Tôi từng chứng kiến nhiều công ty, phòng/ban đưa ra cách xét thưởng nhân viên một cách không khoa học, cào bằng, mặc dù các bộ phận có tính chất công việc khác nhau nhưng lại đưa ra tiêu chí thưởng như nhau, thậm chí điều kiện để được thưởng của quản lý bằng với nhân viên.
Đại loại việc bất hợp lý đó như kiểu bộ phận may áo dài và bộ phận may áo sơ mi là khác nhau, nhưng tiêu chí xét thưởng là tính theo đơn vị cái. Lẽ ra, họ phải tính thời gian trung bình may mỗi áo dài, sơ mi là bao nhiêu, giá trị của mỗi cái áo mang lại là như thế nào,… sau đó ai vượt định mức trung bình thì được xét thưởng (có thể thêm những tiêu chí ngoại lệ, mang tính chất đặc thù của từng bộ phận).
Tuy nhiên, họ không làm vậy, mà tính theo đơn vị cái, rất có thể họ không biết, hoặc giả đò không biết để bảo vệ lợi ích cá nhân của mình (vì tính theo đơn vị cái, nhiều bộ phận chỉ cần làm bằng hoặc dưới mức trung bình đã được thưởng).
Tất nhiên, cách xét thưởng như thế là không công bằng, dẫn đến một số người làm việc tốt nhưng không được thưởng bức xúc (vì họ phải làm gấp rất nhiều lần mức trung bình công việc của mình thì mới được thưởng; người ở bộ phận kia được thưởng hoài nhưng nếu làm vị trí công việc của họ thì lại thua xa) và dẫn đến thiệt hại cho công ty.
Sự bất cập đó tồn tại chỉ vì những người tham gia xây dựng tiêu chí thưởng do năng lực kém hoặc cái ích kỷ cá nhân quá lớn nhằm bảo vệ lợi ích cho bản thân hoặc/và nhóm của mình (họ bỏ qua sự công bằng trong công việc, đạo đức nghề nghiệp). Suy đến cùng, hậu quả đó cũng chỉ ảnh hưởng đến một bộ phận nhỏ, lớn nhất là ở cấp độ công ty mà thôi.
Nhưng ở đây, tuyển sinh đại học là vấn đề hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến tương lai của đất nước mà các trường đi cào bằng, lấy điểm khối A00 xét ngang với A01 như vậy là hoàn toàn bất cập.
Các trường cần có cách làm khoa học hơn để tránh sự bất cập này, chí ít thì làm nó đỡ bất cập hơn hiện tại. Ví dụ: Các trường có thể tính điểm trung bình của các thí sinh khối A00, A01 sau đó đưa ra điểm chuẩn của ngành theo khối; hoặc dành một tỉ lệ tuyển sinh ngành theo khối A00 – A01 là 50:50 hoặc tỉ lệ khác mà trường tự chọn (theo sự ưu tiên của trường).
Thủ khoa khối A00 mà rớt nguyện vọng 1 đại học thì rõ là bất cập, nó cũng giống như tình huống tôi nói ở đầu bài (dù đã làm rất tốt nhưng không được thưởng vì tính chất công việc của mình khác với công việc của bộ phận khác). Rõ ràng việc hai thủ khoa khối A00 rớt nguyện vọng 1 là sự sai sót trong việc xét điểm chuẩn của trường, không những ảnh hưởng đến hai thủ khoa mà còn ảnh hưởng đến ngành học đó của trường.
Do đó, rất mong các trường đại học và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sớm nghiên cứu giải pháp phù hợp để việc đưa ra điểm chuẩn đại học từ năm 2024 trở đi không còn vô lý_bất công như thế này.
Luật sư Phạm Thanh Hữu, Công ty THƯ VIỆN PHÁP LUẬT.