Hiện nay, trọng tài thương mại là một phương thức giải quyết tranh chấp được nhiều người sử dụng, nó cũng góp phần giảm sức nặng trong việc giải quyết tranh chấp cho cơ quan tố tụng nhà nước. Theo Khoản 1 Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010, tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thỏa thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp. Thỏa thuận trọng tài có thể là điều khoản ghi trong hợp đồng hoặc thỏa thuận riêng hoặc được xác lập bằng một hợp đồng riêng biệt. Việc xác lập thỏa thuận trọng tài có thể được thỏa thuận trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp, nhưng phải có sự đồng thuận của các bên.
Hình thức thỏa thuận trọng tài: (Điều 16, Luật Trọng tài thương mại 2010)
"Thỏa thuận trọng tài có thể được xác lập dưới hình thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới hình thức thỏa thuận riêng.
Thoả thuận trọng tài phải được xác lập dưới dạng văn bản. Các hình thức thỏa thuận sau đây cũng được coi là xác lập dưới dạng văn bản:
a) Thoả thuận được xác lập qua trao đổi giữa các bên bằng telegram, fax, telex, thư điện tử và các hình thức khác theo quy định của pháp luật;
b) Thỏa thuận được xác lập thông qua trao đổi thông tin bằng văn bản giữa các bên;
c) Thỏa thuận được luật sư, công chứng viên hoặc tổ chức có thẩm quyền ghi chép lại bằng văn bản theo yêu cầu của các bên;
d) Trong giao dịch các bên có dẫn chiếu đến một văn bản có thể hiện thỏa thuận trọng tài như hợp đồng, chứng từ, điều lệ công ty và những tài liệu tương tự khác;
đ) Qua trao đổi về đơn kiện và bản tự bảo vệ mà trong đó thể hiện sự tồn tại của thoả thuận do một bên đưa ra và bên kia không phủ nhận.
Thoả thuận trọng tài hoàn toàn độc lập với hợp đồng. Việc thay đổi, gia hạn, hủy bỏ hợp đồng, hợp đồng vô hiệu hoặc không thể thực hiện được không làm mất hiệu lực của thoả thuận trọng tài."
Trong một số trường hợp thỏa thuận trọng tài vẫn có thể bị vô hiệu, cụ thể như sau:
Thứ nhất, tranh chấp phát sinh trong các lĩnh vực không thuộc thẩm quyền của Trọng tài, đó là: Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại; Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại; Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài. Như vậy không phải tất cả các tranh chấp đều được giải quyết bằng trọng tài thương mại mà nhất thiết phải nằm trong các trường hợp pháp luật cho phép;
- Thứ hai, Người xác lập thỏa thuận trọng tài không có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, tức là người xác lập thỏa thuận trọng tài khi không phải là người đại diện theo pháp luật hoặc không phải là người được ủy quyền hợp pháp hoặc là người được ủy quyền hợp pháp nhưng vượt quá phạm vi được ủy quyền. Hoặc người xác lập không có năng lực hành vi dân sự. Tóm lại là các trường hợp về chủ thể như một giao dịch dân sự thông thường theo Bộ luật dân sự;
- Thứ ba, hình thức của thoả thuận trọng tài không phù hợp với quy định tại Điều 16 Luật Trọng tài thương mại như đã trình bày ở trên;
- Thứ tư, thỏa thuận trọng tài vi phạm điều cấm của pháp luật, là thỏa thuận thuộc trường hợp quy định tại Điều 123 của Bộ luật dân sự 2015.
