Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của Internet và các thiết bị thông minh đã giúp con người, trong đó có trẻ em dễ dàng tìm kiếm và tiếp cận nhiều thông tin. Với trẻ em, môi trường mạng cung cấp kiến thức, hỗ trợ các phương thức học tập, giải trí và tăng cường tương tác xã hội. Tuy nhiên, môi trường này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro đối với trẻ.
1. Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng được hiểu như thế nào?
Theo khoản 1 Điều 29 Luật An ninh mạng 2018, trẻ em có quyền được bảo vệ, tiếp cận thông tin, tham gia hoạt động xã hội, vui chơi, giải trí, giữ bí mật cá nhân, đời sống riêng tư và các quyền khác khi tham gia trên không gian mạng.
2. Các biện pháp bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng
2.1. Giáo dục, nâng cao năng lực về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng
Các biện pháp giáo dục, nâng cao năng lực về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng được quy định tại Điều 34 Nghị định 56/2017/NĐ-CP như sau:
- Cơ quan quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông; về giáo dục, đào tạo; về giáo dục nghề nghiệp; về trẻ em; các tổ chức hoạt động vì trẻ em; tổ chức hoạt động trên môi trường mạng có trách nhiệm:
Truyền thông nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực, phổ biến kỹ năng cho cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, giáo viên, trẻ em và cơ quan, tổ chức có liên quan về:
+ Lợi ích, tác động tiêu cực của môi trường mạng đối với trẻ em;
+ Việc phòng ngừa, ngăn chặn hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng theo quy định của pháp luật về công nghệ thông tin, an toàn thông tin và các lĩnh vực có liên quan.
- Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm:
+ Giáo dục kiến thức,
+ Hướng dẫn kỹ năng an toàn cho trẻ em khi tham gia môi trường mạng.
Trẻ em có bổn phận tìm hiểu, học kiến thức, rèn luyện kỹ năng tự bảo vệ mình khi tham gia môi trường mạng.
- Tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng phải hướng dẫn việc sử dụng dịch vụ, sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin, tiếp cận thông tin để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.
2.2. Bảo đảm an toàn cho trẻ em khi trao đổi thông tin trên môi trường mạng
Các biện pháp bảo đảm an toàn cho trẻ em trong việc trao đổi, cung cấp thông tin trên môi trường mạng bao gồm:
- Cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trên môi trường mạng phải phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tổ chức, cá nhân khác:
+ Bảo đảm an toàn thông tin của trẻ em trên môi trường mạng;
+ Ngăn chặn thông tin gây hại cho trẻ em theo quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng.
- Doanh nghiệp kinh doanh, cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng:
+ Phải có biện pháp sử dụng dịch vụ bảo vệ người sử dụng là trẻ em.
+ Phải cảnh báo hoặc gỡ bỏ thông tin, dịch vụ gây hại cho trẻ em, thông tin, dịch vụ giả mạo, xuyên tạc xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em.
- Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử trên môi trường mạng phải có công cụ kiểm soát thời gian, bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng lạm dụng, nghiện trò chơi điện tử.
- Tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hoạt động, cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng phải xây dựng hoặc sử dụng, phổ biến phần mềm, các công cụ bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.
(Điều 35 Nghị định 56/2017/NĐ-CP)
2.3. Các biện pháp bảo vệ thông tin bí mật đời sống riêng tư cho trẻ em
Theo Điều 36 Nghị định 56/2017/NĐ-CP, các biện pháp bảo vệ thông tin bí mật đời sống riêng tư cho trẻ em trên môi trường mạng bao gồm:
- Cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng và cá nhân khi đưa thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em lên mạng:
+ Phải có sự đồng ý của cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em và trẻ em từ đủ 07 tuổi trở lên;
+ Có trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin của trẻ em.
- Cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng:
+ Phải sử dụng các biện pháp, công cụ bảo đảm an toàn về thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em,
+ Các thông điệp cảnh báo nguy cơ khi trẻ em cung cấp, thay đổi thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em.
- Cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, trẻ em từ đủ 07 tuổi trở lên và cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm bảo vệ trẻ em theo quy định của pháp luật:
Có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ và cá nhân tham gia hoạt động trên môi trường mạng xóa bỏ các thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em.
2.4. Các biện pháp hỗ trợ, can thiệp trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng
Các biện pháp hỗ trợ, can thiệp trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng được quy định tại Điều 37 Nghị định 56/2017/NĐ-CP như sau:
- Cơ quan quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông và quản lý nhà nước về trẻ em; tổ chức, doanh nghiệp hoạt động, cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng có trách nhiệm:
+ Tổ chức tiếp nhận thông tin, đánh giá, phân loại mức độ an toàn cho trẻ em được các cơ quan, tổ chức, cá nhân và trẻ em gửi tới;
+ Công bố danh sách các mạng thông tin, dịch vụ, sản phẩm trực tuyến theo mức độ an toàn đối với trẻ em;
+ Bảo đảm việc phát hiện, loại bỏ các hình ảnh, tài liệu, thông tin không phù hợp với trẻ em.
- Cơ quan công an có trách nhiệm tổ chức thực hiện các biện pháp hỗ trợ, can thiệp bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.
Như vậy, trẻ em là đối tượng rất cần nhận được sự quan tâm và bảo vệ trên môi trường. Cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trên môi trường mạng phải phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tổ chức, cá nhân khác trong việc bảo đảm an toàn thông tin của trẻ em trên môi trường mạng; ngăn chặn thông tin gây hại cho trẻ em theo quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng.
