Bắt nạt – sự ý thức

Hiện nay, việc bạn ra đường thấy một chiếc xe đi rất nguy hiểm trong thành phố, tài xế bấm còi inh ỏi bắt mọi người tránh đường là chuyện khá bình thường. Xe này dùng còi gần như là liên tục và rất to tiếng để bắt những xe nhỏ và xe đạp của tôi tránh đường. Nó đi rất nguy hiểm và rất nhanh, gần như tông vào xe của mọi người. Điều này có thể bị phạt vì tội lạng lách đánh võng, điều khiển phương tiện với tốc dộ cao trong khu đông dân cư theo Bộ luật Hình sự. Còi xe chỉ để dùng để báo cho người ta biết có điều gì nguy hiểm, phải tránh nhanh, không phải dùng để bắt nạt người khác. Nếu tài xế lạm dụng còi xe hoài sẽ không còn ý nghĩa đến khi mình cần dùng còi thực sự trong tình thế cấp bách, mọi người sẽ kệ vì vẫn nghĩ anh ta bắt nạt. Rồi một người qua đời.

Thường thì văn hóa là khi thấy ai làm điều gì xấu thì sẽ nói liền. Thấy cái gì không đúng thì sẽ nói thôi. Và nó luôn có ảnh hưởng tốt. Bởi nếu không nói gì họ sẽ cứ làm điều xấu, cứ kệ mọi người. Không ai phản ứng, rồi một ngày, một chiếc xe chen ngang sẽ gây nên bao nhiêu tai nạn. Tuy nhiên thì không phải ai cũng quan tâm đến nó, họ còn nhìn mình với ánh mắt kỳ lạ vì hầu như ai cũng vậy, khi mình làm đúng trong rất nhiều cái sai thì mình là người kỳ quặc

Vậy mà ở Việt Nam, thấy người ta làm điều gì xấu: vượt đèn đỏ, không xếp hàng, chen ngang, tham nhũng… thường hay im lặng. Như đi xe ôm, người lái xe vượt đèn đỏ, không ai nói gì. Nhưng mọi người biết gần như chắc chắn một người phương tây mới đến Việt Nam sẽ mắng ngay ông lái xe đó.

Như nguyên tắc xếp hàng khi mua vé hay lúc xếp hàng ở chỗ an ninh sân bay, mọi người cứ cố chen ngang qua mặt mình và người khác, đến khi mọi người phải nói: “Bạn xếp hàng đi, tôi ở đây trước mà”. Rồi người đó lùi lại nhưng mặt rất nhăn nhó, mọi người xung quanh bị khó chịu theo.

Tiếp viên thường gọi mọi người chuẩn bị lên máy bay trước 10-15 phút. Ngay lập tức mọi người đứng lên rất là nhanh để xếp hàng, rồi chen ngang nhau và đứng đợi cả chục phút. Mình không hiểu vì sao họ phải vội vã thế, máy bay vẫn ở đó đợi họ mà.

Không xếp hàng là điều người nước ngoài khó chịu nhất khi ở Việt Nam. Sự thiếu văn hóa xếp hàng một cách văn minh gây ảnh hưởng lớn đến xã hội, từ việc đi ngoài đường, lái xe, đi thang cuốn và thang máy, làm việc, giao lưu và chơi đẹp trong thể thao hay cuộc sống bình thường, cho đến cam kết không phá hợp đồng trong làm ăn… Tất cả đều cần trật tự.

Học sinh phương Tây được học xếp hàng ngay từ nhỏ. Học sinh lớp một, hai, ba được học một bài hát ở trường: “Butter butter peanut butter!”. Từ “butter” có hai ý nghĩa, một là bơ, thứ hai là người chen ngang. Ai vi phạm sẽ bị mọi người kêu “butter butter peanut butter!” và sẽ cảm thấy cực xấu hổ. Nó là một trong những bài hát giúp “lập trình” một xã hội có ý thức.

Ở Nhật Bản cũng dùng việc “làm xấu hổ” để lập trình một xã hội tốt.  Việc bỏ tất cả các loại rác đồ ăn, đồ nhựa lẫn với nhau sẽ bị lên án. Người dân thấy sẽ phân loại nó ra và báo cáo cho công ty. Người vi phạm sẽ bị “làm xấu hổ” nhưng sau đó luôn chú ý phân loại rác đúng cách và bỏ nó gọn gàng, tham gia xã hội của họ trơn tru hơn, “mượt mà” hơn. Ngoài ra, việc dùng điện thoại trong xe buýt cũng hạn chế vì không được nói trên điện thoại trong xe vì nó phiền mọi người.

Mình nghĩ rằng mọi người đều nên bỏ lối suy nghĩ là phớt lờ, mặc kệ những điều xấu và giả vờ mình không thấy nó. Nó không giúp ai thay đổi. Nó tạo ra một cái ao tù, không được lưu thông, trì trệ và nâu bẩn.

Hơn nữa, sau một thời gian quên đi thói quen nhắc nhở những điều sai, mọi người trở nên lười thay đổi. Việc viết mail phản hồi hay ghi chú phản hồi ý kiến khách hàng cho một công ty phản ánh rằng cách làm việc của họ chưa tốt, nguy hiểm, hay bất lịch sự thì họ sẽ cố gắng xử lý vấn đề đó và gửi thư xin lỗi tôi. Điều đó giúp công ty phát triển và giúp cả bản thân tôi nữa, nhưng việc này chỉ có ở nước ngoài, còn ở Việt Nam thì điều này gần như là không có hoặc bị phớt lờ đi.

