Sáng chế là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên. Khi đã tạo ra được giải pháp kỹ thuật thì cá nhân tạo ra sáng chế hoặc cá nhân, tổ chức đầu tư để tạo ra các sáng chế cần đăng ký bảo hộ sáng chế nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
1. Điều kiện bảo hộ đối với sáng chế
Theo Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì sáng chế được bảo hộ dưới hai hình thức là Bằng độc quyền sáng chế và Bằng độc quyền giải pháp hữu ích, mỗi hình thức sẽ có điều kiện cụ thể:
Đối với sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp Bằng độc quyền sáng chế nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Có tính mới;
- Có trình độ sáng tạo;
- Có khả năng áp dụng công nghiệp.
Đối với sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích nếu không phải là hiểu biết thông thường và đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Có tính mới;
- Có khả năng áp dụng công nghiệp.
Bên cạnh đó để bảo đảm lợi ích xã hội và các đối tượng không giải quyết được vấn đề đặt ra sẽ không được bảo hộ với danh nghĩa sáng chế (Điều 59 Luật Sở hữu trí tuệ 2005):
- Phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học;
- Sơ đồ, kế hoạch, quy tắc và phương pháp để thực hiện các hoạt động trí óc, huấn luyện vật nuôi, thực hiện trò chơi, kinh doanh; chương trình máy tính;
- Cách thức thể hiện thông tin;
- Giải pháp chỉ mang đặc tính thẩm mỹ;
- Giống thực vật, giống động vật;
- Quy trình sản xuất thực vật, động vật chủ yếu mang bản chất sinh học mà không phải là quy trình vi sinh;
- Phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật.
2. Hồ sơ đăng ký bảo hộ sáng chế
Theo quy định pháp luật thì quyền sở hữu công nghiệp đối với bằng sáng chế được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên (khoản 1 Điều 2 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Sở hữu trí tuệ sửa đối 2019). Vậy để được cấp văn bằng bảo hộ sáng chế thì cần chuẩn bị hồ sơ như thế nào?
Hồ sơ đăng ký sở hữu công nghiệp đối với bằng sáng chế bao gồm các tài liệu sau đây (Điều 100, 102 Luật Sở hữu trí tuệ 2005):
- Tờ khai đăng ký theo mẫu quy định;
- Tài liệu xác định sáng chế cần bảo hộ trong đơn đăng ký sáng chế bao gồm bản mô tả sáng chế và bản tóm tắt sáng chế. Bản mô tả sáng chế gồm phần mô tả sáng chế và phạm vi bảo hộ sáng chế.
- Giấy uỷ quyền, nếu đơn nộp thông qua đại diện;
- Tài liệu chứng minh quyền đăng ký, nếu người nộp đơn thụ hưởng quyền đó của người khác;
- Tài liệu chứng minh quyền ưu tiên, nếu có yêu cầu hưởng quyền ưu tiên. Tài liệu này bao gồm: Bản sao đơn hoặc các đơn đầu tiên có xác nhận của cơ quan đã nhận đơn đầu tiên; Giấy chuyển nhượng quyền ưu tiên nếu quyền đó được thụ hưởng từ người khác.
- Chứng từ nộp phí, lệ phí.
Trong đó, phần mô tả sáng chế phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Bộc lộ đầy đủ và rõ ràng bản chất của sáng chế đến mức căn cứ vào đó người có hiểu biết trung bình về lĩnh vực kỹ thuật tương ứng có thể thực hiện được sáng chế đó;
- Giải thích vắn tắt hình vẽ kèm theo, nếu cần làm rõ thêm bản chất của sáng chế;
- Làm rõ tính mới, trình độ sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp của sáng chế.
Đối với phạm vi bảo hộ sáng chế phải được thể hiện dưới dạng tập hợp các dấu hiệu kỹ thuật cần và đủ để xác định phạm vi quyền đối với sáng chế và phải phù hợp với phần mô tả sáng chế và hình vẽ. Bản tóm tắt sáng chế phải bộc lộ những nội dung chủ yếu về bản chất của sáng chế.
Như vậy, để một sáng chế được bảo hộ thì sáng chế đó phải đáp ứng điều kiện nhất định và cá nhân, tổ chức có quyền đăng ký bảo hộ sáng chế cần chuẩn bị các tài liệu theo quy định để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
