Người thừa kế không phải lúc nào cũng mong muốn nhận phần di sản do người mất để lại. Vậy trong trường hợp khi người thừa kế đã từ chối làm đơn từ chối nhận di sản thừa kế rồi, nhưng sau đó lại muốn thay đổi muốn nhận lại di sản thừa kế thì có được không?
1. Quyền thừa kế theo quy định của pháp luật?
Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Người thừa kế không là cá nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc. (Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015)
Theo đó, cá nhân có quyền sở hữu tài sản thì được quyền lập di chúc định đoạt tài sản của mình cho người khác hưởng sau khi chết. Việc lập di chúc phải tuân theo các quy định của pháp luật về điều kiện có hiệu lực di chúc. Trường hợp cá nhân không lập di chúc, thì tài sản để lại của mình cho những người thừa kế theo quy định của pháp luật. Pháp luật quy định trình tự, thủ tục chuyển dịch di sản của người để lại thừa kế cho những người thừa kế.
Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật có quyền nhận hoặc từ chối nhân di sản. Thừa kế theo pháp luật phát sinh dựa trên một trong các quan hệ sau: hôn nhân, huyết thống, hoặc nuôi dưỡng. Thừa kế theo di chúc phát sinh theo ý chí chủ quan của người lập di chúc mà không có điều kiện bắt buộc. Người lập di chúc có quyền định đoạt tài sản của mình cho bất kỳ chủ thể nào, vì vậy, nếu di chúc chỉ định pháp nhân thì pháp nhân đó là người thừa kế theo di chúc.
1. Có được rút lại đơn từ chối nhận di sản không?
Căn cứ theo quy định tại Điều 620 Bộ luật dân sự 2015, việc từ chối nhận di sản phải tuân thủ các quy định sau:
- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Như vậy, người từ chối nhận di sản phải lập văn bản từ chối nhận di sản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản; đồng thời người thừa kế phải từ chối nhận di sản trước thời điểm phân chia di sản.
Mặt khác, theo quy định tại Điều 59 Luật Công chứng 2014, người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết.
Theo đó, văn bản từ chối nhận di sản không bắt buộc phải công chứng nên việc từ chối nhận di sản có hiệu lực pháp luật khi được lập thành văn bản và được gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản.
Như vậy, việc từ chối nhận thừa kế sẽ hợp pháp từ khi người thừa kế tự nguyện từ chối nhận di sản thừa kế thì văn bản từ chối nhận di sản sẽ phát sinh hiệu lực. Vì vậy, không thể rút lại đơn từ chối nhận di sản khi đã từ khi đã làm đơn từ chối và gửi đến những người liên quan mà pháp luật quy định.
2. Các trường hợp được rút lại đơn từ chối nhận di sản?
Đơn từ chối nhận di sản sẽ không phát sinh hiệu lực pháp luật, nếu người từ chối nhận di sản thuộc 04 trường hợp sau:
- Người thừa kế từ chối nhận di sản với mục đích trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác;
- Người thừa kế chưa làm đơn từ chối nhận di sản;
- Người thừa kế chưa gửi đơn đến những người liên quan;
- Việc từ chối nhận di sản được thể hiện sau thời điểm phân chia di sản.
Như vậy, người đã làm đơn từ chối nhận di sản và gửi đến những người liên quan được pháp luật quy định, thì không thể thay đổi ý kiến được, trừ trường hợp người thừa kế từ chối nhận di sản nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ.
