyện của tôi như sau :

Tôi có một ông dượng - chồng của dì tôi, ông ấy lấy vợ năm 1985, do gia đình ép cưới (thực chất theo lời ông kể lại thì ông không hề có tình cảm với bà vợ ấy trước khi lấy nhau). Họ lấy nhau và có một mặt con theo như mong muốn của mẹ chồng.

Hai năm sau đó ông gặp, yêu và sống như vợ chồng với dì tôi (họ có tổ chức đám cưới, và cả chụp ảnh). Dì tôi tuy biết ông đã có vợ con nhưng do yêu ông nên bất chấp gia đình phản đối, dì vẫn nhắm mắt ung chịu, sự việc này tất cả hai bên đều biết, kể cả người vợ kia (theo lời ông thì đó là điều kiện ông đặt ra khi đồng ý kết hôn với bà vợ đầu).

Do cả ba đều biết rõ và hai người phụ nữ cũng đồng ý nên tình trạng chồng chung giữa họ bắt đầu (tuy nói sống chung nhưng họ vẫn nhà ai nấy ở, và lưu ý là bà vợ đầu biết rõ và chấp nhận sống chung một chồng, chứ ông dượng tôi không hề ép buộc bà ấy).

Dì tôi vốn là dân làm ăn buôn bán, nên đồng thời cũng là người làm ra tiền chính trong nhà, bà có phụ giúp tiền nuôi nấng con cái và sinh hoạt của bà kia cùng đứa con (mãi về sau bà vợ đầu sinh thêm một đứa con gái nữa).

Sang đến năm 2000, do công việc làm ăn của dì tôi thuận lợi, một mặt có dượng phụ giúp, họ nắm thời cơ và phất lên rất nhanh. Sang đến năm 2002 thì ông mua thêm nhà và đất để dựng xưởng sản xuất kinh doanh.

Lúc này dì tôi chấp nhận cho dượng tôi rước bà vợ đầu cùng hai đứa con về để phụ giúp trông nom nhà cửa và đỡ đần việc làm ăn (bà ở nhà trông nom quản nhà, công việc nội trợ có người giúp việc lo). 

Đến năm 2004 thì công việc làm ăn sản xuất bị đình trệ do đối tác gặp vấn đề về kinh tế, dượng tôi chuyển sang kinh doanh nhà đất và việc làm ăn tương đối khá. Công việc vẫn do dì tôi phụ giúp, bà vợ đầu vẫn chỉ ở nhà lo trông nom nhà cửa.

Khoảng thời gian đến năm 2008 thì gia đình thường xuyên xảy ra hiềm khích, dì tôi cùng 2 đứa con có rời khỏi gia đình một vài lần nhưng rồi lại quay về, nguyên nhân ra sao tôi không tiện hỏi rõ, nên cũng chỉ biết chung quy đại khái như thế. 

Sang đến đầu năm 2010 thì mẹ của dượng qua đời, tang sự qua được khoảng 5, 6 tháng (vẫn chưa đến giỗ đầu) thì bà vợ đầu do cãi vã với dượng (nguyên nhân là vì đứa con gái của bà), bà ấy tuyên bố li dị và rời khỏi nhà.

Ban đầu dượng tôi nghĩ là vẫn như mọi lần, cãi nhau rồi bỏ đi, một thời gian sau họ lại về. Nhưng lần này bà ấy lại làm thật, bà tố cáo ông tội song hôn, bạo hành gia đình (dượng tôi nóng tính, lúc cãi nhau có hay tát con cái và vợ) và đòi li dị chia một nửa tài sản với ông.

Hiện nay họ vẫn còn trong giai đoạn hòa giải, tòa án vẫn chưa thụ lý chấp thuận cho họ li dị.

+ Có thể cho phép tôi hỏi, giả sử như hai bên đã đồng ý sống chung (hơn 20 năm), nhưng bây giờ bà vợ đầu mới kiện dượng tôi tội song hôn, thì tòa án có thụ lý vả giải quyết cho bà ấy thắng kiện không?

