Ban kiểm soát có những quyền hạn và nghĩa vụ gì? Trong trường hợp nào công ty bắt buộc phải thành lập Ban kiểm soát? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
(1) Ban kiểm soát công ty là gì?
Ban kiểm soát là một cơ quan trong công ty có vai trò giám sát, kiểm tra các hoạt động trong công ty. Có thể nói Ban kiểm soát đóng vai trò như một “cơ quan tư pháp" nội bộ, giám sát hoạt động của “cơ quan lập pháp" (Hội đồng quản trị) và "cơ quan hành pháp" (Ban giám đốc) trong công ty.
Theo khoản 1 Điều 65 Luật Doanh nghiệp 2020, Ban kiểm soát có từ 01 đến 05 Kiểm soát viên. Nhiệm kỳ Kiểm soát viên không quá 05 năm và có thể được bổ nhiệm lại với số nhiệm kỳ không hạn chế.
Người đứng đầu Ban kiểm soát là Trưởng Ban kiểm soát, người được bầu làm Trưởng ban kiểm soát phải đáp ứng được các tiêu chuẩn của Trưởng Ban kiểm soát.
Trường hợp Ban kiểm soát chỉ có 01 Kiểm soát viên thì Kiểm soát viên đó đồng thời là Trưởng Ban kiểm soát.
(2) Ban kiểm soát có quyền hạn gì?
Quyền hạn và nghĩa vụ của Ban kiểm soát giữa các loại hình công ty được quy định có một chút sự khác biệt.
Theo đó, căn cứ theo quy định tại Điều 104, Điều 105 và Điều 170 Luật Doanh nghiệp 2020, Ban kiểm soát có các quyền và nghĩa vụ như sau:
Về nghĩa vụ:
Giám sát hoạt động:
- Giám sát việc thực hiện chiến lược phát triển và kế hoạch kinh doanh.
- Đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh và tài chính của công ty.
- Giám sát việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các thành viên Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc.
Kiểm tra và đánh giá:
- Đánh giá hiệu lực và mức độ tuân thủ quy chế kiểm toán nội bộ, quản lý rủi ro, và các quy chế quản trị nội bộ khác.
- Kiểm tra tính hợp pháp, hệ thống và trung thực trong công tác kế toán và báo cáo tài chính.
Giám sát giao dịch:
- Giám sát hợp đồng và giao dịch của công ty với các bên liên quan.
- Giám sát thực hiện dự án đầu tư lớn và các giao dịch kinh doanh có quy mô lớn hoặc bất thường.
Báo cáo và kiến nghị:
- Lập và gửi báo cáo đánh giá cho cơ quan đại diện chủ sở hữu và Hội đồng thành viên.
- Thực hiện các nghĩa vụ khác theo yêu cầu của cơ quan đại diện chủ sở hữu.
Về quyền:
Tham gia và chất vấn:
- Tham gia các cuộc họp của Hội đồng thành viên và chất vấn về các quyết định quản lý, điều hành công ty.
Xem xét tài liệu:
- Xem xét sổ sách kế toán, báo cáo, hợp đồng và tài liệu khác của công ty.
- Kiểm tra công việc quản lý, điều hành khi cần thiết.
- Yêu cầu báo cáo:
- Yêu cầu các thành viên Hội đồng thành viên, Giám đốc và các quản lý khác cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh.
Kiểm tra công ty con:
- Yêu cầu báo cáo về tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của công ty con.
- Đề nghị thành lập đơn vị kiểm toán:
- Đề nghị cơ quan đại diện chủ sở hữu thành lập đơn vị kiểm toán để hỗ trợ hoạt động của Ban kiểm soát.
- Quyền khác:
- Thực hiện các quyền khác theo quy định của Điều lệ công ty và các quy định pháp luật hiện hành.
Qua các quy định trên, có thể thấy Ban kiểm soát đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp trong hoạt động của công ty, đồng thời bảo vệ quyền lợi của cổ đông và các bên liên quan.
(3) Có bắt buộc thành lập Ban kiểm soát trong công ty không?
Liên quan đến vấn đề này, khoản 2 Điều 54 Luật Doanh nghiệp 2020 có quy định như sau:
Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên là doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 88 Luật Doanh nghiệp 2020 và công ty con của doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại khoản 1 Điều 88 Luật Doanh nghiệp 2020 phải thành lập Ban kiểm soát; các trường hợp khác do công ty quyết định.
Như vậy, pháp luật chỉ bắt buộc thành lập Ban kiểm soát đối với loại hình công ty TNHH hai thành viên trở lên là doanh nghiệp nhà nước và công ty con của doanh nghiệp nhà nước.
Các loại hình công ty khác được quyền tự quyết định có thành lập Ban kiểm soát hay không dựa vào quy mô và tình hình hoạt động của công ty.
