Ngày 13/3, Hạ viện Mỹ thông qua dự luật có thể cấm TikTok nếu công ty mẹ ByteDance không thoái vốn. Điều này tiếp tục cho thấy TikTok là một “điểm nóng” trong cuộc xung đột Mỹ - Trung, châm ngòi cho cuộc tranh luận về tự do ngôn luận và bảo mật dữ liệu. Financial Times bình luận, với 352 phiếu thuận và 65 phiếu chống, sự ủng hộ áp đảo đối với dự luật báo hiệu sự đồng thuận rộng rãi ở Washington về việc TikTok đại diện cho mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ nếu còn nằm trong tay ByteDance. Trong khi đó, công ty Trung Quốc kêu gọi Thượng viện bác bỏ dự luật.
Sự biến mất đột ngột của TikTok đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều: thất vọng từ một số người dùng và người tạo nội dung cũng có mà sự nhẹ nhõm của những người khác khi cho rằng cuộc sống sẽ tốt hơn nếu không mất hàng giờ đồng hồ ngồi lướt ứng dụng cũng có. Vậy điều gì sẽ xảy ra ở những quốc gia này khi lựa chọn “khai tử” TikTok?
1. Tại sao TikTok bị cấm ở Mỹ và một số quốc gia khác
Các chính phủ đã bày tỏ lo ngại rằng TikTok, thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc ByteDance, có thể gây nguy hiểm cho dữ liệu nhạy cảm của người dùng. Công ty này đã bị cáo buộc thu thập thông tin cá nhân của người dùng mà không có sự cho phép hoặc minh bạch đầy đủ. Một số quốc gia cho rằng thông tin này có thể được chia sẻ với chính phủ Trung Quốc.
Ngoài ra, một số quốc gia lo ngại rằng việc TikTok được điều hành bởi một công ty Trung Quốc có thể tạo ra nguy cơ gián điệp và an ninh quốc gia. Các quốc gia tin rằng dữ liệu người dùng có thể được chia sẻ với chính phủ Trung Quốc và được sử dụng cho mục đích quân sự hoặc tình báo.
TikTok cũng đã gặp phải các tranh cãi liên quan đến nội dung không phù hợp, bạo lực hoặc phản cảm. Một số quốc gia đã cấm TikTok hoặc áp đặt hạn chế về nội dung để bảo vệ người dùng, đặc biệt là trẻ em, khỏi nội dung có hại.
Cuối cùng, trong một số trường hợp, việc cấm hoặc hạn chế TikTok có thể phản ánh một môi trường chiến tranh thương mại hoặc chính trị giữa các quốc gia. Việc cấm TikTok có thể được coi là một biện pháp phản đối trong các cuộc đấu tranh lợi ích toàn cầu.
2. Những ảnh hưởng khi lựa chọn “khai tử” TikTok
Một trong những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi TikTok không còn là những người sáng tạo nội dung. Họ đang vật lộn khi nguồn thu nhập của họ bị ảnh hưởng và cũng tuyệt vọng khi mất đi hình thức giải trí thường ngày.
Khi TikTok phát triển, các công ty có nhu cầu liên hệ với những người sáng tạo nội dung có lượt theo dõi cao để trả tiền cho nội dung được tài trợ và cộng tác trong các chiến dịch quảng cáo. Các thương hiệu bắt đầu hợp tác với những người sáng tạo trong các “thử thách” đang thịnh hành nhằm thu hút người tiêu dùng trẻ tuổi mới. Điều này cũng là cơ hội để những người trẻ có cơ hội để phát triển sự nghệp cho riêng mình.
Trong báo cáo tháng 3, TikTok cho biết gần 5 triệu doanh nghiệp ở Mỹ sử dụng nền tảng này. TikTok cũng được dự kiến vượt mặt các đối thủ. Công ty nghiên cứu Omdia có trụ sở tại London đã dự đoán doanh thu quảng cáo của TikTok sẽ vượt doanh thu quảng cáo video cộng lại của Meta - công ty mẹ của Facebook và Instagram - và YouTube trước năm 2027.