- Nếu họ li dị thành, thì tài sản sẽ chia đôi cho hai người (mặc dù bà vợ chỉ ở nhà trông nhà, không hề làm ra tiền của hay tham gia phụ giúp kinh doanh) có phải không? Và dì tôi, người làm ra tiền của trong nhà hoàn toàn không được chia?

Và tôi có mấy vấn đề muốn hỏi như sau :

- Ngày trước lúc dì dượng tôi mua đất lập xưởng, do không có hiện vật thế chấp nên họ không thể vay ngân hàng, họ có mượn của má tôi khoảng 1000 lượng vàng (má tôi có thân nhân ở nước ngoài, bà nội tôi có gửi tiền dollar về vài lần, má tôi không dùng và đổi ra vàng để dành), và đồng thời dì tôi cũng có bỏ ra 4000 lượng vàng (tiền của bà ngoại tôi để lại cho ba đứa con gái, nhưng hai người chị bao gồm dì thứ bảy của tôi và má tôi đồng ý cho dì tôi lấy để làm ăn, vì họ đều có gia đình và công việc làm ăn ổn định, đời sống rất khá giả), tổng cộng là 5000 lượng để mua đất, xây dựng nhà xưởng và mua máy móc sản xuất.

Dượng tôi có làm giấy tay cam kết sẽ hoàn trả trong 5 năm, nhưng do công việc bận rộn, họ cũng khá lên nên má tôi cũng không đòi gấp. Bà hứa cho số tiền đó cho tôi sau này làm ăn, thế nên giấy nợ được lập lại và chuyển sang tôi. Nay do giữa dượng và bà vợ lớn có tranh chấp tài sản, tôi muốn giải quyết số nợ đó trước thì phải làm sao?

- Dì tôi có tâm sự với tôi, rằng bà đã dọn ra ở riêng từ lúc mẹ chồng mất, đột nhiên họ đòi li dị chia tài sản, bà có phần nghi ngờ ông cùng bà vợ kia rắp tâm muốn xóa bỏ số tiền mà bà đã bỏ ra làm vốn để kinh doanh (4000 lượng vàng, số tiền đó do là của cả 3 người nên có làm giấy nợ rõ ràng).

Bà có thể đòi trước khi họ li dị được không (vì bà sợ sau khi chia tài sản rồi, dượng tôi sẽ không đủ khả năng trả lại số tiền đó cho bà.

- Vì thời điểm vay mượn, dượng tôi mượn vàng (thời điểm 2000, vàng khoảng 4 - 5 triệu đồng 1 lượng), thì bây giờ bà có thể đòi trả bằng vàng được không?

Xin cảm ơn!

Lần trước rất cảm ơn luật sư đã trả tôi về vấn đề tôi đã nêu ra trong thắc mắc Vấn đề tranh chấp tài sản khi li hôn, vì tôi không thể trả lời bài viết trước nên đành phải tạo một bài viết mới để hỏi riêng luật sư.

Vụ việc lần trước nhờ luật sư đưa ra các giải đáp khá thỏa đáng nên dì tôi và tôi đã làm đơn để xin đòi lại số tiền chúng tôi đã cho vay. Vụ việc đang chờ tòa án giải quyết, vì thế tôi rất mong có thể mời luật sư làm luật sư riêng để tư vấn cho tôi lẫn dì tôi để theo vụ kiện này.

Rất cảm ơn nếu luật sư có thể cho tôi biết số điện thoại lẫn địa chỉ văn phòng để tôi có thể trực tiếp liên lạc với luật sư. Tôi rất cảm ơn!

Chào Chị Klein!

Theo như những gì chị trình bày trong câu chuyện nêu trên cùng với sự tư vấn của Luật sư Thùy Vân tôi xin có những nhận đình trong vụ việc này như sau:

Rõ ràng nếu theo xu hướng như Luật sư đã phân tích, và theo cách giải quyết thông thường của Tòa án thì trong trường hợp này Dì của bạn không phải là vợ hợp pháp với đối với ông "dượng" của bạn (như Luật sư Vân đã phân tích ở trên).