Còn cách của người Việt Nam là “để trong bụng” khi thấy mọi người đang bước lên đầu nhau để tiến lên phía trước. Không nói gì cả khi thấy ai đó sai  không phải là một phẩm chất tốt.

Tâm lý học có khái niệm “ảnh hưởng xã hội”, chỉ việc cá nhân bị bắt chước theo hành vi của nhóm mà quên mất việc đó có đúng và có logic hay không. Họ làm ví dụ, vài người giả đứng lên trong một văn phòng có ghế sofa. Những người khác đi vào cũng không dám ngồi xuống ghế, cứ đứng theo số đông.

Nếu tiếp tục không ai nói gì, sẽ không có gì thay đổi. Phát triển là phép cộng của phản hồi và thay đổi. Như Albert Einstein đã nói: Thế giới này nguy hiểm không phải vì người ta làm những điều ác, mà vì những người thấy nó đã không làm gì.

Đi xe trên đường thì ráng đi cho an phận, lỡ có việc gấp, chạy nhanh qua mặt hay quẹt trúng người ta thì nhớ xin lỗi làm hòa. Gân cổ lên ẩu đả rồi chẳng biết khi nào gặp người hiền, khi nào gặp người côn đồ, nhẹ thì trầy trật, nặng thì bị đâm chết. Bao nhiêu vụ rồi

Nói về bắt nạt thì mình thấy ở Việt Nam là đã hạn chế rất nhiều rồi, đối với các nước như Hàn Quốc, nạn bắt nạt đã lên đến mức báo động, không chỉ là đối với người lớn và ngày cả các em học sinh cũng đã có tư tưởng này ngấm sau vào máu. Rất may là người Việt Nam không có quá nhiều tư tưởng này.

Một thực tế là hiện nay văn hóa xếp hàng đã được các bạn trẻ tuân thủ khá tốt, duy chỉ còn một số người lớn vẫn còn giữ lối suy nghĩ cũ mà hiên ngang chen ngang hàng. Đối với các cá nhân chen ngang hàng không cần phải áp dụng hình thức gây xấu hổ lên cá nhân đó vì theo quan điểm cá nhân của mình đây cũng được xem là một hình thức bắt nạt. Chỉ cần mỗi người có ý thức nhắc nhở người chen hàng, một người nói, hai người nói thì tiếng nói đã mạnh hơn để yêu cầu người vô ý thức tự giác xuống cuối hàng xếp hàng.

Nhiều người dùng hình thức này để giải quyết vấn đề nhanh chóng, chiếm ưu thế trước người khác bằng cách dọa nạt. Đi ngoài đường gặp cảnh như bài đăng không phải hiếm, nhiều khi không làm gì sai cũng bị chửi bới, la lối, nhưng một điều nhịn chín điều lành, dù sao cũng không quen biết họ là ai nên không quan tâm là tốt nhất.

Theo quan điểm cá nhân của mình thì ý thức luôn là điểm mấu chốt của 1 con người, 1 tập thể cũng như 1 xã hội. 1 con người có ý thức thì sẽ biết tôn trọng quy định, pháp luật, 1 tập thể có ý thức thì công việc sẽ được thực hiện nhanh chóng không có sự ùn đẩy, 1 xã hội có ý thức tạo nên một môi trường sống ý thức, văn minh và phát triển.

Vấn đề bắt nạt hiện hữu khắp mọi nơi, khi còn là học sinh thì kẻ yếu thế, trông khác người một chút sẽ trở thành đối tượng bị bắt nạt, khi là người trưởng thành, môi trường công sở cũng dễ bị tẩy chay bắt nạt nếu là người mới, người hiền lành. Vấn đề này bắt nguồn trong tâm lý của kẻ bắt nạt, kẻ bị bắt nạt lại đi bắt nạt người khác và xuất phát từ tâm lý bất ổn trong tâm lý, họ phải đi dè bỉu bắt nạt người khác mới cảm thấy mình có quyền kiểm soát.

Mình đồng tình với quan điểm của bạn. Tuy nhiên, nhiều khi cũng cả nể người lớn nên nhiều người ít lên tiếng nhắc nhở mà chỉ lùi lại phía sau. Không biết khi nào ý thức dân mình mới nâng cao lên được.

Mình cũng đã nhiều lần rất bức xúc do hành vi hú còi inh ỏi trong khu vực trung tâm thành phố, suýt nhiều lần mình đã gần như ngã xe nhưng do cầm lái chắc nên đã ko ngã ra đường, tuy nhiên, nếu vấn đề này gây ra dối với những người có tâm lý yếu, hoặc phụ nữ mang thai thì không biết hậu quả sẽ như thế nào, thiết nghĩ nên những chế tài nặng hơn đối với những hành vi hú còi trong khu vực trung tâm thành phố.

Một người có ý thức tốt hay không sẽ ảnh hưởng với bản chất của họ và môi trường họ đang sinh sống. Ví dụ như việc xếp hàng, nếu như đến một nơi mà thấy tất cả mọi người đều chấp hành thì những người còn lại cũng sẽ làm theo.

Mình thấy hiện nay chỉ có một số thành phần cá biệt đi ngược lại ý thức đám đông thôi, cho nên mấy bạn cũng đừng nên đánh đồng đại bộ phận người dân Việt Nam hay ý thức của cả cộng đồng. Xã hội thì phải có người này người kia, mỗi người cố gắng tiếp thu cái tốt, hoàn thiện bản thân mình là được.