Như chúng ta đã biết, bảo hiểm xã hội (BHXH) là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động (NLĐ) khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH.
Có 02 loại BHXH đó là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.
Vậy, người lao động tự do có được tham gia 01 trong 02 loại bảo hiểm này hay không? Chúng ta sẽ cùng phân tích nhé.
Theo quy định tại Khoản 4, Điều 2, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc thì được tham gia BHXH tự nguyện.
Như vậy, lao động tự do thỏa mãn những điều kiện mà điều luật trên quy định, như vậy, họ sẽ được tham gia BHXH tự nguyện.
Khi tham gia BHXH tự nguyện, họ được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Ngoài ra, Nhà Nước sẽ hỗ trợ họ tiền đóng BHXH để họ có thể hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất.
Lao động tự do muốn tham gia BHXH tự nguyện, họ có thể đến cơ quan bảo hiểm xã hội huyện nơi họ đang cư trú và chọn một trong các phương thức đóng theo quy định tại khoản 2 Điều 87 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 như sau: Hàng tháng; 03 tháng; 06 tháng; 12 tháng; hoặc một lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hằng tháng hoặc một lần cho những năm còn thiếu với mức cao hơn mức đóng hằng tháng so với quy định tại Điều này.
Mức đóng BHXH tự nguyện cũng được quy định trong điều luật này như sau:
- Hằng tháng đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất;
- Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.
BHXH tự nguyện có 02 chế độ đó là chế độ hưu trí và chế độ tử tuất. Ở mỗi chế độ có điều kiện hưởng BHXH, mức hưởng BHXH, chế độ trợ cấp và mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH là khác nhau.
|
Nội dung
|
Chế độ hưu trí
|
Chế độ tử tuất
|
|
Điều kiện hưởng chế độ
|
Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và 20 năm đóng BHXH trở lên.
Nếu đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng không đủ số năm đóng BHXH thì được tiếp tục đóng cho đến khi đủ 20 năm.
|
|
|
Mức hưởng hằng tháng
|
Chia làm 2 giai đoạn được hưởng:
- Trước ngày 01/01/2018: mức lương hưu hằng tháng của NLĐ được tính bằng 45% mức bình quân thu nhập đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% với nam và 3% với nữ. Mức tối đa là 75%.
- Từ ngày 01/01/2018: mức lương hưu hằng tháng của NLĐ được tính bằng 45% mức bình quân thu nhập đóng BHXH tương ứng với số năm đóng BHXH như sau:
+ Nam: nghỉ hưu năm 2018:16 năm; 2019: 17 năm; 2020: 18 năm; 2021: 19 năm; 2022 trở đi là 20 năm.
+ Nữ: nghỉ hưu từ 2018 trở đi là 15 năm.
Sau đó cứ mỗi năm, NLĐ được tính thêm 2%. Mức tối đa là 75%
|
|
|
Chế độ trợ cấp
|
- Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu: người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ lương hưu 75%, ngoài lương hưu, NLĐ còn được hưởng trợ cấp 01 lần.
- Mức trợ cấp dựa trên số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng, cứ mỗi năm đóng BHXH được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH. |
- Trợ cấp mai táng: NLĐ có thời gian đóng BHXH từ đủ 60 tháng trở lên hoặc người đang hưởng lương hưu, khi chết, người lo mai táng sẽ được hưởng trợ cấp mai táng.
Trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà NLĐ chết.
- Trợ cấp tuất: NLĐ đan đóng BHXH, đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, đang hưởng lương hưu, khi chết, thân nhân của NLĐ sẽ được hưởng trợ cấp tuất 01 lần.
Mức hưởng trợ cấp tuất 01 lần dựa trên số năm đã đóng BHXH và được chia như sau:
+ bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014.
+ bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH sau năm 2014.
Trường hợp NLĐ có thời gian đóng BHXH chưa đủ 01 năm thì mức trợ cấp tuất một lần bằng số tiền đã đóng nhưng tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
Trường hợp NLĐ có cả thời gian đóng BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc thì mức trợ cấp tuất một lần tối thiểu bằng 03 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH.
|
