Hiện nay, việc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở được thực hiện như sau:
Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam mà có đủ điều kiện được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất thì được bồi thường như sau:
a) Trường hợp không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; trường hợp không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở thì Nhà nước bồi thường bằng tiền;
b) Trường hợp còn đất ở, nhà ở trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở.
Hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất gắn liền với nhà ở phải di chuyển chỗ ở mà không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở, nếu không có chỗ ở nào khác thì được Nhà nước bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở hoặc giao đất ở có thu tiền sử dụng đất.
Tổ chức kinh tế, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang sử dụng đất để thực hiện dự án xây dựng nhà ở khi Nhà nước thu hồi đất, nếu có đủ điều kiện được bồi thường thì được bồi thường về đất.
Như vậy, hiện nay có 02 phương thức bồi thường chính về đất ở là bồi thường bằng đất ở và bồi thường bằng tiền. Trong đó, phương thức bồi thường bằng đất ở có thể được áp dụng trong 02 trường hợp sau:
- Thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi;
- Thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà còn đất ở, nhà ở khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi nhưng được xem xét bồi thường bằng đất ở dựa trên điều kiện quỹ đất của địa phương.
Đối với phương thức bồi thường bằng đất ở, có rất nhiều người thắc mắc rằng có phải diện tích đất bị thu hồi bao nhiêu thì sẽ được bồi thường với diện tích tương đương hay không?
Việc bồi thường bằng đất ở được thực hiện theo nguyên tắc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất theo quy định tại Điều 74 Luật đất đai 2013. Hiện nay không có quy định nào quy định diện tích đất ở được bồi thường sẽ tương đương với diện tích đất ở bị thu hồi, do đó không phải thu hồi bao nhiêu thì sẽ bồi thường tương đương bao nhiêu m đất. Diện tích đất ở được bồi thường sẽ phụ thuộc vào từng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất sau khi đã lấy ý kiến của người bị thu hồi và được cơ quan/người có thẩm quyền phê duyệt.
