Trong quá trình lưu thông trên thực tế xảy ra rất nhiều trường hợp gây tai nạn mà người điều khiển phương tiện giao thông không thể lường trước được. Hy hữu trong số đó là việc xe trước giảm tốc độ hoặc dừng đột ngột và làm xe phía sau đâm vào đuôi xe đi trước.
Sự việc này rất hay xảy ra trong thực tế và khó phân định lỗi sẽ thuộc về bên nào, trong trường hợp có xảy ra va chạm khi xe trước phanh gấp thì trách nhiệm bồi thường và lỗi vi phạm sẽ là ai?
1. Nguyên tắc chung về tốc độ và khoảng cách khi điều khiển xe
Khi tham gia giao thông một nguyên tắc cơ bản mà tất cả mọi người đi đã điều khiển phương tiện giao thông phải tuân thủ nguyên tắc chung về tốc độ và khoảng cách được quy định tại Điều 4 Thông tư 91/2015/TT-BGTVT như sau:
(1) Khi tham gia giao thông đường bộ (trừ cao tốc)
Theo đó, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải nghiêm chỉnh chấp hành các quy định về tốc độ, khoảng cách an toàn tối thiểu giữa hai xe được ghi trên biển báo hiệu đường bộ.
Lưu ý, tại những đoạn đường không có biển báo hiệu đường bộ quy định về tốc độ, quy định về khoảng cách an toàn tối thiểu giữa hai xe thì người điều khiển phương tiện tham gia giao thông phải thực hiện các quy định tại Thông tư 91/2015/TT-BGTVT.
Do đó, mặc dù tại các đoạn đường, khu vực không có biển báo đảm bảo tốc độ và khoảng cách tối thiểu thì vẫn phải thực hiện việc đảm bảo an toàn theo quy định.
(2) Khi tham gia giao thông trên đường cao tốc
Khi tham gia giao thông trên đường cao tốc, đối với các loại xe cơ giới, xe máy chuyên dùng được phép đi vào đường cao tốc theo quy định của Luật Giao thông đường bộ 2008.
Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông trên đường cao tốc phải nghiêm chỉnh chấp hành các quy định về tốc độ, khoảng cách an toàn tối thiểu.
(3) Đảm bảo tốc độ phù hợp với địa hình, thời tiết, mật độ giao thông
Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải điều khiển xe chạy với tốc độ phù hợp với điều kiện của cầu, đường, mật độ giao thông, địa hình, thời tiết và các yếu tố ảnh hưởng khác để bảo đảm an toàn giao thông.
2. Tốc độ tối đa cho phép đối với phương tiện giao thông
* Tốc độ tối đa đối với xe máy:
Theo Điều 8 Thông tư 91/2015/TT-BGTVT quy định tốc độ tối đa cho phép đối với xe máy chuyên dùng, xe gắn máy (kể cả xe máy điện) và các loại xe tương tự trên đường bộ (trừ đường cao tốc).
Đối với xe máy chuyên dùng, xe gắn máy (kể cả xe máy điện) và các loại xe tương tự khi tham gia giao thông thì tốc độ tối đa được xác định theo báo hiệu đường bộ và không quá 40 km/h thì khoảng cách tối thiểu phải là 35m.
* Tốc độ tối đa đối với xe cơ giới:
Khi tham gia giao thông trên đường cao tốc, người điều khiển xe cơ giới, xe máy chuyên dùng phải tuân thủ tốc độ tối đa, tốc độ tối thiểu ghi trên biển báo hiệu đường bộ.
Tốc độ tối đa cho phép khai thác trên đường cao tốc không vượt quá 120 km/h, theo đó khoảng cách tối thiểu nên là 100m, tốc độ 100 km/h thì khoảng cách 70m, tốc độ 80 km/h thì khoảng cách là 55m.
3. Trường hợp nào phương tiện giao thông được giảm tốc
Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ thấp hơn tốc độ tối đa cho phép theo Điều 5 Thông tư 91/2015/TT-BGTVT (có thể dừng lại một cách an toàn) trong các trường hợp sau:
- Có biển cảnh báo nguy hiểm hoặc có chướng ngại vật trên đường.
- Chuyển hướng xe chạy hoặc tầm nhìn bị hạn chế.
- Qua nơi đường bộ giao nhau cùng mức; nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt; đường vòng; đường có địa hình quanh co, đèo dốc; đoạn đường mà mặt đường không êm thuận.
- Qua cầu, cống hẹp; khi lên gần đỉnh dốc, khi xuống dốc.
- Qua khu vực có trường học, bệnh viện, bến xe, công trình công cộng tập trung nhiều người; khu vực đông dân cư, nhà máy, công sở tập trung bên đường; khu vực đang thi công trên đường bộ; hiện trường xảy ra tai nạn giao thông.
- Khi có người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường.
- Có súc vật đi trên đường hoặc chăn thả ở sát đường.
- Tránh xe chạy ngược chiều hoặc khi cho xe chạy sau vượt.
- Đến gần bến xe buýt, điểm dừng đỗ xe có khách đang lên, xuống xe.
- Gặp xe ưu tiên đang thực hiện nhiệm vụ; gặp xe quá khổ, quá tải, xe chở hàng nguy hiểm; gặp đoàn người đi bộ.
- Trời mưa; có sương mù, khói, bụi; mặt đường trơn trượt, lầy lội, có nhiều đất đá, cát bụi rơi vãi.
- Khi điều khiển phương tiện đi qua khu vực trạm kiểm soát tải trọng xe, trạm cảnh sát giao thông, trạm thu phí.
Như vậy, khi rơi vào các trường hợp trên thì người điều khiển phương tiện giao thông phải phán đoán trước tình hình thực tế và giảm tốc độ xe để đảm bảo an toàn. Khi giảm tốc trong các trường hợp trên mà xe phía sau có va chạm thì lỗi không thuộc về phía xe giảm tốc mà lỗi do xe phía sau không đảm bảo khoảng cách an toàn theo quy định.
