Bắt nạt – sự ý thức

Hiện nay, việc bạn ra đường thấy một chiếc xe đi rất nguy hiểm trong thành phố, tài xế bấm còi inh ỏi bắt mọi người tránh đường là chuyện khá bình thường. Xe này dùng còi gần như là liên tục và rất to tiếng để bắt những xe nhỏ và xe đạp của tôi tránh đường. Nó đi rất nguy hiểm và rất nhanh, gần như tông vào xe của mọi người. Điều này có thể bị phạt vì tội lạng lách đánh võng, điều khiển phương tiện với tốc dộ cao trong khu đông dân cư theo Bộ luật Hình sự. Còi xe chỉ để dùng để báo cho người ta biết có điều gì nguy hiểm, phải tránh nhanh, không phải dùng để bắt nạt người khác. Nếu tài xế lạm dụng còi xe hoài sẽ không còn ý nghĩa đến khi mình cần dùng còi thực sự trong tình thế cấp bách, mọi người sẽ kệ vì vẫn nghĩ anh ta bắt nạt. Rồi một người qua đời.

Thường thì văn hóa là khi thấy ai làm điều gì xấu thì sẽ nói liền. Thấy cái gì không đúng thì sẽ nói thôi. Và nó luôn có ảnh hưởng tốt. Bởi nếu không nói gì họ sẽ cứ làm điều xấu, cứ kệ mọi người. Không ai phản ứng, rồi một ngày, một chiếc xe chen ngang sẽ gây nên bao nhiêu tai nạn. Tuy nhiên thì không phải ai cũng quan tâm đến nó, họ còn nhìn mình với ánh mắt kỳ lạ vì hầu như ai cũng vậy, khi mình làm đúng trong rất nhiều cái sai thì mình là người kỳ quặc

Vậy mà ở Việt Nam, thấy người ta làm điều gì xấu: vượt đèn đỏ, không xếp hàng, chen ngang, tham nhũng… thường hay im lặng. Như đi xe ôm, người lái xe vượt đèn đỏ, không ai nói gì. Nhưng mọi người biết gần như chắc chắn một người phương tây mới đến Việt Nam sẽ mắng ngay ông lái xe đó.

Như nguyên tắc xếp hàng khi mua vé hay lúc xếp hàng ở chỗ an ninh sân bay, mọi người cứ cố chen ngang qua mặt mình và người khác, đến khi mọi người phải nói: “Bạn xếp hàng đi, tôi ở đây trước mà”. Rồi người đó lùi lại nhưng mặt rất nhăn nhó, mọi người xung quanh bị khó chịu theo.

Tiếp viên thường gọi mọi người chuẩn bị lên máy bay trước 10-15 phút. Ngay lập tức mọi người đứng lên rất là nhanh để xếp hàng, rồi chen ngang nhau và đứng đợi cả chục phút. Mình không hiểu vì sao họ phải vội vã thế, máy bay vẫn ở đó đợi họ mà.

Không xếp hàng là điều người nước ngoài khó chịu nhất khi ở Việt Nam. Sự thiếu văn hóa xếp hàng một cách văn minh gây ảnh hưởng lớn đến xã hội, từ việc đi ngoài đường, lái xe, đi thang cuốn và thang máy, làm việc, giao lưu và chơi đẹp trong thể thao hay cuộc sống bình thường, cho đến cam kết không phá hợp đồng trong làm ăn… Tất cả đều cần trật tự.

Học sinh phương Tây được học xếp hàng ngay từ nhỏ. Học sinh lớp một, hai, ba được học một bài hát ở trường: “Butter butter peanut butter!”. Từ “butter” có hai ý nghĩa, một là bơ, thứ hai là người chen ngang. Ai vi phạm sẽ bị mọi người kêu “butter butter peanut butter!” và sẽ cảm thấy cực xấu hổ. Nó là một trong những bài hát giúp “lập trình” một xã hội có ý thức.

Ở Nhật Bản cũng dùng việc “làm xấu hổ” để lập trình một xã hội tốt.  Việc bỏ tất cả các loại rác đồ ăn, đồ nhựa lẫn với nhau sẽ bị lên án. Người dân thấy sẽ phân loại nó ra và báo cáo cho công ty. Người vi phạm sẽ bị “làm xấu hổ” nhưng sau đó luôn chú ý phân loại rác đúng cách và bỏ nó gọn gàng, tham gia xã hội của họ trơn tru hơn, “mượt mà” hơn. Ngoài ra, việc dùng điện thoại trong xe buýt cũng hạn chế vì không được nói trên điện thoại trong xe vì nó phiền mọi người.

