Luật Đất đai 2024 bắt đầu có hiệu lực từ 01/01/2025 đã sửa đổi, bổ sung rất nhiều Điều luật so với Luật đất đai 2013.Trong đó có những điểm mới trong quy định về hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Xem thêm: Quy định mới về bồi thường khi thu hồi đất nông nghiệp theo Luật Đất đai 2024
(1) Những điểm mới về hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
Nhà nước đã đưa ra 4 hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, nhiều hơn 2 hình thức so với Luật Đất đai 2013, 4 hình thức đó được quy định tại khoản 2 Điều 91 Luật Đất đai 2024 cụ thể như sau:
- Giao đất có cùng mục đích sử với loại đất thu hồi, trường hợp không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi, do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
- Trường hợp người có đất thu hồi có nhu cầu bồi thường bằng tiền thì sẽ được bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng.
- Người có đất thu hồi có nhu cầu bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với đất thu hồi và địa phương có quỹ đất thì được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng
- Người có đất thu hồi có nhu cầu bồi thường bằng nhà ở, nếu địa phương có quỹ nhà ở thì được xem xét bồi thường bằng nhà ở.
Ngoài ra, theo khoản 7 Điều 91 Luật Đất đai 2024, khi Nhà nước thu hồi đất, nếu phần diện tích còn lại của thửa đất nhỏ hơn diện tích tối thiểu mà UBND cấp tỉnh quy định, nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi thì sẽ được UBND cấp có thẩm quyền thu hồi, bồi thường và hỗ trợ, quản lý diện tích đất này theo quy định của pháp luật.
Nhìn chung, việc quy định cụ thể thêm 2 hình thức bồi thường đất có mục đích sử dụng khác và bồi thường nhà ở sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho người dân có đất thu hồi nhanh chóng tái định cư, ổn định cuộc sống.
Điển hình như trường hợp bị thu hồi đất nông nghiệp, thay vì được bồi thường đất nông nghiệp ở xa thì nay người dân có thể nhận bồi thường đất phi nông nghiệp để chuyển đổi đổi nghề nghiệp từ nông nghiệp sang sản xuất, thương mại, dịch vụ giúp họ có được cuộc sống được thuận lợi hơn.
Phương án bồi thường bằng nhà ở có lẽ sẽ ít được bồi thường trong thực tế vì quỹ nhà ở còn hạn chế trong nhiều địa phương. Tuy nhiên Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đang có quỹ nhà tái định cư chưa sử dụng, người có đất thu hồi có thể được nhận bồi thường bằng nhà ở tái định cư nếu có nhu cầu.
Hình ảnh khu tái định cư Vĩnh Lộc B, Bình Chánh
Xem thêm: Quy định mới về bồi thường khi thu hồi đất nông nghiệp theo Luật Đất đai 2024
(2) Sau bao lâu người dân được nhận bồi thường từ việc Nhà nước thu hồi đất.
Theo Điều 94 Luật Đất đai 2024, kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư do Nhà nước bảo đảm.
Việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ được trả trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có hiệu lực thi hành, cơ quan, đơn vị, tổ chức thực hiện bồi thường phải chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ cho người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản.
Nếu tiền bồi thường, hỗ trợ bị chậm thì khi thanh toán tiền bồi thường ,hỗ trợ, người có đất thu hồi hoặc chủ chủ sở hữu tài sản được nhận thêm khoản tiền chậm trả tính trên số tiền chậm trả và thời gian chậm trả.
Trường hợp người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản không nhận tiền theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được duyệt hoặc đất thu hồi, tài sản thu hồi đang có tranh chấp thì tiền bồi thường sẽ được gửi vào tài khoản ngân hàng theo lãi suất không kỳ hạn. Tiền lãi từ khoản tiền bồi thường, hỗ trợ được trả cho người có quyền sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản.
Trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải chỉnh sửa mà có chỉnh sửa giá đất, tài sản liên quan thì lúc ban hành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư mà giá đất, giá tài sản thu hồi thấp hơn so với lúc phê duyệt thì áp dụng giá bồi thường theo phương án đã phê duyệt. Các nội dung khác không phải là giá đất thì vẫn thực hiện theo quy định của pháp luật.
Lưu ý, người sử dụng đất được bồi thường Nhà nước thu hồi mà chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với Nhà nước thì sẽ bị trừ đi khoản tiền chưa thực hiện nghĩa vụ vào trong tiền bồi thường để trả lại cho Nhà nước.
Nhìn chung, các điều khoản về Chi trả phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Luật Đất đai 2024 và Luật Đất đai 2013 có các điểm tương đồng nhau về thời hạn bồi thường, về trường hợp mà Nhà nước chậm trả và trường hợp khấu trừ tiền chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất vào tiền bồi thường.
Tuy nhiên Luật Đất đai 2024 có thêm 02 trường hợp trong công tác chi trả tiền bồi thường, hỗ trơ, tái định cư là:
- Trường hợp về đất thu hồi, tài sản thu hồi đang trong diện tranh chấp thì sẽ gửi vào tài khoản ngân hàng của nhà nước và được tính lãi.
- Trường hợp giá đất, tài sản thu hồi lúc ban hành quyết định thấp hơn lúc phê duyệt thì bồi thường theo giá lúc phê duyệt.
Các quy định trên cho thấy Nhà nước muốn tạo nhiều điều kiện thuận lợi nhất có thể cho những người có đất bị thu hồi, giúp cho đời sống người dân nhanh chóng ổn định hoặc có phần tốt hơn so với trước khi bị thu hồi đất. Đây là một điểm sáng trong tư duy luật pháp, gỡ bỏ các xung đột khi Nhà nước ra quyết định thu hồi đất.
Xem thêm: Quy định mới về bồi thường khi thu hồi đất nông nghiệp theo Luật Đất đai 2024
