Công ty nợ tiền, chậm đóng BHXH, chưa đóng BHXH thì người lao động có được hưởng các chế độ của BHXH không?
(1) Công ty nợ tiền BHXH, người lao động có được hưởng các chế độ của BHXH không?
Thông thường, khi người lao động đi làm tại một công ty, người sử dụng lao động sẽ là người đứng ra đóng tiền BHXH cho người lao động. Tuy nhiên, nếu công ty chậm đóng tiền BHXH, hoặc có dấu hiệu nợ tiền BHXH, chưa đóng đủ BHXH cho người lao động của công ty thì quyền lợi của người lao động làm việc trong công ty đó có được thụ hưởng các chế độ của BHXH không?
Theo Công văn 1880/BHXH-CSXH của cơ quan BHXH Việt Nam hướng dẫn thực hiện chế độ BHXH đối với người lao động tại các đơn vị chưa đóng đủ BHXH, các đơn vị sử dụng lao động chưa đóng đủ BHXH là các đơn vị:
- Đơn vị đang làm thủ tục phá sản;
- Đơn vị đã có Quyết định phá sản của Tòa án;
- Đơn vị không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký;
- Đơn vị không có người đại diện theo pháp luật.
Theo đó, nếu người lao động làm việc tại các đơn vị sử dụng lao động chưa đóng đủ BHXH đang trong tình trạng như trên thì việc xác nhận thời gian tham gia BHXH đối với người lao động được thực hiện như sau:
Thực hiện theo điểm 3.2 khoản 3 Điều 46 Quyết định 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung tại khoản 72 Điều 1 Quyết định 505/QĐ-BHXH: Xác nhận sổ BHXH cho người lao động đến thời điểm đã đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Bên cạnh đó, nếu vì lí do đơn vị sử dụng lao động chưa đóng đủ BHXH cho người lao động, dẫn đến tình trạng người lao động không đủ điều kiện (không đủ thời gian tham gia BHXH) nhận lương hưu thì giải quyết như sau:
Thu BHXH tự nguyện một lần cho thời gian còn thiếu
- Đối tượng: Người lao động đủ điều kiện về tuổi hưởng lương hưu, có thời gian thực đóng BHXH từ đủ 10 năm đến dưới 20 năm (không bao gồm thời gian chưa đóng tiền BHXH) mà có nguyện vọng thì được đóng BHXH tự nguyện một lần cho những năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng.
- Mức đóng: Theo quy định tại khoản 1, 4 Điều 10 Nghị định 134/2015/NĐ-CP; trong đó, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện do người lao động lựa chọn theo quy định của pháp luật.
Như vậy, dù công ty chưa đóng đủ BHXH, người lao động vẫn được hưởng đầy đủ các chế độ của BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm nghề nghiệp với mức hưởng tính đến thời gian đã đóng BHXH.
Trường hợp thu hồi được số tiền mà công ty còn nợ BHXH thì sẽ xác nhận bổ sung trên sổ BHXH cho người lao động để tăng mức hưởng.
(2) Công ty chưa đóng đủ BHXH bị xử lý thế nào?
Theo khoản 9 Điều 2 Quyết định 490/QĐ-BHXH sửa đổi Điều 36 Quyết định 595/QĐ-BHXH, việc quản lý đơn vị và người đang tham gia BHXH được thực hiện như sau:
- Trường hợp đơn vị chậm đóng trên 02 tháng đối với phương thức đóng hằng tháng; 04 tháng, đối với phương thức đóng 03 tháng; 07 tháng, đối với phương thức đóng 06 tháng, cán bộ Phòng/Tổ Quản lý Thu - Sổ, Thẻ thực hiện:
+ Gửi Thông báo đôn đốc 10 ngày một lần. Sau 02 lần gửi văn bản đôn đốc, đối với các đơn vị đã gửi thông báo nhưng không thực hiện đóng tiền lập Danh sách đề nghị thanh tra đột xuất (Mẫu D04m-TS) chuyển Phòng Thanh tra - Kiểm tra.
+ Cập nhật kết quả thanh tra vào phần mềm quản lý theo Báo cáo tình hình thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN đột xuất (Mẫu số 01-TTTĐ).
+ Lập danh sách đơn vị đã thanh tra nhưng cố tình không đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN để thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Trường hợp phát hiện đơn vị có dấu hiệu hoặc cố tình vi phạm như trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN; đóng không đúng tiền lương của người lao động, thu tiền của người lao động nhưng không đóng, đóng không kịp thời, đóng không đủ số tiền phải đóng; khai man, giả mạo hồ sơ thì báo cáo đề xuất Giám đốc để tổ chức thanh tra chuyên ngành và xử lý theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, theo khoản 10 Điều 2 Quyết định 490/QĐ-BHXH sửa đổi bổ sung điểm 1.1 khoản 1 Điều 38 Quyết định 595/QĐ-BHXH quy định:
Trường hợp đơn vị trốn đóng, đóng không đủ số người thuộc diện bắt buộc tham gia, đóng không đủ số tiền phải đóng theo quy định, chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN (sau đây gọi là trốn đóng) do cơ quan thanh tra nhà nước có thẩm quyền, cơ quan BHXH kết luận thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN từ ngày 01/01/2016 thì ngoài việc truy thu số tiền phải đóng theo quy định, còn phải truy thu số tiền lãi tính trên số tiền, thời gian trốn đóng và mức lãi suất chậm đóng như sau:
- Toàn bộ thời gian trốn đóng trước ngày 01/01/2016, được tính theo mức lãi suất chậm đóng áp dụng đối với năm 2016;
- Đối với thời gian trốn đóng từ ngày 01/01/2016 trở đi, được tính theo mức lãi suất chậm đóng áp dụng đối với từng năm áp dụng tại thời điểm phát hiện trốn đóng.
Như vậy, ngoài việc bị thanh tra, đăng thông báo lên các phương tiện đại chúng, công ty nợ tiền BHXH (không đóng, chưa đóng đủ BHXH) mà có dấu hiệu trốn đóng BHXH thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật, bị truy thu số tiền chưa đóng BHXH và phải trả thêm lãi suất chậm đóng theo quy định trên.