Như vậy mối quan hệ về tài sản giữa dì, dượng của bạn chỉ nằm ở mức quan hệ sở hữu chung theo phần (tức không phải là tài sản chung của vợ chồng), điều này ảnh hưởng đến việc số tài sản được chia giữa dì, dượng của bạn. Trong vụ việc này tôi chia thành hai trường hợp có thể xảy ra như thế này.

Thứ nhất, nếu Tòa án tuyên hủy việc kết hôn trái pháp luật, thì việc chia tài sản không có gì thay đổi, chỉ cần chứng minh những gì là tài sản chung trong thời kì giữa dì,dượng của bạn chung sống và sở hữu chung thì sẽ được chia đôi (lưu ý là có xem xét đến công sức đóng góp của mỗi người trong từng trương hợp cụ thể). Tôi thấy cách tư vấn của Luật sư nêu trên thiên về cách xử lý như thế này.

Trường hợp thứ hai, nếu làm được như thế này thì sẽ có nhiều lợi ích hơn cho dì (trong vấn đề chia tài sản) của bạn tuy có điều là hơi khó. Bạn phải nhờ luật sư chứng minh rằng dì và dượng của bạn vẫn có thể được công nhận là vợ chồng hợp pháp.

Như bạn đã nêu ở trên "Tôi có một ông dượng - chồng của dì tôi, ông ấy lấy vợ năm 1985, do gia đình ép cưới (thực chất theo lời ông kể lại thì ông không hề có tình cảm với bà vợ ấy trước khi lấy nhau). Họ lấy nhau và có một mặt con theo như mong muốn của mẹ chồng. 

Hai năm sau đó ông gặp, yêu và sống như vợ chồng với dì tôi (họ có tổ chức đám cưới, và cả chụp ảnh). Dì tôi tuy biết ông đã có vợ con nhưng do yêu ông nên bất chấp gia đình phản đối, dì vẫn nhắm mắt ung chịu, sự việc này tất cả hai bên đều biết, kể cả người vợ kia (theo lời ông thì đó là điều kiện ông đặt ra khi đồng ý kết hôn với bà vợ đầu)".

Vậy theo tôi, bạn, dì của bạn nên có những tác động để dượng của bạn khởi kiện việc kết hôn giửa ông và người vợ đầu của mình là việc kết hôn trái pháp luật (việc này phải chứng minh cụ thể theo hướng là vi phạm điều kiện kết hôn do có sự cưỡng ép từ một số người có liên quan-hơi khó, nhưng không phải là không thể).

Việc này phải được tiến hành trước khi Tòa án thụ lý đơn giải quyết việc bà vợ cũ yêu cầu hủy hôn vì vi phạm chế độ hôn nhân gia đình (song hôn). Cái này thì cũng đòi hỏi phải hết sức khéo léo và có tính toán (có thể bạn nhấn nhịn để cho việc hòa giải thành công, mọi chuyện vẫn như cũ vì việc này hiện tại đang được tiến hành ở cấp hòa giải, tức là cũng đã có sự tham gia của pháp luật....sau đó bạn mới tác động để dượng của bạn có những việc làm như trên).

Nếu thành công, thì dì của bạn sẽ là vợ hợp pháp với dượng của bạn, việc này sẽ có nhiều lợi thế hơn trong việc chia tài sản nếu dì của bạn "ly hôn", lúc này khối tài sản chung giữa hai người gồm khối tài sản chung hiện có + một nữa tài sản có được với bà vợ trước (kể từ thời điểm kết hôn-1987)...

Tôi đang muốn hướng bạn đến cách áp dụng Nghị Quyết 02 ngày 23/12/2000. Vì việc này tương đối lâu và cũng có nhiều điểm chưa thật sự rõ ràng nên có thể có nhiều cách để "lách luật".
Về trường hợp xử lý các tình huống vay,...thì Luật sư đã tư vấn cho bạn rồi.

Tóm lại, theo tôi việc bạn nên gặp trực tiếp Luật sư là cần thiết để có được kết quả tốt nhất.
Chúc bạn thành công. Trân trọng!

Chào Luật sư!