Kết quả này một phần là do mọi người đang dành nhiều thời gian hơn cho TikTok. Theo công ty phân tích dữ liệu SensorTower, trong quý 2 năm 2022, người dùng TikTok trên toàn cầu đã dành trung bình 95 phút mỗi ngày cho ứng dụng này, gần gấp đôi thời gian người dùng dành cho Facebook và Instagram.
Tuy nhiên, không có TikTok, các nền tảng khác đã nhảy vào để lấp đầy khoảng trống. Reels, sản phẩm video dạng ngắn của Instagram, với các tính năng tương tự như TikTok, đang phát triển nhanh chóng.
Bên cạnh đó, rất nhiều người trẻ ủng hộ việc ra đi của TikTok, họ xem đây là một sự “nhẹ nhõm”. Đối với những bạn này,TikTok là một môi trường độc hại, nơi sinh ra suy nghĩ hạn hẹp, tâm lý bầy đàn, hành vi bắt nạt như chỉ trích cơ thể của phụ nữ.
Các chuyên gia từ lâu đã lo lắng về tác động của TikTok đối với sức khỏe tâm thần của giới trẻ. Một nghiên cứu cho rằng ứng dụng này có thể hiển thị nội dung độc hại liên quan đến tự tử và rối loạn ăn uống đối với thanh thiếu niên trong vòng vài phút sau khi họ tạo tài khoản.
Sau khi bỏ việc chơi TikTok không biết giới hạn thời gian, thì rất nhiều bạn trẻ đã tìm ra nhiều đam mê cho riêng mình, ý thức về mục đích của cuộc sống và khi thời gian trôi qua cũng nhận thấy những lợi ích khác. Họ bắt đầu có nhiều cuộc trò chuyện trực tiếp hơn, bắt đầu tập thể dục ngoài trời nhiều hơn, sức khỏe tinh thần cũng được cải thiện.
3. Những vi phạm của TikTok tại Việt Nam
Trên cơ sở Báo cáo kết quả kiểm tra của Đoàn kiểm tra, ngày 29-9-2023, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Kết luận kiểm tra số 08/KL-BTTTT về việc kiểm tra toàn diện hoạt động của TikTok tại Việt Nam. Theo kết quả kiểm tra, xác minh cho thấy, TikTok đã vi phạm nhiều quy định nghiêm trọng, một vài dẫn chứng như sau:
Không có biện pháp, công cụ bảo đảm an toàn về thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em; không gửi các thông điệp cảnh báo nguy cơ khi trẻ em cung cấp, thay đổi thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em; không thực hiện việc phát hiện, loại bỏ các hình ảnh, tài liệu, thông tin không phù hợp với trẻ em, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em; không tổ chức tiếp nhận thông tin, đánh giá phân loại theo mức độ an toàn cho trẻ em, vi phạm quy định tại Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15-7-2013 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng và quy định tại Nghị định số 130/2021/NĐ-CP ngày 30-12-2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em; vẫn cho phép trẻ em dưới 13 tuổi mở tài khoản dù là nền tảng mạng xã hội chỉ dành cho người từ 13 tuổi trở lên;
Chưa công bố thông tin về chủ sở hữu ứng dụng trên trang chủ của ứng dụng TikTok Shop theo quy định, vi phạm quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26/08/2020 (sửa đổi tại Nghị định 17/2022/NĐ-CP ngày 31/01/2022).
Như vậy, TikTok đầy tiềm năng phát triển nhưng cũng ẩn chứa nhiều rủi ro báo động. Có người ủng hộ nhưng cũng có người phản đối, đấy là quy luật của xã hội. Việc quyết định “khai tử” TikTok còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố của mỗi quốc gia, còn vấn đề của người dùng là hãy sử dụng một mạng xã hội cách thông minh, chọn lọc và hiệu quả.