Mình nghĩ rằng mọi người đều nên bỏ lối suy nghĩ là phớt lờ, mặc kệ những điều xấu và giả vờ mình không thấy nó. Nó không giúp ai thay đổi. Nó tạo ra một cái ao tù, không được lưu thông, trì trệ và nâu bẩn.

Hơn nữa, sau một thời gian quên đi thói quen nhắc nhở những điều sai, mọi người trở nên lười thay đổi. Việc viết mail phản hồi hay ghi chú phản hồi ý kiến khách hàng cho một công ty phản ánh rằng cách làm việc của họ chưa tốt, nguy hiểm, hay bất lịch sự thì họ sẽ cố gắng xử lý vấn đề đó và gửi thư xin lỗi tôi. Điều đó giúp công ty phát triển và giúp cả bản thân tôi nữa, nhưng việc này chỉ có ở nước ngoài, còn ở Việt Nam thì điều này gần như là không có hoặc bị phớt lờ đi.

Còn cách của người Việt Nam là “để trong bụng” khi thấy mọi người đang bước lên đầu nhau để tiến lên phía trước. Không nói gì cả khi thấy ai đó sai  không phải là một phẩm chất tốt.

Tâm lý học có khái niệm “ảnh hưởng xã hội”, chỉ việc cá nhân bị bắt chước theo hành vi của nhóm mà quên mất việc đó có đúng và có logic hay không. Họ làm ví dụ, vài người giả đứng lên trong một văn phòng có ghế sofa. Những người khác đi vào cũng không dám ngồi xuống ghế, cứ đứng theo số đông.

Nếu tiếp tục không ai nói gì, sẽ không có gì thay đổi. Phát triển là phép cộng của phản hồi và thay đổi. Như Albert Einstein đã nói: Thế giới này nguy hiểm không phải vì người ta làm những điều ác, mà vì những người thấy nó đã không làm gì.

Bắt nạt từ anh em trong gia đình, đến bạn bè ở trường học, đến đồng nghiệp ở công ty, rộng hơn là người dưng với người dưng ở ngoài xã hội. Ở mối quan hệ xã hội nào cũng có kẻ mạnh kẻ yếu thế. Chừng nào còn cái đó thì vẫn còn bắt nạt, dù ko nhiều thì vẫn có ít. Không thể hết triệt để được

Bắt nạt là một hành vi hãm hại có ý đồ và được lặp đi lặp lại nhằm tổn thương người khác. Chúng xảy ra ở bất cứ môi trường nào mà nhiều người có thể vào xem, tham gia, những nội dung tiêu cực, giả trá, hay độc ác về người khác nhằm vào việc làm cho đối tượng cảm thấy hổ thẹn, nhục nhã, hay đau khổ.  Vì vậy có thể ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống người bị bắt nạt.

Cám ơn bài viết của bạn! Sự ảnh hưởng của xã hội có tác động lớn đến nhận thức mỗi người. Vì vậy các buổi tuyên truyền hay buổi hay định hướng rất quan trọng. Bởi qua những buổi này chúng ta sẽ nhận được những tri thức đúng từ người tuyên truyền đúng đắn. 

Cảm ơn bài viết của bạn, những vấn đề này thuộc về ý thức, có rất nhiều người vô ý thức trong xã hội và thường bản thân mình cảm thấy rất khó chịu nhưng thật sự không dám lên tiếng vì sợ có vấn đề xảy ra, thường những người vô ý thức rất hung dữ.

Dù xã hội có phát triển như thế nào đi chăng nữa thì sự cạnh tranh, tính hơn thua là không tránh khỏi. Quan điểm của mình là để tồn tại được trong cuộc sống đó chúng ta cần phải có kỹ năng thích nghi thật thuần thục. Thích nghi trong mọi môi trường, thích nghi trong mọi hoàn cảnh, thích nghi với mọi công việc,... Chỉ có như vậy, chúng ta mới dễ dàng giải quyết các vấn đề phát sinh trong cuộc sống được.

Theo mình thì những điều xấu như bấm còi inh ỏi, chen ngang hay xả rác cần phải được lên án và phản đối, mình không nên thờ ơ, phớt lờ cái sai cái xấu như vậy vì lâu dài mình sẽ trở nên bị lệch lạc và "vô cảm" trước điều sai. Ngoài ra thì phụ huynh cùng nhà trường cũng nên chung tay dạy dỗ uốn nắn trẻ em từ thuở nhỏ về những điều đúng điều sai để thế hệ sau này có ý thức rõ ràng hơn, biết làm điều đúng chứ không phải ngó lơ để đó và hy vọng cái xấu sẽ tự mất đi