Hiện nay trong hệ thống văn bản pháp luật thì chưa có sự giải thích thật cụ thể trong trường hợp như trên, và tôi cũng nhận thấy rằng tuy Luật hôn nhân và gia đình có rất nhiều điểm liên quan đến Luật dân sự nhưng riêng về thời hiệu khởi kiện cho việc "hủy kết hôn do vi phạm điều kiện kết hôn là không có".

Như tôi nhận định ngay từ đầu, việc này không hề đơn giản vì nếu để áp dụng được theo hướng dẫn tại đoạn 2 điểm  d.3, mục 2, Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP thì chúng ta phải chứng minh được theo trình tự, một số điều kiện mà văn bản hướng dẫn này đưa ra (theo hướng có lợi cho người phụ nữ chung sống về sau).

Về ý kiến của Luật sư khi nhận định rằng: "cuộc hôn nhân đầu đã có con chung nên không thể chứng minh đây là cuộc hôn nhâfn bị cưỡng ép kết hôn như ý kiến của bạn".

Vì Luật sư không đưa ra căn cứ pháp lý rõ ràng nên tôi cũng chưa biết là có thật sự đúng hay chưa (tôi thấy trong phần hướng dẫn thì Luật sư rất hay đưa các căn cứ, mà lần này thì chưa có nêu nên tôi vẫn chưa biết phải suy nghĩ như thế nào). Cũng vì như vậy mà tôi chỉ suy đoán trong trường hợp mà Luật sư đã nhận định.

Theo tôi, việc có con chung hay không thì cũng không chắc để có thể kết luận cho việc không thể khởi kiện về việc vi phạm đăng ký kết hôn trong trường hợp trên, rõ ràng khi người chồng khởi kiện với lý do bị cưỡng ép thì có nghĩ là lúc đó không có sự tự nguyện trong việc kết hôn, vậy việc có con thì cũng chưa chắc đã là sự tự nguyện, để lấy đó làm căn cứ cho việc chứng minh là người chồng không bị cưỡng ép.

Hơn nữa việc có con có thể có trước hoặc sau thời kì hôn nhân, có thể là con trong giá thú hay ngoài giá thú, cho dù có vi phạm điều kiện gì đi nữa thì đứa con vẫn sẽ là con chung của hai người, việc này tôi thấy không liên quan khi Luật sư đưa ra làm cơ sở để chứng mimh cho vấn đề trên.

Thật sự là tôi chưa tìm thấy cơ sở pháp lý cho vấn đề mà Luật sư nêu ra, rất mong Luật sư cho ý kiến để tôi có thể được học hỏi thêm.

Xin trân trọng cảm ơn Luật sư!

Chào Luật sư!

Căn cứ mà Luật sư viện dẫn vẫn mang tính hợp lý riêng của nó, tuy nhiên yếu tố có con chung, tài sản chung, không yêu cầu giải quyết sự sớm hơn...nó không chứng minh nhiều cho việc vợ chồng đã thông cảm, tiếp tục chung sống với nhau như tình huống nêu trên.

Việc yêu cầu hủy hôn, tuy khó nhưng vẫn có những căn cứ chứng minh, ví dụ việc ông chồng chỉ sống với bà vợ cũ được 2 năm, ông ta đã chung sống với người khác...trong trường hợp trên tôi nghĩ chúng ta vẫn có thể áp dụng đoạn 1, điểm d.2 "sống không có tình cảm vợ chồng".

Vì tôi đang nghĩ là phải dùng những căn cứ khác nhau nhằm bảo vệ cho người "vợ" mới, nên đương nhiên cách suy nghĩ của tôi mang nhiều yếu tố chủ quan.

Tôi nghĩ Luật sư không thể căn cứ vào việc có con, hay tài sản chung để xử lý trong vụ việc này, hơn nữa theo đoạn 2 điểm D.2 mà luật sư nêu ra, nó còn có ý nghĩ là Tòa án sẽ không tuyên hủy hôn nếu có sự yêu cầu từ người khác (không phải là vợ chồng) mà trong trường hợp vợ chồng đã thông cảm cho nhau, sống hòa thuận và tại thời điểm hiện tại không có mâu thuẩn gì hay không có khiếu nại gì.

Trân trọng!