Đòi lại phần lãi suất trái phái luật - Ảnh minh họa
Quy định pháp luật chỉ công nhận mức lãi suất của các bên trong giao dịch cho vay tối đa 20%/năm, tuy nhiên vẫn có những trường hợp người dân vì thiếu hiểu biết hoặc vì lý do khách quan mà phải chấp nhận mức lãi suất vượt quá con số nêu trên. Trong trường hợp đó, họ có thể căn cứ vào đâu để đòi lại số tiền lãi mình đã trả?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 468 Bộ luật dân sự 2015:
“1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.”
Như vậy có thể thấy, phần lãi suất vượt quá 20%/năm là phần bị vô hiệu trong một hợp đồng, căn cứ thêm quy định tại Điều 130 BLDS về Giao dịch dân sự vô hiệu từng phần và Điều 131 về Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu:
“Giao dịch dân sự vô hiệu từng phần khi một phần nội dung của giao dịch dân sự vô hiệu nhưng không ảnh hưởng đến hiệu lực của phần còn lại của giao dịch.”
“Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.”
Chiếu theo những quy định trên, khi giải quyết vấn đề “đòi lại phần tiền vượt mức lãi suất cho phép”, thực tế xét xử cho thấy Tòa án đã có những hướng xét xử sau:
- Nếu thời điểm giải quyết tranh chấp, số tiền nợ (kể cả nợ gốc và nợ lãi) chưa được hoàn thành, phần tiền lãi sai quy định pháp luật sẽ được trừ vào phần nghĩa vụ trả nợ chưa hoàn thành. (Điều 9 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP)
- Nếu tại thời điểm giải quyết tranh chấp, nghĩa vụ trả nợ đã hoàn thành, phần tiền lãi sai quy định pháp luật sẽ được hoàn trả cho người vay.
Lưu ý, phần tiền được hoàn trả là phần tiền vượt ngoài mức 20%/năm chứ không phải toàn bộ số tiền lãi, ví dụ cụ thể:
A cho B vay 100 triệu, mỗi tháng B phải trả A 2% nợ gốc tương đương 2 triệu đồng vị chi sau 1 năm B phải trả A tổng cộng 24 triệu đồng, khi Tòa xét xử sẽ buộc A phải trả B 4 triệu đồng vì pháp luật quy định tối đa 1 năm A chỉ được tính lãi 20 triệu đồng.
Ngoài ra, đối với những trường hợp mức lãi suất trái pháp luật đã đạt ngưỡng phải chịu trách nhiệm hình sự, tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định:
“1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Trường hợp này người cho vay sẽ vừa phải hoàn trả số tiền lãi trái quy định pháp luật, vừa phải chịu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ nghiêm trọng mà mức phạt tối đa là 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù đến 3 năm.
Chi tiết về Tội cho vay nặng lãi xem tại đây
Như vậy, muốn đòi lại số tiền lãi sai quy định pháp luật mà mình đã phải trả, người vay có thể khởi kiện dân sự hoặc tố cáo hình sự nếu người cho vay đã có đủ căn cứ chịu trách nhiệm hình sự.
Xem chi tiết trình tự giải quyết vụ, việc dân sự tại đây.
Xem chi tiết trình tự giải quyết vụ án hình sự tại đây.
Cập nhật bởi hiesutran159 ngày 21/10/2020 11:13:37 SA
