Khi áp dụng một văn bản quy phạm pháp luật thì việc xác định khi nào văn bản có và hết hiệu lực để áp dụng là một điều rất quan trọng, bên cạnh đó khi có sự mâu thuẫn giữa hai văn bản cùng quy định một nội dung thì áp dụng như thế nào? Những thắc trên sẽ được giải đáp bởi nội dung dưới đây, mọi người cùng tham khảo.
I. Thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật
- Được quy định tại văn bản đó nhưng:
+ Không sớm hơn 45 ngày kể từ ngày thông qua hoặc ký ban hành đối với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước trung ương;
Ví dụ: Ngày 24/12/2018 Chính phủ ban hành Nghị định 165/2018/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính.
Ngày hiệu lực văn bản này có hiệu lực không sớm hơn ngày 07/02/2019.
Văn bản có hiệu lực vào ngày 10/02/2019.
+ Không sớm hơn 10 ngày kể từ ngày ký ban hành đối với văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
Ví dụ: Ngày 07/12/2018 Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Nghị quyết 24/2018/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ chi phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho bệnh nhân phong của Khu điều trị phong Bến Sắn.
Ngày hiệu lực văn bản này có hiệu lực không sớm hơn ngày 17/12/2018.
Văn bản này có hiệu lực ngày 01/01/2019
+ Không sớm hơn 07 ngày kể từ ngày ký ban hành đối với văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện và cấp xã.
- Ngoại lệ: có thể có hiệu lực kể từ ngày thông qua hoặc ký ban hành nếu văn bản quy phạm pháp luật được ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn. Nhưng văn bản đó vẫn phải đáp ứng một số điều kiện sau:
+ Phải được đưa tin trên phương tiện thông tin đại chúng;
+ Phải được đăng ngay trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan ban hành
+ Đăng Công báo nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc Công báo tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chậm nhất là sau 03 ngày kể từ ngày công bố hoặc ký ban hành.
II. Hiệu lực trở về trước của văn bản quy phạm pháp luật
|
Áp dụng hiệu lực trở về trước
|
Không áp dụng hiệu lực trở về trước
|
|
+ Luật, nghị quyết của Quốc hội,
+ Văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan trung ương
Đồng thời chỉ được áp dụng hiệu lực trở về trước trong trường hợp thật cần thiết để bảo đảm lợi ích chung của xã hội, thực hiện các quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân
* Ví dụ: Công văn 80/TANDTC-PC năm 2016 về xử lý hành vi đánh bạc trái phép dưới 5.000.000 đồng do Tòa án nhân dân tối cao ban hành. Công văn quy định áp dụng Điều 25 Bộ luật Hình sự 1999 nếu vụ án đang trong giai đoạn xét xử kể từ ngày 09-12-2015 (ngày công bố Bộ luật hình sự năm 2015) đến hết ngày 30-6-2016 đối với người thực hiện hành vi đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật trị giá dưới 5.000.000 đồng.
|
+ Quy định trách nhiệm pháp lý mới đối với hành vi mà vào thời điểm thực hiện hành vi đó pháp luật không quy định trách nhiệm pháp lý;
Ví dụ: Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về Tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại nhưng Bộ luật Hình sự 1999 thì không.
Một người thực hiện hành vi tổ chức mang thai hộ vào trước thời điểm có hiệu lực của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 (trước ngày 01/01/2018) thì người đó sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
+ Quy định trách nhiệm pháp lý nặng hơn
+ Văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp, chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt
|
III. Áp dụng văn bản quy phạm pháp luật
+ Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực.
Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực.
Trong trường hợp quy định của văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó. Điều này thấy rõ trong nhất trong Bộ luật Hình sự như nội dung của Công văn 04/TANDTC-PC năm 2018 về áp dụng Bộ luật Hình sự năm 2015 và Nghị quyết 41/2017/QH14 do Tòa án nhân dân tối cao ban hành có nội dung quy định vẫn áp dụng Bộ luật Hình sự 2015:
b) Các điều khoản của Bộ luật Hình sự năm 2015 xóa bỏ một tội phạm, một hình phạt, một tình tiết tăng nặng; quy định hình phạt nhẹ hơn, tình tiết giảm nhẹ mới; miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt, giảm hình phạt, xóa án tích và các quy định khác có lợi cho người phạm tội thì được áp dụng đối với cả những hành vi phạm tội xảy ra trước 0 giờ 00 phút ngày 01 tháng 01 năm 2018 mà sau thời điểm đó mới bị phát hiện, đang bị điều tra, truy tố, xét xử hoặc đối với người đang được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt, xóa án tích;
+ Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
+ Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.
+ Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra, trước ngày văn bản có hiệu lực thì áp dụng văn bản mới.
Ví dụ: Hình phạt tại Bộ luật Hình sự 2015 với một số tội thấp hơn khi đối chiếu với hình phạt của tội đó quy định tại Bộ luật Hình sự. Mặc dù tội đó xảy ra trước ngày có hiệu lực của Bộ luật Hình sự 2015 nhưng vẫn được áp dụng vì nó giảm nhẹ tội cho người phạm tội.
+ Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.
Mình sẽ bổ sung thêm một số nội dung nữa ở phần bình luận, mọi người chú ý đón xem.
