Xét xử lưu động là gì? Vụ án hình sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi có được xét xử lưu động? Những người nào buộc phải có mặt trong phiên tòa xét xử bị cáo dưới 18 tuổi? Bài viết sau sẽ giải đáp những thắc mắc nêu trên.
(1) Xét xử lưu động là gì?
Tính đến thời điểm hiện tại, pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể thế nào là xét xử lưu động mà chỉ quy định về việc xét xử công khai hoặc xét xử kín. Tuy nhiên, có thể hiểu là việc xét xử công khai được tổ chức ngoài trụ sở Tòa án trong trường hợp cụ thể do Tòa án quyết định. Trên thực tế việc xét xử lưu động sẽ được thực hiện tại khu vực đất rộng rãi hoặc tại nơi hung thủ thực hiện hành vi phạm tội.
Trước đây, Nghị quyết 37/2012/QH13 (hết hiệu lực thi hành từ 11/01/2020) đã có đề cập đến vấn đề xét xử lưu động như sau:
Tòa án nhân dân tối cao chỉ đạo các Tòa án tiếp tục đẩy mạnh việc tranh tụng tại phiên tòa. Bảo đảm việc giải quyết, xét xử và ra bản án, quyết định đúng pháp luật, nhất là đối với các vụ án dân sự, hành chính. Nâng tỷ lệ hòa giải thành các vụ việc dân sự và tăng số vụ án hình sự xét xử lưu động; không để xảy ra trường hợp kết án oan người không phạm tội,...
Theo đó, có thể hiểu xét xử lưu động là một trong những hình thức xét xử, tuy nhiên thay vì xét xử tại trụ sở Tòa án các cấp thì xét xử lưu động sẽ được đưa ra thực hiện tại nơi thực hiện hành vi phạm tội hoặc đưa ra xét xử tại những địa phương có tình hình tội phạm diễn ra nhiều để thực hiện răn đe. Xét xử lưu động ngoài việc không xét xử tại trụ sở Tòa án thì nó cũng giống như các phiên tòa bình thường, bị cáo bị xét xử bằng phiên tòa lưu động vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ Luật Hình sự 2015.
(2) Vụ án hình sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi có được xét xử lưu động?
Căn cứ theo Điều 7 Thông tư 02/2018/TT-TANDTC quy định về xét xử vụ án hình sự có bị cáo, người bị hại là người dưới 18 tuổi như sau:
- Phòng xử án phải được bố trí thân thiện, bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi theo đúng quy định tại Thông tư 01/2017/TT-TANDTC.
- Thẩm phán mặc trang phục làm việc hành chính của Tòa án nhân dân (không mặc áo choàng).
- Việc tổ chức phiên tòa và bảo vệ phiên tòa thực hiện theo quy định tại Thông tư 02/2017/TT-TANDTC.
Trường hợp là những vụ án có người bị hại dưới 18 tuổi bị xâm hại tình dục, bị bạo hành hoặc bị mua bán thì Tòa án phải xét xử kín.
Trường hợp những vụ án khác có yêu cầu của người dưới 18 tuổi, người đại diện của họ hoặc để giữ bí mật đời tư, bảo vệ người dưới 18 tuổi thì Tòa án cũng có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai theo quy định tại Điều 327 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015.
- Không xét xử lưu động đối với vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Như vậy, trường hợp đối với vụ án hình sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi thì không được xét xử lưu động.
(3) Những người nào buộc phải có mặt trong phiên tòa xét xử bị cáo dưới 18 tuổi?
Theo quy định tại Điều 8 Thông tư 02/2018/TT-TANDTC có quy định về những người buộc phải có mặt tại phiên tòa theo quyết định của Tòa án như sau:
- Người đại diện của người dưới 18 tuổi.
- Đại diện của nhà trường nơi người dưới 18 tuổi đang theo học.
- Đại diện của cơ quan, tổ chức nơi người dưới 18 tuổi lao động, sinh hoạt.
Trường hợp những người được quy định nêu trên vắng mặt lần thứ nhất hoặc vắng mặt lần thứ hai vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan thì Tòa án phải hoãn phiên tòa. Trường hợp không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan nhưng để bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi thì Tòa án cũng có thể hoãn phiên tòa.
