Vừa qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Thông tư 20/2024/TT-NHNN để quy định về việc bao thanh toán của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
(1) Bao thanh toán là gì?
Khoản 1 Điều 3 Thông tư 20/2024/TT-NHNN quy định đơn vị bao thanh toán là các ngân hàng thương mại, công ty tài chính tổng hợp, công ty tài chính bao thanh toán và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép thực hiện hoạt động bao thanh toán và các dịch vụ khác liên quan đến bao thanh toán. Trường hợp bao thanh toán hợp vốn, đơn vị bao thanh toán bao gồm cả tổ chức tín dụng nước ngoài.
Theo đó, số tiền bao thanh toán là số tiền mà đơn vị bao thanh toán giải ngân cho bên bán hàng để mua lại khoản phải thu của bên bán hàng hoặc ứng trước tiền thanh toán thay cho bên mua hàng nhưng không vượt quá giá trị của khoản phải thu.
Việc bao thanh toán được chia ra thành 03 trường hợp đó là:
- Bao thanh toán bên bán hàng có cam kết hoàn trả: là hình thức cấp tín dụng thông qua việc đơn vị bao thanh toán mua lại các khoản phải thu của bên bán hàng. Bên bán hàng có trách nhiệm hoàn trả số tiền bao thanh toán trong trường hợp bên mua hàng không thanh toán hoặc thanh toán không đầy đủ cho đơn vị bao thanh toán.
- Bao thanh toán bên bán hàng không có cam kết hoàn trả: là hình thức cấp tín dụng thông qua việc đơn vị bao thanh toán mua lại các khoản phải thu của bên bán hàng. Đơn vị bao thanh toán thực hiện quyền thu hồi nợ đối với bên mua hàng. Bên bán hàng không có trách nhiệm hoàn trả số tiền bao thanh toán trong trường hợp bên mua hàng không thanh toán hoặc thanh toán không đầy đủ cho đơn vị bao thanh toán.
- Bao thanh toán bên mua hàng: là hình thức cấp tín dụng thông qua việc đơn vị bao thanh toán ứng trước tiền thanh toán cho bên bán hàng thay cho bên mua hàng bằng việc mua lại khoản phải thu. Bên mua hàng có trách nhiệm hoàn trả số tiền ứng trước cho đơn vị bao thanh toán theo thỏa thuận.
Như vậy, có thể hiểu bao thanh toán là việc một đơn vị bao thanh toán đứng ra mua lại các khoản phải thu của bên bán hàng, sau đó bên mua hàng sẽ thanh toán cho đơn vị bao thanh toán số tiền mà đơn vị này đã ứng trước cho bên bán hàng.
(2) Lợi ích của hoạt động bao thanh toán
Hoạt động bao thanh toán mang lại rất nhiều lợi ích cho nền kinh tế xã hội, cụ thể:
Đối với bên bán hàng
- Cải thiện dòng tiền: Bao thanh toán giúp người bán nhận được tiền hàng nhanh chóng hơn, từ đó cải thiện dòng tiền và khả năng thanh toán các khoản chi phí kinh doanh.
- Giảm thiểu rủi ro: Bao thanh toán giúp giảm thiểu rủi ro mất tiền do người mua không thanh toán.
- Tăng cơ hội bán hàng: Bao thanh toán có thể giúp người bán tăng cơ hội bán hàng bằng cách thu hút thêm khách hàng, đặc biệt là những khách hàng không có sẵn tiền mặt hoặc muốn trả góp.
- Giảm chi phí thu hồi nợ: Bao thanh toán giúp giảm thiểu chi phí thu hồi nợ, bao gồm chi phí nhân công, bưu điện và pháp lý.
- Cải thiện quan hệ khách hàng: Bao thanh toán có thể giúp cải thiện quan hệ khách hàng bằng cách cung cấp cho họ một phương thức thanh toán linh hoạt và tiện lợi.
Đối với bên mua hàng
- Thanh toán linh hoạt: Bao thanh toán cho phép người mua thanh toán cho hàng hóa theo nhiều đợt, giúp họ dễ dàng quản lý tài chính.
- Tăng khả năng mua hàng: Bao thanh toán giúp người mua có thể mua những mặt hàng có giá trị cao mà không cần phải thanh toán toàn bộ tiền mặt ngay lập tức.
- Có thêm thời gian để thanh toán: Bao thanh toán cho phép người mua có thêm thời gian để thanh toán cho hàng hóa, điều này có thể hữu ích trong trường hợp họ gặp khó khăn về tài chính tạm thời.
Đối với nền kinh tế
- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Bao thanh toán có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách khuyến khích người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn.
- Tăng cường thanh khoản thị trường: Bao thanh toán có thể giúp tăng cường thanh khoản thị trường bằng cách cung cấp cho người bán và người mua thêm các lựa chọn thanh toán.
- Giảm thiểu rủi ro hệ thống: Bao thanh toán có thể giúp giảm thiểu rủi ro hệ thống bằng cách giúp các ngân hàng và tổ chức tài chính quản lý rủi ro tín dụng tốt hơn.
Nhìn chung, hoạt động bao thanh toán mang lại nhiều lợi ích cho người bán, người mua và nền kinh tế. Do đó, hoạt động bao thanh toán ngày càng trở nên phổ biến và đóng vai trò quan trọng trong hệ thống thanh toán hiện đại.
(3) Các trường hợp không được bao thanh toán
Theo quy định tại Điều 7 Thông tư 20/2024/TT-NHNN, đơn vị bao thanh toán không được bao thanh toán khoản thu thuộc các trường hợp sau đây:
- Phát sinh từ hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ bị pháp luật cấm
- Phát sinh từ hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ có thời hạn còn lại của khoản phải thu từ 01 năm trở lên kể từ ngày nhận được đề nghị bao thanh toán
- Phát sinh từ hợp đồng mua, bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ có thoả thuận không được chuyển giao quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng
- Phát sinh từ hợp đồng cung ứng dịch vụ trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và bảo hiểm theo quy định của Thủ tướng Chính phủ về Hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam
- Đã được bao thanh toán hoặc đã được sử dụng để đảm bảo cho nghĩa vụ nợ khác (trừ trường hợp số tiền bao thanh toán không vượt quá giá trị của khoản phải thu sau khi trừ đi phần giá trị đã được bao thanh toán và đã được sử dụng để đảm bảo cho các nghĩa vụ nợ khác)
- Đã quá hạn thanh toán theo hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ
- Đang có tranh chấp trong việc thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ
Theo đó, đơn vị bao thanh toán phải căn cứ vào các quy định trên đây để xác định xem khoản phải thu nào được phép bao thanh toán và phải đảm bảo việc bao thanh toán được thực hiện theo đúng thủ tục quy định.
