Theo Quyết định 758/2024/QĐ-CTN của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024, những phạm nhân đã chấp hành ít nhất 1/3 mức án được đề nghị hưởng đặc xá với một số điều kiện nhất định.
(1) Điều kiện đặc xá cho những người đang chấp hành án phạt tù
Theo khoản 1 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN, người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện sau đây:
- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự;
- Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí;
- Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng;
- Đã hoàn thành hoặc thực hiện một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn, chưa có điều kiện thi hành phần còn lại theo quy định pháp luật đối với các tội không phải tham nhũng;
- Đối với nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại không thuộc sở hữu Nhà nước, cần có sự đồng ý của người được thi hành án để hoãn thi hành án hoặc không yêu cầu thi hành án đối với tài sản đó;
- Khi được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự;
Ngoài những điều kiện trên, phạm nhân phải đáp ứng được điều kiện về thời gian đã chấp hành mức án của mình, cụ thể:
- Đã chấp hành ít nhất 1/2 thời gian án phạt tù có thời hạn, không tính thời gian được giảm hoặc đã thụ án ít nhất 15 năm đối với án chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, thời gian được giảm sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn cũng không được tính vào thời gian đã chấp hành.
- Đã chấp hành ít nhất 2/3 thời gian án phạt tù có thời hạn, không tính thời gian được giảm. Đối với án chung thân đã giảm xuống tù có thời hạn, cần chấp hành ít nhất 18 năm, và thời gian được giảm sau đó cũng không được tính vào thời gian đã chấp hành đối với:
+ Người phạm các tội: phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết; tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân;
+ Người bị kết án từ 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của Bộ luật Hình sự 2015 do cố ý;
+ Người bị kết án từ 07 năm tù trở lên về tội cướp tài sản; tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; tội sản xuất trái phép chất ma túy; tội mua bán trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy của Bộ luật Hình sự 2015.
Theo đó, những phạm nhân đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá khi đạt đủ các điều kiện nêu trên và không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 4 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN.
(2) Điều kiện đặc xá cho những người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù
Theo khoản 2 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN, những người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được đề nghị đặc xá khi đáp ứng được các điều kiện sau:
- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự trong thời gian chấp hành án phạt tù trước khi có quyết định tạm đình chỉ;
- Chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật trong thời gian được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù;
- Các điều kiện quy định tại các điểm c, d, đ, e và g khoản 1 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN;
- Có thời gian chấp hành án phạt tù quy định tại điểm b khoản 1 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN.
Nhìn chung, điều kiện được đề nghị đặc xá của những người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù cũng khá tương đồng với những người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.
(3) Những trường hợp đã chấp hành ít nhất 1/3 mức án được đề nghị hưởng đặc xá
Theo khoản 3 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN, những đối tượng gồm:
- Phạm nhân bị kết án phạt tù có thời hạn đã chấp hành ít nhất 1/3 thời gian
- Phạm nhân bị kết án chung thân được giảm xuống tù có thời hạn đã chấp hành ít nhất 13 năm.
- Đã chấp hành ít nhất 2/5 án phạt tù có thời hạn hoặc 16 năm cho án phạt tù chung thân đối với các người phạm các tội: phá hoại đoàn kết dân tộc; tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân.
Theo đó, những đối tượng trên sẽ được đề nghị hưởng đặc xá nếu thuộc các trường hợp sau đây:
- Lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù, có xác nhận của trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc cơ quan có thẩm quyền khác;
- Người có công với cách mạng, người được tặng thưởng danh hiệu Dũng sĩ trong kháng chiến chống Mỹ;
- Người được tặng thưởng một trong các danh hiệu: Anh hùng Lao động, Nhà giáo nhân dân, Thầy thuốc nhân dân, Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ nhân nhân dân
- Người được tặng thưởng một trong các loại Huân chương, Huy chương Kháng chiến;
- Cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng liệt sĩ khi còn nhỏ;
- Con của Bà mẹ Việt Nam anh hùng
- Cha, mẹ, vợ, chồng, con của người có công giúp đỡ cách mạng được tặng Kỷ niệm chương “Tổ quốc ghi công” hoặc Bằng “Có công với nước”;
- Người đang mắc bệnh hiểm nghèo, người đang ốm đau thường xuyên mà không tự phục vụ bản thân;
- Khi phạm tội là người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN;
- Người từ đủ 70 tuổi trở lên;
- Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và bản thân là lao động duy nhất trong gia đình;
- Phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi đang ở với mẹ trong trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ;
- Người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng theo quy định của pháp luật về người khuyết tật; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của pháp luật về dân sự.
Ngoài ra, những người này còn phải đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại điểm a, c, d, đ, e, g khoản 1 và các điểm a, c, d khoản 2 Điều 3 Quyết định 758/2024/QĐ-CTN để được đề nghị đặc xá trong năm 2024.
